การเปลี่ยนแปลงของโลกในยุคดิจิทัล การเข้ามามีบทบาทสำคัญของ ปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) บิ๊กดาต้า ความสามารถของหุ่นยนต์ เป็นสิ่งที่ถูกตั้งคำถามว่า “อาชีพ” ใดที่ยังเป็นความต้องการของตลาดแรงงานในยุคนี้
ตลอดปีที่ผ่านมา ธุรกิจที่ถูกเทคโนโลยีเข้ามา disrupt หลายธุรกิจประกาศ “เลิกจ้าง” เปิดโครงการสมัครใจลาออกกันตลอดทั้งปี สะท้อนจาก กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน รายงานสถานการณ์การเลิกจ้างในปี 2561 (ม.ค.-พ.ย.) พบมีการเลิกจ้าง 259,770 คน ใกล้เคียงปี 2560 มีการเลิกจ้าง 255,385 คน
The Bangkok Insight รวบรวมการวิคราะห์และคาดการณ์ “อาชีพและธุรกิจ” ที่อยู่ในภาวะเสี่ยงจากเทคโนโลยีและโอกาสของอาชีพใหม่ในยุคดิจิทัล
อาชีพดาวรุ่ง
ตลอดปีที่ผ่านมา แม้จะมีหลายธุรกิจได้รับผลกระทบและต้องประกาศเลิกจ้างพนักงาน แต่ทุกสถานการณ์มีทางออกเสมอ! เพราะการจ้างงาน ไม่ได้เลวร้ายไปทุกธุรกิจ! จ๊อบไทย (JobThai) แพลตฟอร์มสมัครงานออนไลน์ เผย 6 สายงานที่คาดว่าจะเป็นที่ต้องการของตลาดแรงงานทั่วประเทศมากที่สุดใน ปี 2562 คาดเปิดรับสมัครรวมกันกว่า 55,000 อัตรา มาดูกันว่ามีสายงานด้านใดกันบ้าง
- งานขาย ประเภทงานย่อยที่เปิดรับมากที่สุด คือ พนักงานขาย/เออี ตามมาด้วย พนักงานแนะนำสินค้าประจำร้าน (พีซี) และ เทเลเซลส์ ในกลุ่มสายงานนี้หากมีทักษะด้านภาษาอังกฤษและจีนจะได้เงินเดือนเพิ่มขึ้น
- งานช่างเทคนิค ประเภทงานย่อยที่เปิดรับมากที่สุด คือ ช่างเทคนิค, ช่างซ่อมบำรุง และ ช่างไฟฟ้า
- งานผลิต/ควบคุมคุณภาพ ประเภทงานย่อยที่เปิดรับมากที่สุด คือ ฝ่ายผลิตโรงงาน, ฝ่ายควบคุมคุณภาพ หากมีทักษะการสื่อสารต่างประเทศ ภาษาญี่ปุ่น จะได้รับเงินเดือนสูง
- งานธุรการ/จัดซื้อ ประเภทงานย่อยที่เปิดรับมากที่สุด คือ ธุรการทั่วไป และ ประสานงานทั่วไป หากมีทักษะการสื่อสารภาษาจีนทั้งพูดและเขียน หรือภาษาญี่ปุ่น จะได้รับเงินเดือนสูงขึ้น
- งานวิศวกรรม ประเภทงานย่อยที่เปิดรับมากที่สุด คือ วิศวกรรมไฟฟ้า, วิศวกรรมโยธา, วิศวกรรมเครื่องกล
- งานบัญชี ประเภทงานย่อยที่เปิดรับมากที่สุด คือ บัญชีทั่วไป และ ธุรการบัญชี
อย่างไรก็ตามการเปลี่ยนแปลงของโลกในยุคดิจิทัล ได้ทำให้เกิดอาชีพใหม่ ที่กำลังเป็นที่ต้องการของตลาดแรงงานเช่นกัน รศ.ดร.ชาลี เจริญลาภนพรัตน์ ฝ่ายวิชาการ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ระบุว่ามี “5 อาชีพใหม่” ที่โลกธุรกิจต้องการแรงงานในกลุ่มนี้ คือ
- ตำรวจไซเบอร์ ดูแลรักษาความปลอดภัยระบบดิจิทัล จากภัยไซเบอร์และแฮกเกอร์ ที่เกิดขึ้นจำนวนมากในยุคดิจิทัล
- วิศวกรพัฒนายานยนต์ จากโลกเข้าสู่ยุคพลังงานไฟฟ้า
- นักเทคโนโลยีชีวภาพ การวิจัยนำของเหลือจากภาคเกษตรกรรมมาพัฒนาเป็นพลังงานทดแทน
- นักวิจัยอาหาร สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์อาหาร
- วิจัยบิ๊กดาต้า การบริหารจัดการข้อมูลในโลกดิจิทัลให้เกิดประโยชน์และต่อยอดพัฒนาธุรกิจ
อาชีพดาวร่วง
มีอาชีพดางรุ่งแล้ว มาดู 10 ธุรกิจเสี่ยง ที่มีโอกาส “ปลดพนักงาน” ในปี 2562 โดย ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ คณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต วิเคราะห์ว่าการเปลี่ยนแปลงของผู้บริโภคและเทคโนโลยีในยุคนี้ มี 10 ธุรกิจที่มีความเสี่ยงสูงในการเลิกจ้างพนักงาน ได้แก่
- ธุรกิจทีวี ทีวีดิจิทัล เคเบิลทีวี สื่อสิ่งพิมพ์ และสำนักพิมพ์ต่าง ๆ
- ธุรกิจผลิต จำหน่าย หรือให้เช่าซีดี-ดีวีดี
- ธุรกิจอุตสาหกรรมยาง ผลิตภัณฑ์ยาง และปาล์มน้ำมัน
- สถานศึกษาเอกชน
- ธุรกิจร้านค้าแบบดั้งเดิม
- ธุรกิจให้บริการโทรศัพท์พื้นฐาน และร้านอินเทอร์เน็ต
- ธุรกิจหัตถกรรม และเฟอร์นิเจอร์ไม้
- อุตสาหกรรมสิ่งทอ และเครื่องหนัง
- เครือข่ายสาขาสถาบันการเงิน
- เครือข่ายห้างสรรพสินค้า
นอกจากนี้ สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (สำนักงาน กสทช.) คาดการณ์ “อาชีพ” ที่จะได้รับผลกระทบในยุคดิจิทัล พบว่ามี 9 อาชีพเสี่ยงตกงาน จากเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
- พนักงานขาย/พนักงานแคชเชียร์ เพราะผู้บริโภคจะหันมาซื้อสินค้าออนไลน์มากขึ้น และชำระเงินได้แบบอัตโนมัติ
- พนักงานเคาน์เตอร์ธนาคาร การทำธุรกรรมการเงินแบบออนไลน์ และแอพพลิเคชั่นโมบายล์แบงกิ้ง จะถูกใช้งานทดแทนสาขาธนาคารอย่างเต็มรูปแบบ
- พนักงานบริการสินเชื่อ โดยบริการสินเชื่อจะถูกเปลี่ยนไปให้บริการแบบออนไลน์มากขึ้น จึงไม่จำเป็นต้องขอรับคำปรึกษาจากเจ้าหน้าที่สินเชื่อ
- โบรกเกอร์/นายหน้า นักลงทุนจะหันมาใช้แอพพลิเคชั่น และข้อมูลบนโลกออนไลน์มาศึกษา วิเคราะห์และติดตามแนวโน้มความเคลื่อนไหว และจัดการซื้อขายด้วยตัวเอง โดยไม่จำเป็นต้องผ่านตัวกลาง
- พนักงานธุรการ องค์กรธุรกิจจะใช้โปรแกรมในการประมวลผล และเพิ่มประสิทธิภาพ มีความแม่นยำสูง และประหยัดค่าใช้จ่ายมากกว่าการจ้างพนักงานมาดูแลเรื่องธุรการ
- พนักงานรับโทรศัพท์ ระบบตอบรับอัตโนมัติจะเข้ามาทดแทนการตอบคำถามลูกค้า มีการใช้แชทบอท หรือแอพพลิเคชั่นออนไลน์ ที่ช่วยให้ลูกค้าได้รับความสะดวก
- พนักงานขับรถ การมีเทคโนโลยี 5G และไอโอที จะทำให้เกิดบริการรถยนต์ไร้คนขับที่สมบูรณ์ มีความแม่นยำในเส้นทาง สามารถควบคุมความเร็วและความปลอดภัยตามกฎจราจร ทำให้เข้ามาทดแทนพนักงานขับรถได้
- ตัวแทนท่องเที่ยว นักท่องเที่ยวจำนวนมากจะทำการเช็คข้อมูล เปรียบเทียบราคา และวางแผนการเดินทาง จองเที่ยวบิน โรงแรม ผ่านเว็บไซต์ และแอพพลิเคชั่นด้วยตัวเองทั้งหมด
- แรงงานในสายการผลิต คาดว่าใน 20 ปีข้างหน้า หุ่นยนต์ และสมองกลเอไอ จะเข้ามาทำงานแทนแรงงานมนุษย์ในโรงงานทั้งหมด โดยการควบคุมแบบ “สมาร์ท ไวเลส แมนูแฟคเจอริ่ง” ด้วยการใช้ระบบไอโอที
