“หมออดุลย์” ชวนทำความเข้าใจการทำงานของวัคซีนป้องกันโควิด-19 ทำไมภูมิคุ้มกันลดลง ทำไมต้องฉีดเข็มกระตุ้น ย้ำภูมิคุ้มกันที่ลดลง ไม่ใช่เพราะวัคซีนที่ฉีดเข้าไปถูกขับออก
ศ.คลินิก นพ.อดุลย์ รัตนวิจิตราศิลป์ รองคณบดีฝ่ายสารสนเทศคณะแพทย์ศาสตร์ ศิริราชพยาบาล โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก บันทึกเรื่องน่ารู้ by Dr.Adune ถึงการทำงานของวัคซีนป้องกันโควิด และสาเหตุที่ภูมิคุ้มกันลดลง ไม่ใช่เพราะวัคซีนที่ฉีดเข้าไปถูกขับออก โดยระบุว่า
ภูมิคุ้มกันโควิด-19 ที่ลดลง ไม่ใช่เพราะวัคซีนที่ฉีดเข้าไปถูกขับออก
ได้ยินพิธีกรในรายการวิทยุพูดถึงว่า หลังฉีดวัคซีน เมื่อเวลาผ่านไป ภูมิคุ้มกันที่ลดลงเพราะวัคซีนที่ฉีดเข้าไป ถูกร่างกายขับออก จึงเหลือภูมิน้อยลง
มีความเข้าใจ เหมือน ยากิน ยาฉีด ที่เมื่อเรา กิน หรือ ฉีดเข้าไปในร่างกายเราแล้ว จะมีปริมาณยาน้อยลง เพราะ ตับ กับ ไต ขับยาออกไปจากร่างกาย
แต่วัคซีน ไม่ใช่แบบนี้ครับ
ในกรณีวัคซีน จะต่างกับยาอื่น ๆ แบบกลับด้านกันเลยครับ
ยาทั้งหลายที่เรากิน หรือฉีดเข้าไป ยานั้น เป็นวัตถุออกฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อโรค ดังนั้น ถ้ามียามากพอจะฆ่าเชื้อได้มาก เมื่อเวลาผ่านไปร่างกายขับยาออก ฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อโรคจะน้อยลง จึงต้องกินยาซ้ำ หรือฉีดยาซ้ำ เพื่อเพิ่มวัตถุออกฤทธิ์เข้าไปในร่างกายเรา
วัคซีน ทำงานคนละอย่าง เพราะวัตถุออกฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อโรค เป็นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเราเอง ไม่ใช่วัคซีนที่ฉีดเข้าไป
วัคซีน เพียงทำหน้าที่เรียกแขก กระตุ้นในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเตรียมพร้อม ที่จะฆ่าเชื้อโรค เหมือนครูฝึก รด. ที่ คอยเป่านกหวีด เรียกนักศึกษาวิชาทหาร ให้ลุกขึ้นเตรียมตัวสำหรับฝึกในการสู้รบ
ดังนั้น วัคซีน หรือครูฝึกยังทำงานอยู่ จะมีคนมาคอยปลุกให้เม็ดเลือดขาว และระบบภูมิคุ้มกันขยัน และพร้อมที่จะสู้กับเชื้อโรค
แต่เมื่อเวลาผ่านไป หากระบบภูมิคุ้มกันไม่ได้ถูกกระตุ้นให้ฝึก หรือเตรียมพร้อมสำหรับสู้กับเชื้อโรคโควิด-19 ภูมิคุ้มกันก็จะหย่อนประสิทธิภาพลดลง จึงต้องมีวัคซีน เข็ม 2 เข็ม 3 เพื่อกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกัน กลับมาขยันฝึกซ้อม ให้พร้อมที่จะสู้กับเชื้อโรค
ไม่ได้เกิดจากวัคซีนถูกขับออกจากร่างกาย เพราะวัคซีนทำหน้าที่ในตอนที่ฉีด เพียงไม่กี่วันก็หมดหน้าที่แล้ว ไม่ได้อยู่ในร่างกายเรา 3 เดือน 6 เดือนอย่างที่เข้าใจหรอกนะครับ
นอกจากวัคซีนแล้ว การได้สัมผัสเชื้อโรคก็เป็นอีกทางหนึ่ง ที่จะกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ในการสู้กับเชื้อโควด-19 ดังนั้น หลังฉีดวัคซีนแล้ว ไม่เคยได้เจอเชื้อโรคตัวจริงเลย เป็นเวลานาน ๆ ภูมิต้านทานก็จะค่อย ๆ ลดลง เลยเป็นเหตุให้ต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นซ้ำ
สาเหตุภูมิคุ้มกันลดลง หลังฉีดวัคซีน
แต่ในทางกลับกัน เมื่อเราฉีดวัคซีนแล้ว มีภูมิพอที่เราจะไม่ป่วยหนัก หรือ ไม่ป่วยตายแล้ว หากเราออกมาใช้ชิวิต ตามปกติ เจอเชื้อโรคปริมาณน้อย ๆ บ้าง เชื้อโรคเหล่านั้น ก็จะกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของเราให้แข็งแรงขึ้น โดยที่ไม่เจ็บป่วย และไม่ต้องฉีดวัคซีนซ้ำ ภูมิคุ้มกันเราก็จะยังแข็งแรงอยู่เรื่อย ๆ ไม่หายไป
ที่สำคัญคือ การใส่หน้ากากตลอดยังจำเป็น แต่ไม่ใช่เพื่อไม่ให้เรารับเชื้อ แต่เพื่อเวลาเราเกิดติดเชื้อขึ้นมา จะได้ไม่เป็นคนแพร่เชื้อ ไปให้คนที่ยังไม่ได้ฉีดวัคซีน (เพราะกลุ่มนั้นหากรับเชื้อ อาจป่วยหนักหรือตายได้)
ภูมิคุ้มกันที่น้อยลง ไม่ใช่เพราะวัคซีนถูกร่างกายขับออกนะครับ วัคซีนที่ฉีดเข้าไป หายไปตั้งแต่ 2 สัปดาห์แรกแล้วครับ แต่ภูมิที่ลดลง เพราะระบบภูมิคุ้มกัน ไม่ถูกกระตุ้น ให้ฝึกฝน ให้แข็งแรง พร้อมจัดการเชื้อโรคครับ
หย่อนการฝึกฝนครับ ไม่ใช่ถูกขับออกครับ
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ‘หมออดุลย์’ ชวนหาคำตอบ 2 ปีโควิด-19 ด่านทดสอบชีวิต สอนอะไรเราบ้าง
- ‘หมออดุลย์’ เตือนโควิด ยังน่าห่วง ห้ามกระพริบตา หวั่นกลับมาระบาดใหม่
- ‘หมออดุลย์’ ฟันธง ปัจจัยความสำเร็จควบคุมโควิด-19 รู้แล้วต้องช่วยกัน
