ศุกร์ (สุข) ละวัด ชม ‘อุโบสถ’ สถาปัตยกรรมผสาน 3 ชนชาติ ที่ ‘วัดสุปัฏนารามวรวิหาร’

โดย PRASERT THEPSRI 19 มกราคม 2567

วัดสุปัฏนารามวรวิหาร ตั้งอยู่ที่ถนนสุปัฏน์ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร เป็นวัดธรรมยุติกนิกายแห่งแรกของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และจังหวัดอุบลราชธานี โดยได้รับพระราชทานนามวัดจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ตามประวัติระบุว่า เริ่มสร้างในปี 2393 โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ได้มอบหมายให้พระพรหมราชวงศา (กุทอง สุวรรณกูฎ) เจ้าเมืองอุบลราชธานีลำดับที่ 3 เป็นประธานเลือกพื้นที่ตั้งวัด ให้เป็นที่จำพรรษาของพระพนฺธุโล (ดี) และโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อวัดว่า สุปัฏนาราม ในความหมายว่า วัดที่มีท่าน้ำ หรือท่าเรือที่ดี สะดวกในการขึ้นลง โดยท่าเรือวัดสุปัฏนารามวรวิหารตั้งอยู่ทางทิศใต้ ซึ่งเป็นด้านหน้าวัด

อุโบสถ (สิม) วัดสุปัฏนารามวรวิหาร สร้างขึ้นระหว่างปี 2460-2479 สมัยสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสฺโส) เจ้าคณะมณฑลอุบลราชธานี เจ้าอาวาสลำดับที่ 7 ออกแบบโดยหลวงสถิตถ์นิมานการ (ชวน สุปิยพันธ์) เพื่อทดแทนอุโบสถ (สิม) หลังเก่า ที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ 4

ลักษณะของอุโบสถเป็นอาคารขนาดใหญ่ แบบอิทธิพลจีน ตัวอาคารมีชาลา และเสานาง เรียงรายล้อมรอบระหว่างเสาก่ออิฐเป็นรูปโค้งแบบตะวันตก หน้าจั่วทำลวดลายปูนปั้นเป็นลายไทย แบบฝีมือช่างญวน

ตัวอุโบสถแบ่งเป็น ส่วนหลังคา ที่เป็นศิลปะแบบไทย ส่วนกลาง เป็นศิลปะแบบตะวันตก (เยอรมนี) และ ส่วนฐาน เป็นศิลปะแบบขอมโบราณ กล่าวคือไม่มีช่อฟ้าหางหงส์ใบระกา ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นแบบพระราชนิยมในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ก่ออิฐถือปูน หันหน้าไปทางทิศใต้

ตัวอาคารตั้งอยู่ภายในกำแพงแก้ว มีขนาด 9 ห้อง โดย 2 ห้องด้านหน้า และ 2 ห้องด้านหลังเป็นโถง โครงสร้างอาคารใช้เสาก่ออิฐสี่เหลี่ยม และผนังรองรับน้ำหนักหลังคาจั่วที่ต่อหลังคาปีกนกด้านข้างรับด้วยเสาก่ออิฐ ประดับหัวเสาด้วยบัวแวง ระหว่างเสาก่ออิฐเป็นวงโค้งหยักปลายแบบกรอบหน้านาง ประดับดาวเพดานทั้งภายใน และภายนอก มีประตูรอบตัวอาคาร

เหนือประตูเป็นช่องลมที่แต่งปูนปั้นรูปธรรมจักรและอุณาโลม มีบันไดทางขึ้นบริเวณระเบียงด้านหน้า และด้านหลัง รวม 4 ทาง เชิงบันไดประดับสิงโตหมอบปูนปั้น หน้าจั่วเรียบเต็มเสมอเสาด้านหน้า ตกแต่งหน้าบันทั้งด้านหน้า และด้านหลังด้วยลายปูนปั้นรูปเจดีย์ทรงระฆัง ล้อมรอบด้วยลายพันธุ์พฤกษาแบบลายไทย ประดับช่อฟ้าแบบหัวนาค ใบระกาแบบลำตัวนาค หางหงส์เป็นหัวนาคเช่นกัน

ภายในอุโบสถประดิษฐานพระประธานสำริดนาม พระสัพพัญญูเจ้า จำลองจากพระพุทธชินราช ประทับนั่งบนฐานแอ่นโค้งขาสิงห์

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียน วัดสุปัฏนารามวรวิหาร ให้เป็นโบราณสถาน ตั้งแต่วันที่ 27 กันยายน 2479 แต่ยังไม่ได้ประกาศแนวเขตพื้นที่ดินโบราณสถาน โดยมีสิ่งสำคัญ คือ อุโบสถ (สิม) วัดสุปัฏนาราม วรวิหาร