วัดมุงเมือง :วัดเก่าแก่เมืองเชียงราย

โดย PRASERT THEPSRI 15 ธันวาคม 2566

ศุกร์ (สุข) ละวัด วัดมุงเมือง ตั้งอยู่ถนนอุตรกิจ หมู่ 1 ตำบลเวียง อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย เป็นวัดเก่าแก่คาดว่าสร้างขึ้นมาก่อนที่จะสร้างเมืองเชียงราย เป็นวัดที่มีพระพุทธรูปสองสี หรือ พระเจ้าสองสี องค์ศักดิ์สิทธิ์ของเมืองเชียงราย

ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 เครื่องบินทิ้งระเบิดเมืองเชียงรายบริเวณโดยรอบ เป็นตลาดสดแต่ภายในวัดปลอดภัย สิ่งสำคัญภายในวัดมี พระเจดีย์และพระสังกัจจาย์ แต่เดิมวัดมุงเมืองเคยเป็นวัดร้าง และได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นมาใหม่ในราวปี พ.ศ. 2386 ซึ่งเป็นยุคที่พระเจ้าพุทธวงศ์เจ้าหลวงเชียงใหม่ มีดำริในการฟื้นฟูเมืองเชียงราย หลังจากที่ร้างมานาน และให้เจ้าธรรมลังกาเป็นเจ้าหลวงเมืองเชียงราย ในยุคนี้ในเมืองเชียงราย มีการบูรณปฏิสังขรณ์มากมายทั้งวัดร้าง กำแพงเมือง เคหสถาน เป็นต้น

วัดมุงเมืองสันนิษฐานว่า น่าจะเริ่มบูรณปฏิสังขรณ์ในยุคนี้เช่นกัน อุโบสถวัดมุงเมืองเป็นศิลปะล้านนาประยุกต์ เป็นอาคารสูงแบบคอนกรีตเสริมเหล็ก ที่นิยมสร้างในภาคกลาง ต่างจากศิลปะล้านนาแบบดั้งเดิม แต่ยังคงประดับตกแต่งแบบล้านนาด้วยเครื่องไม้สลักลงรักปิดทอง โก่งคิ้ว ระหว่างเสามีค้ำยัน หรือหูช้าง ป้านลมโค้งอ่อนแบบล้านนาเน้นระนาบเอนของตับหลังคา โครงสร้างหลังคาซ้อนกัน 3 ชั้น ช่อฟ้าเป็นรูปปากนกปลายงอน ป้านลมปลายเป็นรูปพญานาค ด้านล่างโก่งคิ้วระหว่างเสาวิหารทำเป็นรูปเศียรพญานาค ซึ่งแตกต่างจากรูปแบบอุโบสถ และวิหารที่อื่นๆในเชียงราย

บันไดทางขึ้นมีรูปปั้นพญานาค 3 เศียร ภายในวิหารมีการออกแบบลายเพดานเป็นลวดลายยันต์โบราณของล้านนา พระพุทธรูปองค์ประธานในอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะสุโขทัย ปางสมาธิ ขัดสมาธิราบ ส่วนบัลลังก์ไม่มีบัวคว่ำบัวหงาย เจดีย์วัดมุงเมืองตั้งอยู่ด้านหลังอุโบสถ เป็นเจดีย์องค์ใหม่ เป็นแบบร่วมสมัย ขนาดสูงประมาณ 30 เมตร น่าจะประยุกต์มาจากเจดีย์ทรง

ภายในกุฏิเจ้าอาวาส ประดิษฐานพระเจ้าสองสีเป็นพระพุทธรูปที่ได้รับ อิทธิพลศิลปะของสุโขทัย เนื้อทองสำริดสองกษัตริย์ เป็นพระพุทธรูป คู่บ้านคู่เมืองและเป็นที่สักการะของชาวเชียงรายมาแต่ช้านาน และเป็นพระพุทธรูปที่มีประวัติเรื่องปาฏิหาริย์ กล่าวคือ เมื่อครั้งสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้มีการทิ้งระเบิด ทั่วเมืองเชียงรายระเบิดที่ตกลงมาในวัดมุงเมืองหลายลูก แต่ระเบิดไม่ทำงาน และยังมีการเผาวัดมุงเมืองหลายครั้งแต่ไฟก็ไม่ไหม้ จนทำให้ประชาชนเคารพเลื่อมใส ในความศักดิ์สิทธิ์ของพระเจ้าสองสีเป็นอันมาก นับตั้งแต่นั้นมาพระเจ้าสองสีเป็นพระพุทธรูปศิลปะล้านนาที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะ สุโขทัย

วัดมุงเมือง จังหวัดเชียงราย ซึ่งนายอังกฤษ อัจฉริยโสภณ ภัณฑารักษ์ ThailandBiennale ChiangRai2023 กล่าวว่าวัดมุงเมืองแห่งนี้ ยังเป็นแรงบันดาลใจให้เอิร์นเนสโต เนโต (Ernesto neto) ศิลปินจากริโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซิล รังสรรค์ผลงานเป็นประติมากรรมกลางแจ้ง ณ อุทยานศิลปวัฒนธรรมแม่ฟ้าหลวง (ไร่แม้ฟ้าหลวง) นับเป็นการ #เปิดโลก ในงานมหกรรมศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ ไทยแลนด์เบียนนาเล่ เชียงราย 2023 จังหวัดเชียงราย จัดขึ้นระหว่างเดือน 9 ธันวาคม 2566 – 30 เมษายน 2567