เลขาองค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน รวมทุกคำถาม คำตอบ การจัดซื้อ ATK โกงหรือไม่ ใครพลาด ใครผิด ลั่นไม่จำเป็นต้องซื้อของถูกที่สุด แต่ต้องซื้อของคุณภาพ เสียดายการจัดซื้อ ไม่ใช้ “ข้อตกลงคุณธรรม”
ดร.มานะ นิมิตรมงคล เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย) โพสต์เพจเฟซบุ๊ก “Mana Nimitmongkol” รวมทุกเรื่องการจัดซื้อ ATK ลั่นคนไทยยังต้องต่อสู้กับโควิดอีกนาน ตั้งหลักให้ดี ร่วมมือกันไว้ อย่ายอมให้ใครโกง โดยระบุว่า
“จัดซื้อ ATK: โกงหรือไม่ ใครพลาด ใครผิด
การจัดซื้อชุดตรวจโควิด ATK 8.5 ล้านชุด ผมตอบคำถามนักข่าวไว้ดังนี้ครับ
1. ใช้วิธีเฉพาะเจาะจงได้ไหม
ตอบ: ได้แน่นอนตาม พ.ร.บ. จัดซื้อจัดจ้างฯ และมติคณะกรรมการวินิจฉัยปัญหาจัดซื้อจัดจ้างฯ พ.ร.บ. ฉุกเฉินฯ และระเบียบขององค์การเภสัชฯ เอง
2. ซื้อเฉพาะเจาะจงตามที่ สปสช. เสนอได้หรือไม่
ตอบ: ทำได้ถ้ามีเหตุผลพิสูจน์ได้ว่าจำเป็น ทุกวันนี้วงการแพทย์และหน่วยงานรัฐก็ใช้วิธีนี้อยู่มากมายจึงไม่ใช่เรื่องแปลก โดยกำหนดสเปกให้แคบเข้าไว้ กรณีนี้คือเขียนลงไปว่า
ต้องผ่านการรับรองมาตรฐานจาก WHO แต่จะระบุชื่อบริษัทหรือยี่ห้อสินค้าไปเลยทำไม่ได้
3. แล้วทำไมไม่กำหนดให้ซื้อสินค้าที่ WHO รับรอง
ตอบ: หลักพื้นฐานคืออยู่ประเทศไทย ก็ต้องเคารพกฎหมายไทย มาตรฐานหน่วยราชการไทยซึ่งกรณีนี้คือ สนง. อาหารและยา ผลงานที่ผ่านมาถือว่าเป็นที่ยอมรับว่าไม่แพ้ชาติใด แต่ผู้กำหนดนโยบายครั้งนี้คิดอะไรมากกว่านี้หรือไม่ ไม่ทราบ
4. ต้องซื้อแต่ของราคาถูกสุดเท่านั้นหรือ?
ตอบ: กฎหมายบอกว่า ซื้อของคุณภาพ ไม่ถูกสุดก็ได้ โดยดูวัตถุประสงค์ของผู้ใช้ และข้อจำกัดในช่วงวิกฤติโควิด จะซื้ออะไรนอกจากคิดเรื่องความจำเป็นเร่งด่วน ของต้องมีและมีมากพอ ยังต้องคำนึงถึงความเชื่อมั่นยอมรับของประชาชนด้วย ดั่งกรณีเกิดกระแสข่าววัคซีนบางยี่ห้อด้อยคุณภาพ จนส่งผลต่อความเชื่อมั่นของประชาชน เวลานี้จึงไม่จำเป็นต้องซื้อแต่ของราคาถูกเสียทุกอย่าง
การซื้อ ATK จึงอาจใช้ปัจจัยดังกล่าว เป็นตัวกำหนดว่า การซื้อล็อตแรกที่จำเป็นเร่งด่วนนี้ ให้เลือกซื้อสินค้าที่ WHO รับรองแล้วเพื่อให้ทุกคนมั่นใจ สบายใจ แล้วครั้งต่อไปค่อยกำหนดแนวทางที่เหมาะสมกันใหม่
5. ยกเลิกการประมูลได้ไหม
ตอบ: ทำได้ แต่ต้องมีเหตุผลชัดเจนดีพอ ไม่อย่างนั้นอาจโดนเอกชนฟ้องร้อง เว้นแต่เอกชนจะยินยอม (ซึ่งยากมาก) และต้องเข้าใจว่าการประมูลของภาครัฐเป็นเรื่องสำคัญ ต้องตรงไปตรงมาเพื่อรักษาความเชื่อมั่นต่อระบบและกฎหมายในระยะยาวด้วย
6. ทำอย่างไรให้ประชาชนเชื่อใจในสินค้าที่ชนะการประมูล
ตอบ: ทำการสุ่มทดสอบสินค้าให้มาก เชิญสถาบันวิชาการของรัฐและเอกชนมาร่วมด้วยยิ่งดี, หารายงานวิชาการระดับโลกหลายแหล่งมายืนยัน, กำหนดเงื่อนไขการันตีไว้ในสัญญาซื้อขายเลยว่า หากผลทดสอบหรือเริ่มใช้งานจริงไม่ได้ผลตามเกณฑ์ที่กำหนดก็ตีคืน ยกเลิกสัญญา ริบเงินค้ำประกัน เรียกค่าปรับ ขึ้นแบล็คลิสท์ ฯลฯ
7. ใครต้องรับผิดชอบหากผิดพลาดเสียหาย
ตอบ: จะจับมือใครดมได้หรือ ถึงเวลาก็อ้างว่าทำถูกกฎหมายเป็นไปตามขั้นตอนแล้ว ครั้นจะให้ขอโทษประชาชน แสดงความรับผิดชอบต่อความเสียหาย ยอมรับว่าตัดสินใจบกพร่อง ด้อยประสิทธิภาพในฐานะผู้บริหารหรือแสดงความรับผิดชอบทางการเมือง เรื่องแบบนี้เป็นไปได้ยากในสังคมการเมืองและราชการไทย
8. การจัดซื้อครั้งนี้มีคอร์รัปชันหรือไม่?
ตอบ: ยังไม่ปรากฏข้อมูลชัดเจน แต่มีข้อสังเกตว่า
ก. การเขียนทีโออาร์ จะเลือกแนวทางเปิด “ประมูลทั่วไป” เพื่อให้คนแข่งขันเยอะๆ ให้ได้ของราคาถูก หรือจะใช้วิธี “เฉพาะเจาะจง” เพื่อให้ได้ของดีถูกใจ วิธีไหนสมควรต้องดูเป็นกรณีไป แต่บ่อยครั้งเกิดปัญหา เพราะเบื้องหลังมีการล็อคสเปก หรือสมรู้ร่วมคิดกันแอบแฝงอยู่ ระบบเต็มไปด้วยกติกาให้ใช้ดุลยพินิจ ขาดความโปร่งใส ผู้ใหญ่บางคนจ้องใช้อิทธิพลหาประโยชน์
ข. บางครั้งเมื่อ “ผู้ใหญ่” จงใจทักท้วงว่า “คุณรับผิดชอบได้หรือหากเกิดปัญหา” จึงเป็นการง่าย และปลอดภัยกว่าที่คนทำงานจะเปลี่ยนแนวทางไป
ค. ชุดตรวจ ATK แจกจ่ายกระจัดกระจาย ใช้แล้วโยนทิ้งไป ต่างจากเรือเหาะและเครื่องตรวจระเบิด GT200 ที่ทิ้งหลักฐานคอร์รัปชันและความล้มเหลวให้พิสูจน์ย้อนหลังได้ตลอดเวลา
น่าเสียดายที่การจัดซื้อครั้งนี้ไม่ได้ใช้ “ข้อตกลงคุณธรรม” ทำให้พลาดโอกาสแสดงความโปร่งใส แล้วยังพลาดโอกาสที่ตัวแทนภาคประชาชน ผู้ชำนาญธุรกิจยา จะเข้าไปเสนอแนะข้อมูลและแชร์ประสบการณ์ดี ๆ
คนไทยยังต้องต่อสู้กับโควิดอีกนาน ตั้งหลักให้ดี ร่วมมือกันไว้ อย่ายอมให้ใครโกงครับ”
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ชมรมแพทย์ชนบท ลั่นตามเช็คบิล อภ.ดึงดัน จัดซื้อ ATK ยี่ห้อ LEPU ‘ต้องรับผิดชอบ’
- สภาฯผู้บริโภค จี้อภ. เปิดข้อมูล รพ.ใช้ชุดตรวจโควิด LEPU หวั่นสูญงบ สร้างขยะ 8.5 ล้านชิ้น
- วุ่นหนัก! แพทย์ชนบท จี้นายกฯสั่งองค์การเภสัชฯ ยุติลงนามซื้อ ATK 8.5 ล้านชุด ย้ำต้องมีคุณภาพสูง
