“หมออดุลย์” เทียบการรักษาแผลกับโควิด ต้องการความรู้ เลือกวิธีการรับมือที่เหมาะสม ชี้ในสถานการณ์ผู้ติดเชื้อเพิ่มเกิน 2 หมื่นต่อวัน ล็อกดาวน์ไม่ได้ผล ต้องจำกัดการเคลื่อนที่ แต่ไม่จำกัดกิจกรรมที่มีการป้องกันดี
ศ.คลินิก นพ.อดุลย์ รัตนวิจิตราศิลป์ รองคณบดีฝ่ายสารสนเทศคณะแพทย์ศาสตร์ ศิริราชพยาบาล โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก “บันทึกเรื่องน่ารู้ by Dr.Adune” เผยวิธีการรับมือโควิด-19 ในสถานการณ์ที่มีผู้ติดเชื้อเกิน 2 หมื่นรายต่อวัน การล็อกดาวน์ ไม่ได้ผล เท่ากับการจำกัดการเคลื่อนย้าย เพื่อป้องกันกันการแพร่ระบาดเพิ่ม โดยระบุว่า
“สถานการณ์ไม่เหมือนกัน จัดการไม่เหมือนกัน
ในฐานศัลยแพทย์ เวลาเจอบาดแผล เราจะต้องเลือกวิธีดูแลแผล ที่แตกต่างกัน ตามบริบท และ สภาพของแผล รวมถึงพยาธิสภาพของการเกิดโรค
แผลสดมีดบาดแบบตื้น ๆ ผิว ๆ กดห้ามเลือดเสร็จทำ ความสะอาด ใช้ พลาสเตอร์พัน หรือปิดให้แผลประกบกัน ไม่กี่วันแผลก็หาย
ถ้าแผลบาดลึกหน่อย แต่ไม่ถูกเส้นเลือดใหญ่ ก็กดห้ามเลือด หรือ อาจจะใช้จี้ไฟฟ้าจี้ แล้วค่อยเย็บแผล
แต่ถ้าแผลหัวแตก ก็กดห้ามเลือด ทำความสะอาดแผล แต่เลือดจะออกตลอดเวลา ต้องเย็บแผลเลย เลือดถึงจะหยุด
แผลที่ถูกกดเบียด ถูไถ ขาดเป็นวิ่นๆ ต้อง ตกแต่งขอบแผล และ นำเนื้อตายออกด้วย ถ้าไม่ทำ เย็บแผลเลย แผลจะอักเสบ และ สมานไม่ดี
แผลที่มีกระดูกหัก ต้องล้างกระดูกให้ดี ก่อนเย็บแผล
ส่วนแผลที่เกิดจากการเจาะระบายหนอง มีหนองอยู่ข้างใน ต้องไม่เย็บแผลเลยครับ ต้องรอให้แผลหายจากด้านใน ซึ่งใช้เวลานานกว่ามาก และต้องคอยระวังไม่ให้ปากแผลปิดเร็วเกินไป
ทั้งหมดนี้ เป็นหลักปฏิบัติทางการแพทย์ ที่ต้องรู้ และเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของโรค และ พยาธิสภาพ รู้ว่า ร่างกายจะตอบสนองต่อการบาดเจ็บ เนื้อเยื่อที่ชอกช้ำ เชื้อโรค และ การเย็บแผลอย่างไรบ้าง
บางครั้ง ยังอาจจะต้องเอาผิวหนังที่อื่น หรือ เนื้อที่อื่นมาปิดแผลเสียด้วยซ้ำ การรักษา ต้องใช้ความรู้ และเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับเวลานั้น
สถานการณ์ โควิด-19 ในปัจจุบันก็เช่นกัน ต้องการความรู้ และเลือกวิธีการรับมือที่เหมาะสมครับ
ช่วงแรกๆ การเจอคนไข้ เพียงไม่กี่คน การแยกตัวคนไข้ออกจากชุมชน มารับตัวไว้รักษาที่โรงพยาบาลทุกราย เป็นเรื่องที่ถูกต้อง อาจจะยังไม่ต้องการการ ล็อกดาวน์เพราะจะยังช่วยให้เราควบคุมโรคได้ดี
แต่พอคนไข้เยอะขึ้น จนศักยภาพที่หอผู้ป่วยโรงพยาบาล รับไม่ไหว การเปิดโรงพยาบาลสนาม การทำกักบริเวณ bubble and seal ก็เป็นวิธีการที่ได้ผล เหมือนกับ ตอนเกิดเรื่องที่ตลาดกลางกุ้ง สมุทรสาคร เราก็ควบคุมโรคได้
แต่พอโรคระบาดเยอะขึ้นมาก เช่นมีที่เรือนจำ การทำโรงพยาบาล สนามในเรือนจำ และ ดูแลผู้ป่วยหนักในเรือนจำ ก็ทำได้ แต่จังหวะนั้น ยังมีญาติ และ พนักงานผู้ปฏิบัติงานเข้าออกเรือนจำอยู่ มีการลักลอบแรงงานเข้าแคมป์คนงานอยู่ และ จำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอย่างมาก
จังหวะนั้น ต้องล็อกดาวน์ จึงจะได้ผลดี การใช้แค่ bubble and seal จะไม่เพียงพอ
เมื่อการระบาดมากมาย เรือนหมื่น การรักษาที่โรงพยาบาล โรงพยาบาลสนาม จึงไม่ตอบโจทย์ เพราะมีคนป่วยอยู่มากมายทุกพื้นที่ จะเป็นต้องเร่งให้เชื้อโรคไม่เข้าไปสัมผัสเนื้อที่ดี เหมือนการเจาะระบายหนอง จึงต้องอนุญาตให้ผู้ป่วยอยู่ที่บ้าน แต่ได้รับยาเพื่อลดเชื้อ จะได้ไม่เป็นภาระผู้ป่วยหนักจนต้องเข้าโรงพยาบาล และต้องทำให้เร็ว
การเจาะระบายหนองช้า หมายถึง อาจจะมีการกระจายของการอักเสบไปทั่ว การเจาะระบายหนอง ไม่ใช่ การปลดล็อก และก็ไม่ใช่การล็อกดาวน์ (การเย็บแผลในกรณีที่เป็นหนองแล้ว ไม่เกิดประโยชน์) ที่สำคัญ คือ ต้อง ทำแผล ล้างเอาหนองออกทุกวัน และ การป้องกันไม่ให้เนื้อเยื่อดี ได้รับการอักเสบติดเชื้อ เนื้อเยื่อที่ชอกช้ำต้องนำออก
หมออดุลย์ ชี้วันที่โควิดระบาดเกิน 2 หมื่น ล็อกดาวน์ไร้ผล
ในยุคที่การระบาดมีรายใหม่เกิน 2 หมื่นต่อวัน ต้องเจอคนไข้ให้เร็ว และเร่งการให้ยาและรักษา รายบุคคล ให้ครบถ้วนทุกวัน เพื่อที่คนเหล่านี้จะได้ไม่สามารถไปแพร่เชื้อต่อ และ รอเวลาให้เนื้อเยื่อโดยรอบสมานเข้ามา เนื้อเยื่อโดยรอบ คนทั่วไป มีภูมิคุ้มกัน ได้รับการฉีดวัคซีน โรคก็จะไม่เลวร้ายลง และ หายได้ในที่สุด
การล็อกดาวน์วันนี้ ไม่น่าจะเกิดประโยชน์ การไล่ไทม์ไลน์ ก็ไม่เกิดประโยชน์ เจอให้เร็ว รักษาให้เร็ว ฉีดวัคซีนให้เร็ว เป็นทางออกที่ถูกต้อง และ ขณะเดียวกัน ต้องจำกัดบริเวณของแผล ไม่ให้อักเสบลุกลาม ด้วยการไม่ย่อหย่อนเรื่องการป้องกันโรค ไม่เอาเชื้อโรคจากที่หนึ่ง ไปติดยังเนื้อเยื่อข้างเคียง โดยไม่ต้องเย็บแผล ไม่ต้องล็อกดาวน์
มาตรการที่สำคัญ คือ จำกัด บริเวณไม่ให้มีโรคไปที่อื่น ซึ่งน่าจะเรียกว่า การจำกัดการเคลื่อนที่ แต่ไม่ได้จำกัดกิจกรรม ที่มีการป้องกันอย่างดี กิจกรรมที่ป้องกันอย่างดี ควรได้รับอนุญาต ให้ดำเนินการ
ทุกอย่างไม่เหมือนกันนะครับ นี่เป็นแค่การเปรียบเทียบ การปฏิบัติจริงคงมีรายละเอียดอีกมาก
ผม ผ่าตัด และ ดูแลแผลผ่าตัด และ แผลชนิดต่าง ๆ ได้ แต่ ก็คงไม่สามารถดูแลปัญหาโควิด-19 ระดับชาติ
เชื่อว่า ผู้รู้ ผู้สามารถ ผู้รับผิดชอบ ย่อมสามารถดำเนินการได้อย่างถูกต้อง ตามบริบท และการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ครับ”
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ‘เตียงเต็ม’ ปัญหาด่วนสุด ‘หมออดุลย์’ ชี้ช่อง 3 ทางแก้รับมือโควิด
- ‘หมอศิริราช’ เตือน ‘อย่าชักศึกเข้าบ้าน’ – งดประชุมแบบเจอตัว
- ต้นตอ! ‘หมอศิริราช’ ชี้ผู้ป่วยโควิดไม่ลด เหตุแรงงานหนีเข้าเมือง มาปะปนกับชุมชน
