“โรคงูสวัด” ไวรัสตัวร้าย ภัยเงียบของวัย 50+ ระเบิดเวลาที่รอวันปะทุ “วัคซีน” เครื่องมือสำคัญในการป้องกันโรคงูสวัด
ในงานประชุมวิชาการ “THE TIME IS NOW: SHINGLES PREVENTION” จัดโดย บริษัท แกล็กโซสมิทไคล์น (ประเทศไทย) จำกัด หรือ GSK พญ. บุษกร มหรรฆานุเคราะห์ ผู้อำนวยการฝ่ายการแพทย์ GSK กล่าวว่า GSK ในฐานะบริษัท Biopharma ซึ่งมุ่งมั่นในการนำวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และความสามารถของบุคลากร มาขับเคลื่อนเพื่อให้สามารถก้าวนำการป้องกันโรคภัยต่าง ๆ ได้จัดงานประชุมวิชาการครั้งนี้ขึ้นมา เพื่อสร้างความตระหนักรู้ และรณรงค์ป้องกันโรคงูสวัด โรคอันตรายที่วัย 50 ปีขึ้นไป ต้องให้ความสำคัญ
เพราะอายุที่เพิ่มขึ้น จะเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคงูสวัด รวมถึงเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอาการแทรกซ้อนจากโรค บางรายอาจมีอาการปวดปลายประสาทแสบร้อนเป็นเวลายาวนาน ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ซึ่งโรคงูสวัดเป็นโรคที่มีวัคซีนป้องกัน ผู้ใหญ่วัย 50 ปีขึ้นไป ควรเข้ารับคำปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
วัย 50+ เคยเป็นโรคอีสุกอีใส เสี่ยงเป็นงูสวัด
โรคงูสวัดคือ โรคที่เกิดจากไวรัส VZV (Varicella Zoster Virus) ซึ่งเป็นไวรัสชนิดเดียวกันกับไวรัสที่ทำให้เกิดโรคอีสุกอีใส โดยมากกว่า 90% ของผู้ใหญ่ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป และเคยได้รับเชื้อ VZV หรือเคยเป็นโรคอีสุกอีใส จะมีความเสี่ยงในการเป็นโรคงูสวัด
เนื่องจากหลังเกิดโรคอีสุกอีใส และอาการของโรคหายดีแล้ว เชื้อไวรัส VZV จะหลบซ่อนอยู่ในปมประสาท เมื่อร่างกายอ่อนแอ หรือภูมิคุ้มกันตกลง เชื้อไวรัสดังกล่าวจะกลับมาก่อให้เกิดเป็นโรคงูสวัด โดยแพร่กระจายตามเส้นประสาทรับความรู้สึก ทำให้เกิดการอักเสบของเส้นประสาทร่วมด้วย
จะมีอาการปวดแสบร้อนบริเวณผิวหนัง มีผื่นแดงขึ้นตรงบริเวณที่ปวดแล้วกลายเป็นตุ่มน้ำใส มักเรียงกันเป็นกลุ่ม หรือเป็นเเถวยาวตามแนวเส้นประสาท ต่อมาจะแตกออกเป็นแผล และตกสะเก็ด
หลังผื่นงูสวัดหายแล้ว ยังคงมีอาการปวดแสบปวดร้อน หรือปวดแบบเหมือนมีเข็มมาทิ่มแทง อาจเป็นตลอดเวลาหรือเป็น ๆ หาย ๆ หรือมีอาการปวดเจ็บแปลบ ๆ ตามแนวเส้นประสาท หลังจากที่ผื่นหรือตุ่มน้ำของงูสวัดหายไปแล้ว
นอกจากนั้น โรคงูสวัด ไม่ได้มีเฉพาะผื่นผิวหนัง แต่ยังก่อให้เกิดมีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ตามมา เช่น อาการปวดตามแนวเส้นประสาทหลังการติดเชื้อ พบได้บ่อยในผู้ป่วยที่อายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป บางรายอาจปวดได้นานหลายปี
โดยพบว่า 5-30% ของผู้ป่วยที่เป็นงูสวัด ยังคงมีอาการปวดเส้นประสาทนานเกิน 3 เดือน แม้ว่าผื่นงูสวัดจะหายแล้ว โดยผู้สูงอายุจะมีอาการที่รุนแรง และนานกว่าคนอายุน้อย และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต เช่น นอนไม่หลับ ขยับตัวลำบาก ยกของหนักไม่ได้ อวัยวะบริเวณนั้นไม่มีแรง และขยับหรือเคลื่อนไหวอวัยวะส่วนนั้นได้น้อยลง
ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่พบได้แก่ การติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำเติม ตาอักเสบ แผลที่กระจกตา และภาวะแทรกซ้อนทางหู โรคหลอดเลือดสมอง โรครัมเซย์ฮันท์ซินโดรม เป็นต้น ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ เช่น ผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี หรือผู้ป่วยโรคมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด เมื่อเป็นโรคงูสวัดอาจเป็นรุนแรง และแพร่กระจายได้ ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงแต่พบน้อย เช่น สมอง และปอดอักเสบ
ยิ่งอายุมากขึ้น ยิ่งเสี่ยงสูง
ศ.นพ. ธีระพงษ์ ตัณฑวิเชียร ผู้เชี่ยวชาญโรคติดเชื้อ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ กล่าวว่า โรคงูสวัดเกิดจากเชื้อไวรัสอีสุกอีใส ที่เป็นในตอนเด็ก เมื่อหายแล้วไวรัสจะหลบอยู่ในปมประสาทของเรา วันดีคืนร้ายเชื้อตัวนี้จะโผล่ตามเส้นประสาท ทำให้เกิดเป็นตุ่มน้ำใสตามเส้นประสาทเป็นทางยาว มีอาการเป็นผื่น 2-3 อาทิตย์ และอาจจะมีภาวะแทรกซ้อนได้
คนกลุ่มที่มีความเสี่ยงในการที่จะเป็นโรคงูสวัด
- ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไปจะมีความเสี่ยงชัดเจน ยิ่งอายุสูงขึ้นก็จะมีความเสี่ยงมากขึ้น เป็นภาวะผู้สูงอายุ ซึ่งจะเกิดภาวะนี้ในไทยมากขึ้นในอนาคต
- ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำลง การที่ภูมิคุ้มกันต่ำลงมีหลายสาเหตุ เช่น ผู้ที่ต้องได้รับยากดภูมิ ผู้ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยโรคมะเร็ง กลุ่มนี้จะเห็นได้ว่าเป็นโรคงูสวัดตั้งแต่อายุน้อย 10-30 ปีก็เป็น
การป้องกันโรคงูสวัด
ศ.พญ. ศศิโสภิณ เกียรติบูรณกุล ผู้เชี่ยวชาญโรคติดเชื้อ โรงพยาบาลรามาธิบดี กล่าวว่า ในการป้องกันโรคงูสวัด
- ทำร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอ เพราะการมีภูมิคุ้มกันที่ดีจะช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นโรคงูสวัด
- ปัจจุบันมีวัคซีนแล้ว ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการป้องกันโรคงูสวัด เพราะแม้จะมีร่างกายแข็งแรง แต่ก็อาจจะมีความเสี่ยงที่เป็นโรคงูสวัด วัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูง จึงเป็นเครื่องมือที่ดีอย่างหนึ่ง ที่สามารถป้องกันโรคงูสวัดได้
สำหรับคนที่ควรได้รับวัคซีนงูสวัด
- ผู้ใหญ่ที่อายุ 50 ปีขึ้นไป
- กลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อการจะเป็นงูสวัด ที่มีอายุตั้งแต่ 18 ปี ขึ้นไป โดยเฉพาะกลุ่มที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
อายุยิ่งมากเท่าไร มีโอกาสเป็นสูงขึ้น เพราะฉะนั้นทุกคนที่มีอายุเกิน 50 ปี ก็เหมือนมีระเบิดเวลาไปซ่อน รอวันที่จะปะทุออกมาเป็นงูสวัด
ระเบิดเวลาที่รอวันปะทุ
รศ. (พิเศษ) นพ. ทวี โชติพิทยสุนนท์ สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี กล่าวว่า สิ่งที่น่ากลัวของโรคงูสวัดในผู้สูงอายุ คือ ผู้ป่วยมีโอกาสที่จะปวดเรื้อรังยาวเป็นเดือน ๆ ปวดรุนแรงมาก แม้กินยาแก้ปวดแล้ว ก็มักจะไม่ค่อยหาย
นอกจากนั้น ในบางกรณีอาจพัฒนากลายเป็น Stroke เส้นเลือดในสมองอุดตัน หรือแตกได้ เพราะฉะนั้นที่เคยรู้ว่า โรคงูสวัดเป็นแค่ผิวหนัง แต่ความจริงมีมากกว่านั้น
การศึกษาพบว่า โรคงูสวัดจะเกิดเมื่ออายุมากขึ้น 50 ปีขึ้น อายุยิ่งมากเท่าไร มีโอกาสเป็นสูงขึ้น เพราะฉะนั้นทุกคนที่มีอายุเกิน 50 ปี ก็เหมือนมีระเบิดเวลาไปซ่อน รอวันที่จะปะทุออกมาเป็นงูสวัด ถามว่า จะปะทุเมื่อไร เมื่อร่างกายอ่อนแอ คนที่อายุเพิ่มขึ้น ร่างกายก็จะอ่อนแอลง
ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ จึงไม่ควรประมาท และเริ่มป้องกันโรคงูสวัด ด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายเป็นประจำ เพื่อให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง และรับการฉีดวัคซีนป้องกัน
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ‘Gen ยัง Active 50+’ แหล่งข้อมูลสุขภาพที่ถูกต้อง ครบทุกมิติ เพื่อเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างมีคุณภาพ
- 7 ภาคีเครือข่าย รัฐ-เอกชน ขับเคลื่อนโครงการ ‘Gen ยัง Active 50+’ ส่งเสริมคนไทยสู่ ‘สังคมสูงวัย’ อย่างมีคุณภาพ
- เปิด 5 โรคพบบ่อยในคนวัย 50+
