“หมอศิริราช” รวมเรื่องน่ารู้ การใช้สมุนไพรฟ้าทะลายโจร ในผู้ป่วยโควิด-19 ต้องใช้ตั้งแต่ช่วงแรก ได้ผลดีที่สุด ช่วยลดปริมาณเชื้อโรค ไม่ให้เพิ่มจำนวนได้มาก เตือนปอดอักเสบ เยื่อบุปอดบวม ไม่ควรใช้
ศ.คลินิก นพ.อดุลย์ รัตนวิจิตราศิลป์ รองคณบดีฝ่ายสารสนเทศคณะแพทย์ศาสตร์ ศิริราชพยาบาล โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก “บันทึกเรื่องน่ารู้ by Dr.Adune” ถึงการใช้สมุนไพรฟ้าทะลายโจร กับผู้ป่วยโควิด-19 ว่าควรใช้ตอนไหนถึงจะได้ผลดีที่สุด และไม่ควรใช้ตอนไหน โดยระบุว่า
“ฟ้าทะลายโจรออกฤทธิ์ตรงไหน ถึงยับยั้งโควิด-19
เราได้ยินเรื่องฟ้าทะลายโจร สมุนไพรไทย ที่ก่อนหน้านี้มีการใช้รักษาหวัด ลดไข้ แก้เจ็บคอกันมานาน พอยุค โควิด-19 ก็มีการศึกษาเรื่องการใช้รักษา โควิด-19 ซึ่งมีผลงานวิจัยที่ฮือฮากันว่าได้ผล แต่ ก็ติดขัดเรื่อง รายละเอียดด้านสถิติการวิจัย
คนทั่วไป อยากรู้ว่า ฟ้าทะลายโจร ใช้ได้ผลไหม และ ถ้าได้ผล ใช้ตอนไหนถึงจะดี
ขอ ออกตัวก่อนนะครับ ว่า ผมไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญ แต่ จากการ ทบทวนข้อมูลวิจัยต่าง ๆ ก็มาสรุปเล่าให้ฟัง แบบที่คนทั่วไป น่าจะเข้าใจได้ ไม่ใช่ภาษาหมอ หรือ นักวิทยาศาสตร์ ผู้เชี่ยวชาญนะครับ
องค์ประกอบสำคัญ หรือ สารออกฤทธิ์ ที่มีการค้นพบใน ฟ้าทะลายโจร (Andrographis paniculata ) คือ แอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) และจากการศึกษาที่ใช้ในการรักษาโควิด-19 จะต้องเป็นสารสกัดเข้มข้น และในปริมาณมากพอ ซึ่ง สารแอนโดรกราโฟไลด์ มีอยู่ทั้งในใบ และลำต้น แต่มีอยู่ในใบเข้มข้นกว่า และไม่ใช่ใบแก่
สาร แอนโดรกราโฟไลด์ ได้ถูกศึกษาว่า มีการออกฤทธิ์ต่อขั้นตอนการทำงานของยีน ที่ระดับ mRNA โดยไปรบกวนขั้นตอน การสร้างโปรตีน (Mevalonate pathway) จากสารตั้งต้น Acetyl-CoA
สาร Acetyl-CoA เป็นตัวการสำคัญในการใช้พลังงาน ทั้งในการใช้งานของระบบน้ำตาล ไขมัน และ โปรตีน
แต่ สารแอนโดรกราโฟไลด์ ในฟ้าทะลายโจร ไปรบกวนขั้นตอนการสร้างโปรตีน ซึ่งจะเป็นองค์ประกอบสำคัญของ เซลล์
ด้วยคุณสมบัติพื้นฐานอันนี้ ทำให้ทั้งเชื้อแบคทีเรีย และไวรัส ที่ต้องสร้าง RNA ในการแบ่งตัว ก็ได้รับผลกระทบไปด้วย
เชื้อโรคมีการแบ่งตัวเพิ่มจำนวนอย่างรวดเร็ว จึงได้รับผลกระทบเยอะ ขณะที่เซลล์อื่น ๆ ในร่างกาย แบ่งตัวช้า จึงได้รับผลกระทบน้อยกว่า (ได้รับผลกระทบเหมือนกัน เซลล์ร่างกายที่แบ่งตัวเร็ว คือ เซลล์เม็ดเลือด เซลล์เยื่อบุผิว เซลล์ตับ)
จากกลไกดังกล่าว จะเห็นว่า แอนโดรกราโฟไลด์ ของ ฟ้าทะลายโจร ได้ผลดีสุดในช่วงแรก ตอนที่เชื้อโรคเริ่มเข้าสู่ร่างกาย จะช่วยลดปริมาณเชื้อโรค ไม่ให้เพิ่มจำนวนได้มาก โดยการออกฤทธิ์นี้ จังหวะเดียวกับ การใช้ยา Favipiravir แต่ใช้คนละกลไกกัน คือ ยา Favipiravir ใช้สารตั้งต้นหลอก ที่ทำให้ไวรัสที่เกิดใหม่ไม่สมบูรณ์ และตายไป แต่ แอนโดรกราโฟไลด์ ทำให้ไม่มีการเพิ่มจำนวนไวรัส
ทั้ง 2 ตัว ออกฤทธิ์ ในจังหวะเดียวกัน แต่ถ้าใช้ร่วมกัน ไม่ได้ผลดีเพิ่มขึ้น เพราะถ้าแอนโดรกราโฟไลด์ ยังยั้งไม่ให้สร้างไวรัส ก็ไม่ได้เอา Favipiravir ไปใช้ จำนวนไวรัสที่ตาย จึงเท่าเดิม
แอนโดรกราโฟไลด์ จะได้ผลหลังให้ยา 24 ชั่วโมง และจะต้องให้ในขนาดที่มากเพียงพอ การต้มน้ำกิน อาจจะไม่ได้ผล
สมุนไพรฟ้าทะลายโจร จึงได้ผลในช่วงแรก แต่ไม่ช่วยเวลาที่ปอดอักเสบ หรือเยื่อบุปอดบวมแล้ว อีกทั้งยังอาจจะทำให้การซ่อมแซมเนื้อเยื่อปอดช้าลง เพราะช่วงของการซ่อมแซม ต้องการการสร้างโปรตีน และใช้พลังงาน
การเลือกใช้ ยาชนิดไหน คงต้องอยู่ที่ว่า เรามีอะไรอยู่ในมือ มีมากพอไหม เพียงพอให้ใช้ไหม ราคาถูก หาง่าย เข้าถึงได้ แต่ทั้งหมดนี้ ไม่ได้เพิ่มภูมิคุ้มกัน ไม่สามารถกินป้องกันได้ ได้ประโยชน์ เมื่อติดเชื้อแล้วเท่านั้นครับ
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- วันที่โควิดระบาดเกิน 2 หมื่น ‘หมออดุลย์’ ลั่นล็อกดาวน์ไม่ช่วย ต้องจำกัดการเคลื่อนที่ให้ได้
- ‘หมอศิริราช’ เตือน ‘อย่าชักศึกเข้าบ้าน’ – งดประชุมแบบเจอตัว
- ต้นตอ! ‘หมอศิริราช’ ชี้ผู้ป่วยโควิดไม่ลด เหตุแรงงานหนีเข้าเมือง มาปะปนกับชุมชน
