“ชมรมแพทย์ชนบท” ให้ข้อมูลต่อเนื่อง เกี่ยวกับชุดตรวจหาเชื้อไวรัสโควิด-19 ระบุ มีอยู่ 4 แบบ ที่ “อนามัยโลก” อนุมัติให้ใช้เป็นกรณีฉุกเฉินแล้ว พร้อมอธิบายถึงข้อแตกต่าง ระหว่างชุดตรวจที่เป็นแบบมืออาชีพใช้ และชุดตรวจที่บุคคลทั่วไปสามารถใช้เองที่บ้านได้
วันนี้ (21 ส.ค.) เฟซบุ๊กเพจ ” ชมรมแพทย์ชนบท” ได้โพสต์ข้อความ 2 เรื่อง โดยใช้ชื่อ “ความเข้าใจพื้นฐานเรื่อง ATK” ตอนที่ 1 และ ตอนที่ 2 โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับชุดตรวจหาเชื้อไวรัสโควิด-19 ซึ่งกำลังเป็นที่ถกเถียง ในเรื่องยี่ห้อที่รัฐกำลังจัดซื้อกันอยู่ในขณะนี้ โดยระบุว่า
ความเข้าใจพื้นฐานเรื่อง ATK ตอนที่ 1
ATK ที่องค์การอนามัยโลกรับรองมี 4 รายการ
ภาษาสากลสำหรับ ATK ทั่วโลกใช้คำว่า RDT Rapid Diagnostic Test ไม่ได้ใช้ ATK ซึ่งน่าจะสถาปนาศัพท์โดยประเทศไทยกระมัง หากไปค้นจะพบว่า WHO รับรองไว้ 4 รายการ
คำว่าองค์การอนามัยโลกรับรองนั้น ภาษาทางการใช้คำว่า Emergency Use Listing หรือ EUL ซึ่งหมายถึงรายการที่องค์การอนามัยโลกอนุญาตให้ใช้ กรณีฉุกเฉินเร่งด่วน ซึ่งถือเป็นรายการที่องค์การอนามัยโลก รับรองมาตรฐานให้องค์การระหว่างประเทศ ซื้อจากบริษัทเหล่านี้ เนื่องจากได้ผ่านการตรวจสอบคุณภาพมาตรฐานจากห้องปฏิบัติการของ WHO และภาคสนามแล้ว
ดังนั้น ที่หลายคนบอกว่ามาตรฐานองค์การอนามัยโลก หรือ WHO Standard ไม่มี หาไม่เจอ ก็ต้องไปหาจากคำว่า Emergency Use Listing ครับ จึงจะเจอ ซึ่งมี 4 รายการของ ATK ที่มาตรฐานระดับสากล และองค์การอนามัยโลกรับรอง
ความเข้าใจพื้นฐานเรื่อง ATK ตอนที่2
ATK Home use VS Professional use
ชุดตรวจหาเชื้อโควิดที่เรียกว่า ATK ในระดับการรับรองขององค์การอนามัยโลกที่เรียกว่า EUL (Emergency Use Listing) นั้น ไม่มีการแยกว่าเป็น home use (ใช้ตรวจเองที่บ้าน)หรือ professional use (ใช้ตรวจโดยบุคลากรทางการแพทย์) เขารับรองให้ใช้ได้ทั้ง 2 กรณี 2 in 1
คำถามสำคัญคือ Home use กับ Professional use มีความต่างอย่างไร คำตอบคือ โดยตัวแผ่นตรวจนั้น ควรต้องมีคุณภาพมาตรฐานเดียวกัน แต่ต่างกันข้อปลีกย่อยที่ 3 อย่างคือ
1. ขนาดความยาวของไม้ swab ที่ยาวไม่เท่ากัน (professional use จะยาวกว่า ไปถึง nasopharynge หรือช่องหลังโพรงจมูก ) เก็บเชื้อได้แม่นยำกว่า
2. สารละลาย buffer ที่แยกใช้สำหรับชุดเดียว (professional use บางยี่ห้ออาจมีสารละลายขวดเดียวสำหรับ 25 test)
3. กล่องที่พิมพ์ว่า home use หรือ professional use
โดยสรุปคือ ATK ที่มีมาตรฐานนั้น สิ่งเดียวที่แตกต่างกันคือ ความยาวของไม้ swab เท่านั้น นอกจากนั้นคุณภาพอื่นต้องเหมือนกันทั้งหมด ในมาตรฐานองค์การอนามัยโลกจึงไม่ได้แยกว่าเป็น home use หรือ professional use นั้นคือ ไม่ว่าใช้โดยใคร ที่บ้าน หรือสถานพยาบาล ก็ต้องมีมาตรฐานในระดับสูงสุดเหมือนกัน จะแหย่จมูกตื้นหรือลึกก็แล้วแต่กรณี
ความจริง อย.ไทยก็เข้าใจเรื่องนี้ดี เพราะในประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องชุดตรวจและน้ำยา ที่เกี่ยวข้องกับการวินิจฉัยการติดเชื้อ SARS-CoV-2 แบบตรวจหาแอนติเจนด้วยตนเอง ซึ่งลงนามโดยนายอนุทิน ชาญวีรกูล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ที่ลงในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2564 ในข้อ 10 สามารถสรุปความได้ว่า สามารถนำชุดตรวจ professional use มาใช้กับ home use ได้
รวมทั้งองค์การเภสัชกรรม ก็เข้าใจเรื่องนี้ดีเช่นกัน เพราะในประกาศ TOR ที่ AJ23-845/2564 ขององค์การเภสัชกรรมนั้น ชัดเจนในข้อ 3.3 ว่า สามารถใช้ตรวจเป็น nasal swab หรือตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขอ เรื่องชุดตรวจ ATK (คือ nasopharyngeal swab ก็ได้)
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- เปิดโปง! ชมรมแพทย์ชนบท เปิดโปงการเมืองวิ่งเต้น กลับมติครม. จัดหา ATK ขู่ถอนตัว
- ‘ชมรมแพทย์ชนบท’ ออกแถลงการณ์ ระดม 60 ทีม ตรวจสอบ ATK เจ้าปัญหาทุกภาค
- ชมรมแพทย์ชนบท ลั่นตามเช็คบิล อภ.ดึงดัน จัดซื้อ ATK ยี่ห้อ LEPU ‘ต้องรับผิดชอบ’
