“โครงการพยาบาลชุมชน ทำให้ดิฉันได้มีโอกาสกลับมาทำงานที่บ้านเกิด ได้ช่วยเหลือชาวบ้านในชุมชนของตัวเอง งานเหนื่อยค่ะ ทำทุกอย่าง แต่ก็มีความสุขมาก” นี่คือความรู้สึกของนางสาวธัญญา ธงพรรษา พยาบาลวิชาชีพ รุ่น 9 ซึ่งเพิ่งจบการศึกษา และกลับมาทำงานที่โรงพยาบาลอุบลรัตน์ได้ประมาณ 4 เดือน
ธัญญาเล่าว่า อยากเป็นพยาบาลมาตั้งแต่เด็ก ภูมิใจมากที่ได้มาทำงานในชุมชนของตัวเอง แม้ว่าจะมีความท้าทายตรงที่งานนี้ไม่ได้อยู่แค่ในโรงพยาบาล ต้องโดนแดดโดนฝน ลงพื้นที่จริง ๆ แต่มีความสุขเพราะได้ทำงานทั้ง 4 ด้านตามบทบาทของพยาบาล คือ ส่งเสริม ป้องกัน รักษา และฟื้นฟู และที่สำคัญคือได้กลับมาทำงานช่วยเหลือผู้ป่วยที่บ้านเกิด
พญ.ทานทิพย์ ธำรงวรางกูร เลขาธิการมูลนิธิโรงพยาบาลอุบลรัตน์ ผู้ริเริ่มโครงการพยาบาลชุมชน ในพื้นที่อำเภอน้ำพอง และอำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น กล่าวว่าจากประสบการณ์การทำงานในพื้นที่มากว่า 30 ปี ทำให้ตระหนักถึงปัญหาการขาดแคลนพยาบาลในโรงพยาบาลของอำเภอ แต่เยาวชนที่สนใจในการประกอบอาชีพพยาบาล กลับขาดโอกาสทางการศึกษา จึงได้ริเริ่มโครงการนี้ขึ้นมาตั้งแต่ปี 2529
ในช่วงแรก ได้ขอรับการสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและเทศบาล จนกระทั่งเมื่อ 8 ปีที่ผ่านมา บริษัท ปตท.สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด (มหาชน) หรือ ปตท.สผ. ได้เข้ามาสนับสนุนทุนการศึกษาให้กับโครงการเพื่อร่วมกันพัฒนาคุณภาพชีวิตและตอบสนองความต้องการที่แท้จริงของชุมชนตามเจตนารมณ์เดียวกัน
จากวันนั้นจนถึงปัจจุบัน ปตท.สผ. มีส่วนสนับสนุนการผลิตพยาบาลวิชาชีพในโครงการพยาบาลชุมชน 23 คน จบการศึกษาแล้วจำนวน 19 คน อีก 4 คนอยู่ระหว่างการศึกษาที่วิทยาลัยบัณฑิตเอเชีย สถาบันอุดมศึกษาในจังหวัดขอนแก่น
“หัวใจหลักของโครงการพยาบาลชุมชน คือ การเปิดโอกาสให้เยาวชนในพื้นที่ห่างไกลได้มีโอกาสศึกษาต่อ แล้วกลับมาช่วยพัฒนาและยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในชุมชน” คุณหมอทานทิพย์กล่าว พร้อมเล่าถึงปัจจัยที่ทำให้โครงการพยาบาลชุมชนสามารถตอบสนองความต้องการของชุมชนว่า นักเรียนที่สมัครเข้าร่วมโครงการ จะต้องมาทำกิจกรรมจิตอาสาเป็นผู้ช่วยพยาบาลในโรงพยาบาลอุบลรัตน์ ตั้งแต่ชั้น ม.4 จนถึง ม.6 รวมจำนวน 60 ครั้ง ภายใน 3 ปี เพื่อค้นพบตัวเองว่ารักวิชาชีพนี้ และพร้อมจะศึกษาต่อเพื่อประกอบอาชีพนี้จริงหรือไม่
นางสาวภัทรวดี โสมัตนัย พยาบาลวิชาชีพ นักศึกษาในโครงการพยาบาลชุมชนรุ่นแรก บอกว่า เดิมเธอไม่ได้วางแผนที่จะเรียนพยาบาล แต่หลังจากได้ทดลองฝึกกิจกรรมจิตอาสาที่โรงพยาบาลอุบลรัตน์ ทำให้เธอค้นพบตัวเองว่า เธอรักงานนี้และอยากประกอบอาชีพพยาบาลจริงๆ
ช่วงที่ทำกิจกรรมจิตอาสา เธอได้รับมอบหมายให้ดูแลผู้ป่วยที่ไม่มีญาติ เพราะลูก ๆ ทำงานอยู่ต่างจังหวัดกันหมด เธอรู้สึกสงสารผู้ป่วยคนนั้นมาก
“คงไม่มีใครอยากให้พ่อกับแม่ป่วยลำพัง โดยไม่มีคนดูแลแบบนี้ แต่ด้วยภาระหน้าที่การงานที่อยู่ไกล ทำให้ไม่สามารถกลับมาดูแลพ่อแม่ได้”
นั่นคือข้อคิดที่เป็นจุดเปลี่ยนทำให้เธอตัดสินใจเลือกเรียนต่อในโครงการพยาบาลชุมชน เพื่อที่มีโอกาสกลับมาทำงานที่บ้านเกิด ดูแลคนในชุมชนและที่สำคัญคือจะได้ดูแลพ่อแม่ของเธอเองในยามเจ็บป่วย
คุณหมอทานทิพย์กล่าวเสริมว่า นอกจากงานจิตอาสาแล้ว เด็ก ๆ จะต้องกลับไปศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นและประวัติศาสตร์ของชุมชนของตนเอง เพื่อปูพื้นฐานและเตรียมความพร้อมสำหรับการทำงาน เพราะเมื่อเรียนจบหลักสูตรและทำงานจริง นอกจากการทำงานในโรงพยาบาล พยาบาลชุนชนจะต้องจัดสรรเวลาอย่างน้อย 1 วันจาก 5 วันทำการ เพื่อลงพื้นที่ทำงานพัฒนาในด้านต่างๆ ร่วมกับชุมชน ตามแนวทาง “ใกล้บ้านใกล้ใจ” ด้วย
การลงพื้นที่และใกล้ชิดกับชุมชนทำให้เห็นวิถีชีวิตที่เป็นจุดเสี่ยงของการเกิดปัญหาสุขภาพของชาวบ้าน และสามารถกลับมาศึกษาหาข้อมูลเพิ่มเติม เพื่อจัดทำโครงการช่วยส่งเสริมสุขภาพและให้ความรู้ เพื่อป้องกันการเจ็บป่วยได้แต่เนิ่นๆ
พยาบาลชุมชนหลายรุ่นในโครงการ ได้กลับไปช่วยพัฒนาท้องถิ่นและบ้านเกิดของตนเอง ในพื้นที่อำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น ซึ่งเป็นหนึ่งในพื้นที่ปฏิบัติการโครงการผลิตก๊าซธรรมชาติ สินภูฮ่อมของ ปตท.สผ. เพราะเชื่อว่าองค์ความรู้ คือ ปัจจัยหลักในการพัฒนาคน และการพัฒนาคน คือพื้นฐานของสังคมยั่งยืน
ปตท.สผ. จึงให้ความสำคัญกับการถ่ายทอดและส่งต่อองค์ความรู้ไปยังชุมชนผ่านการดำเนินโครงการเพื่อสังคม เพื่อสร้างความเข้มแข็งและความสามารถในการพึ่งพาตนเองของชุมชนอย่างยั่งยืน
