ศุกร์ (สุข) ละวัด ‘วัดบึง’ พระอารามหลวงชั้นตรี พุทธศาสนสถานคู่เมืองชาวโคราช

โดย PRASERT THEPSRI 16 กุมภาพันธ์ 2567

วัดบึง ตั้งอยู่ที่ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา เป็นพระอารามหลวงชั้นตรีชนิดสามัญ อยู่ในเขตการปกครองคณะสงฆ์มหานิกาย นับเป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองของชาวจังหวัดนครราชสีมา มาแต่โบราณถึงปัจจุบัน

สมเด็จพระนารายณ์มหาราช โปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดนี้ขึ้นมา โดยให้ช่างชาวฝรั่งเศสเขียนแปลนก่อสร้างเป็นรูปสี่เหลี่ยม ออกแบบให้มีคูคลองน้ำล้อมรอบ เพื่อป้องกันข้าศึก พร้อมกับการสร้างเมืองนครราชสีมา ที่สำคัญวัดแห่งนี้ มีประตูทางเข้าโบสถ์ด้านหน้าถึง 3 ประตู ด้านหลังมี 2 ประตู ที่สำคัญ มีศิลปะนาคแบบขอม ด้วยเหตุที่ตัววัดตั้งอยู่กลางบึง จีงเรียกว่า “วัดบึง”

วัดนี้สร้างขึ้นมาพร้อมๆ กับการสร้างเมืองนครราชสีมา โดยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โปรดฯ ให้โดยพระยายมราช หรือ สังข์ เป็นผู้สร้างโดยมีช่างชาวฝรั่งเศสเป็นผู้ช่วยออกแบบผังเมือง เมื่อสร้างผังเมืองเสร็จ จึงโปรดฯ ให้ประชาชน และคฤหบดีและขุนนาง สร้างวัด 6 วัด คือ วัดพระนารายณ์มหาราช (วัดกลาง) วัดบูรพ์ วัดอิสาน วัดพายัพ วัดบึง และวัดสระแก้ว

พระอุโบสถ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนลักษณะฐานแอ่นกลาง เป็น “ทรงเรือสำเภา” อันเป็นเอกลักษณ์ศิลปะอยุธยาตอนปลาย เรียกตามภาษาช่างว่า “โค้งปากตะเภา” หลังคาลด 2 ชั้น ก่อสร้างด้วยการก่ออิฐถือปูน ขนาดกว้าง 12.15 เมตร ยาว 22 เมตร สูง 30 เมตร หลังคาลาด 4 ชั้นมีรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า มุงกระเบื้องดินเผา

เสากลมฐานใหญ่ปลายเล็กเรียว ห้วเสาเป็นรูปดอกบัวกลีบยาว จำนวน 14 ต้น หน้าต่างด้านละ 5 ช่อง รวมเป็น 10 ช่อง คันทวยหรือไม้ค้ำยัน แกะเป็นรูปพญานาคทั้งแบบนาคประดับลวดลาย และนาคเปลือย จำนวน 12 อัน แต่ละอันยาวประมาณ 2 เมตร ประตูหน้า 3 ประตู และประตูหลัง

หน้าบันทิศตะวันออกเป็นไม้แกะสลักรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณอยู่ท่ามกลางลายก้านขด หน้าบันทิศตะวันตกเป็นรูปพระนารายณ์ทรงครุฑอยู่ท่ามกลางก้านลายขด มีองค์ประกอบครบถ้วนที่ทรงคุณค่าทางด้านสถาปัตยกรรม และศิลปกรรม ที่ยังคงความสมบูรณ์ที่สุดในจังหวัดนครราชสีมา และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ถือเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงพุทธด้านสถาปัตยกรรม และจิตรกรรม

ภายในพระอุโบสถมีพระประธาน (หลวงพ่อโตอู่ทอง) เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ลงรักปิดทอง ขนาดหน้าตักกว้าง 6 ศอก ประทับนั่งขัดสมาธิราบ พระพักตร์แสดงปางมารวิชัย พระพักตร์ค่อนข้างเป็นรูปสี่เหลี่ยม ลงรักปิดทองพุทธลักษณะศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย จนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น

มีพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร ลักษณะศิลปะสมัยลพบุรี ขนาดสูง 62 นิ้ว ประดิษฐานรอบองค์พระประธาน จำนวน 6 องค์ และยังมีภาพจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถมีภาพเขียนบรรยายพระพุทธประวัติ จำนวน 14 ภาพ