เปิดข้อมูล “วัคซีนโควิดโมเดอร์นา” วัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19 ที่ภาคเอกชนจ่อนำเข้ามาในไทย ดูกันว่า ผลข้างเคียงมีอะไรบ้าง ใครควรฉีด ไม่ควรฉีด ประสิทธิภาพเป็นอย่างไร
หลังจากรัฐบาลได้เปิดโอกาสให้ภาคเอกชนจัดหาวัคซีนทางเลือกให้กับประชาชนไทย โดยให้หาวัคซีนชื่อการค้าที่ไม่ซ้ำกับที่รัฐบาลวางแผนจะนำเข้าเพิ่มเติม ซึ่งหนึ่งในวัคซีนที่ภาคเอกชน กำลังจะนำเข้ามา ก็คือ วัคซีนป้องกันโควิด ของ “โมเดอร์นา”
รู้จัก วัคซีนโควิดโมเดอร์นา
วัคซีนป้องกันโควิด ของโมเดอร์นา เป็นวัคซีน ชนิด mRNA ซึ่งเป็นสารพันธุกรรมสังเคราะห์ขึ้นได้ในห้องปฎิบัติการ มีชื่อตามที่ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐอเมริกา (Centers for disease control: CDC) ระบุไว้คือ mRNA-1273 พัฒนาขึ้นโดยบริษัทผู้ผลิตยาสัญชาติอเมริกัน “โมเดอร์นา” ถือเป็นวัคซีนตัวที่ 2 ที่ได้รับอนุมัติตามมาตรการฉุกเฉินจากองค์การอาหารและยาสหรัฐ (Food and drug administration: FDA) ตั้งแต่วันที่ 18 ธันวาคม 2563 ซึ่งวัคซีนชนิดแรกที่ได้รับการอนุมัติคือวัคซีนโควิดไฟเซอร์ (Pfizer)
วัคซีนจะมีส่วนช่วยให้ร่างกายสร้างโปรตีนที่เฉพาะเจาะจงกับไวรัสขึ้นมา และกระตุ้นให้ร่างกายสร้างแอนติบอดี้ (Antibodies) แอนติบอดี้นี้จะรับรู้ได้เมื่อมีไวรัสเข้าสู่ร่างกาย จึงทำลายไวรัสได้ในที่สุด
แม้หลังจากมีการฉีดให้กับผู้ที่อายุ 18 ปีขึ้นไปแล้ว และพบว่ามีความปลอดภัย แต่หน่วยงานป้องกันโรคติดต่อสหรัฐอเมริกา (Centers for Disease Control: CDC) ก็ยังคงติดตามความเคลื่อนไหวของวัคซีนอย่างต่อเนื่อง
วัคซีนโควิดโมเดอร์นา มีประสิทธิภาพแค่ไหน
วัคซีนอาจมีประสิทธิภาพในการป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19 อยู่ที่ประมาณ 92% โดยมีรายละเอียดแยกย่อย ดังนี้
หลังจากฉีดเข็มแรกไปแล้ว 14 วัน จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันประมาณ 50.8% หลังจากฉีดเข็มที่ 2 ไปแล้วประมาณ 2 สัปดาห์ จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันได้ประมาณ 92.1%
อย่างไรก็ตาม แม้จะสามารถสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาอยู่ได้หลายเดือน แต่ ณ ตอนนี้ยังไม่มีข้อมูลแน่ชัดว่าภูมิคุ้มกันนี้จะอยู่ได้นานแค่ไหน หรือผู้ที่รับเชื้อ สามารถแพร่กระจายต่อได้หรือไม่ รวมถึงประสิทธิภาพที่ได้จากกลุ่มทดลอง อาจมีความแตกต่างกับการฉีดให้กับประชากรจริง ที่อยู่เหนือขอบเขตการทดลอง เนื่องจากปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความหลากหลายของเชื้อไวรัส
ดังนั้น แม้จะรับวัคซีนโมเดอร์นาไปแล้ว ก็ยังคงต้องสวมหน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อยๆ รักษาระยะห่าง หากจำเป็นต้องอยู่ในพื้นที่จำกัดกันหลายคน ควรหาช่องทางระบายอากาศเพื่อลดโอกาสเสี่ยงแพร่กระจายเชื้อ
ป้องกันสายพันธุ์ใหม่ได้ไหม
จากหลักฐานที่มี ณ เวลานี้ วัคซีนโมเดอร์นามีประสิทธิภาพในการป้องกันโควิดได้หลายสายพันธุ์ ดังนี้
- สายพันธุ์ที่ค้นพบครั้งแรกในสหราชอาณาจักร (B.1.1.7)
- สายพันธุ์ที่ค้นพบครั้งแรกในแอฟริกาใต้ (B.1.351)
- สายพันธุ์ที่ค้นพบครั้งแรกในบราซิล (P.1)
อย่างไรก็ตาม ประสิทธิภาพของวัคซีนในการป้องกันโควิดสายพันธุ์ต่าง ๆ และผลข้างเคียง ยังคงต้องศึกษาเพิ่มเติม
ต้องฉีดกี่เข็ม
กลุ่มผู้เชี่ยวชาญที่ปรึกษาเชิงกลยุทธ์ (SAGE) ขององค์การอนามัยโลก (WHO) แนะนำว่าควรรับวัคซีนทั้งหมด 2 เข็ม เข็มละ 100 ไมโครกรัม หรือ 0.5 มิลลิกรัม โดยเข็มที่ 2 เว้นระยะห่างจากเข็มแรกประมาณ 28-42 วัน ขึ้นอยู่กับแพทย์ประเมิน
วัคซีนโควิดโมเดอร์นา เหมาะกับใคร
วัคซีนโมเดอร์นา เหมาะกับผู้ที่เข้ากับเงื่อนไข ดังนี้
- ผู้ที่อายุ 18 ปีขึ้นไป
- ผู้ที่มีโรคประจำตัวเรื้อรัง และอาจมีความรุนแรงมากขึ้นเมื่อติดโควิด 19 เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหอบหืด โรคปอด โรคตับ และโรคไต
- ผู้ที่ต้องทำงานด้านสาธารณสุข ใกล้ชิดกับผู้ป่วย ผู้ติดเชื้อ หรืองานใดๆ ที่ถือว่ามีความเสี่ยงรับเชื้อสูง
- ผู้สูงอายุ
- ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาความเหมาะสมก่อนรับวัคซีน
- ผู้ป่วยที่ติดเชื้อเอชไอวี เพราะอาจมีความรุนแรงมากขึ้นเมื่อติดโควิด-19
- ผู้ที่เคยติดโควิด-19 แล้ว ควรรับวัคซีนหลังจากติดเชื้ออย่างน้อย 6 เดือน
- สตรีที่อยู่ระหว่างให้นมบุตร
- สตรีที่อยู่ในระหว่างตั้งครรภ์ ควรปรึกษาแพทย์เป็นรายบุคคลก่อน
อย่างไรก็ตาม แม้จะเข้าเงื่อนไขที่ควรฉีดวัคซีนโมเดอร์นา แต่หากต้องการรับวัคซีน ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อพิจารณาความเหมาะสม และปัจจัยต่าง ๆ ด้านสุขภาพก่อนเสมอ
ไม่เหมาะกับใคร
วัคซีนของโมเดอร์นา อาจไม่เหมาะกับผู้ที่มีเงื่อนไขดังต่อไปนี้
- ผู้สูงอายุที่มีร่างกายอ่อนแอมาก หรือได้รับการประเมินว่าอาจมีชีวิตอยู่ได้ไม่เกิน 3 เดือน ควรได้รับการพิจารณาร่วมกับแพทย์เป็นรายบุคคล
- ผู้ที่มีอายุน้อยกว่า 18 ปี ควรรอผลการศึกษาเพิ่มเติมก่อน
- ผู้ที่มีอาการแพ้ทั้งแบบรุนแรง และไม่รุนแรงต่อส่วนผสม mRNA ในวัคซีนโควิด-19 ไม่ควรรับวัคซีนชนิดนี้
- ผู้ที่มีพบว่ามีอาการแพ้หลังจากฉีดวัคซีนเข็มแรกไปแล้ว ไม่ควรรับวัคซีนชนิดนี้เพิ่มเติม
- ผู้ที่มีประวัติแพ้สารโพลีเอธิลีน ไกคอล (Polyethylene glycol: PEG) ซึ่งเป็นส่วนผสมในยาและเครื่องสำอางบางชนิด ซึ่งมีอยู่ในวัคซีนโควิดโมเดอร์นา
- ผู้ที่มีประวัติแพ้สารพอลิซอร์เบต (Polysorbate) ซึ่งเป็นส่วนผสมในยาและเครื่องสำอางบางชนิด แม้จะไม่มีอยู่ในวัคซีนโควิดโมเดอร์นา แต่คุณสมบัติใกล้เคียงกับ PEG มาก จึงอาจเป็นอันตรายได้
หากไม่แน่ใจในชนิดของสารที่ตนเองแพ้ แต่ทราบว่าเคยมีประวัติแพ้วัคซีนชนิดใดมาก่อนในอดีต สามารถปรึกษาแพทย์ เพื่อพิจารณาว่าควรฉีดวัคซีนชนิดนี้หรือไม่
ปลอดภัยไหม
ได้รับการตรวจสอบจากองค์การยาแห่งสหภาพยุโรป (EMA) และเป็นไปตามเกณฑ์ที่กลุ่มผู้เชี่ยวชาญที่ปรึกษาเชิงกลยุทธ์ (SAGE) จากองค์การอนามัยโลกตั้งไว้ โดย EMA ได้ประเมินข้อมูลประสิทธิภาพ และความปลอดภัยของวัคซีนแล้ว จึงอนุมัติให้ใช้ได้ในสหภาพยุโรป
อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญที่ปรึกษาเชิงกลยุทธ์ ยังคงแนะนำให้สังเกตอาการอย่างน้อย 15 นาที หลังจากรับวัคซีนไปแล้ว สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้รุนแรงทันที หลังรับวัคซีนเข็มแรก ไม่ควรรับวัคซีนเข็มต่อไป
นอกจากนี้ในระยะยาว ยังคงต้องมีการติดตามอาการผู้รับวัคซีนไปแล้วอย่างต่อเนื่อง เพื่อดูว่ามีผลข้างเคียงหรืออาการไม่พึงประสงค์อื่นๆ อีกหรือไม่
ผลข้างเคียง
ผลข้างเคียงของวัคซีนโควิดโมเดอร์นา อาจเริ่มแสดงออกภายใน 1-2 วันหลังจากรับวัคซีน โดยอาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นใน 2-3 วัน โดยผลข้างเคียงอาจดูคล้ายกับอาการของไข้หวัดใหญ่
- เจ็บ หรือบวมบริเวณที่ฉีด
- อาจมีอาการหนาวสั่น เป็นไข้
- อาจมีอาการอ่อนเพลีย
- อาจมีอาการปวดหัว
จากการเฝ้าติดตาม โดยระบบรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ของวัคซีน ช่วงระหว่างวันที่ 21 ธันวาคม 2563 ถึง 10 มกราคม 2564 จากผู้ได้รับวัคซีนโมเดอร์นาโดสแรก จำนวน 4,041,396 ราย พบว่ามี 10 ราย เกิดภาวะภูมิแพ้รุนแรงเฉียบพลัน (Anaphylaxis) หรือคิดเป็นอัตรา 2.5 ราย ต่อ 1 ล้านราย โดย 9 ราย เกิดอาการภายใน 15 นาที หลังฉีดวัคซีน
อย่างไรก็ดี ยังไม่มีรายงานการเสียชีวิต ที่เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะภูมิแพ้รุนแรงเฉียบพลันดังกล่าว
ทั้งนี้ พบว่าวัคซีนก่อให้เกิดผลข้างเคียง โดยพบได้บ่อย แต่ส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรงถึงปานกลาง ซึ่ง ผลข้างเคียงทั่วร่างกาย ประเภทไข้ หนาวสั่น อ่อนเพลีย และปวดศีรษะ พบได้บ่อย หลังจากได้รับวัคซีนครั้งที่ 2
ฉีดแล้วไม่มีผลข้างเคียง ยังสามารถป้องกันโควิด ได้ไหม
หากฉีดวัคซีนแล้วไม่มีผลข้างเคียงใด ๆ ก็ยังคงสามารถป้องกันโควิดได้ เนื่องจากผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นนั้น อาจแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับระบบภูมิคุ้มกัน ของแต่ละบุคคล ไม่ได้ขึ้นอยู่กับวัคซีนเพียงอย่างเดียว
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- เปิดผลข้างเคียง ‘ซิโนฟาร์ม’ วัคซีนโควิด ทางเลือกล่าสุดของไทย
- ‘รพ.เอกชน’ เปิดจ่ายค่า ‘วัคซีนโมเดอร์นา’ คาดเริ่มฉีด ต.ค. นี้
- วัคซีนทางเลือก ‘โมเดอร์นา’ จ่อเข้าไทย 5 ล้านโดส
