ศูนย์จีโนมฯ ตอบแล้ว ไวรัส ‘ฝีดาษลิง’ แพร่ระบาดทางอากาศ เช่นเดียวกับไวรัสโควิด ได้หรือไม่ คำตอบคือ ขึ้นกับสายพันธุ์ย่อยของไวรัส
ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics ตอบคำถามที่หลายคนอยากรู้ และสงสัย ว่าไวรัสฝีดาษลิง สามารถแพร่กระจายทางอากาศ ลักษณะเดียวกับโคโรน่าไวรัสได้หรือไม่ ข้อความดังนี้
ไวรัสฝีดาษลิง สามารถแพร่ระบาดทางอากาศ หรือเป็น airborne diseases หรือไม่
หลายคนคงอยากทราบว่าไวรัสฝีดาษ ลิง สามารถแพร่ระบาดทางอากาศ (airborne) ได้หรือไม่ คำตอบ คือ ขึ้นกับสายพันธุ์ย่อยของไวรัสฝีดาษ ลิง
ไวรัสที่สามารถแพร่ระบาดทางอากาศได้ เช่น
-โรคสุกใส (Chickenpox) อาการเฝ้าระวัง มีไข้ ตุ่มน้ำใสทั่วตัว Fever with vesicular rash (fluid-filled blister)
-โรคหัด (Measles) อาการเฝ้าระวัง มีไข้ ไอ น้ำมูก ตาแดง มีผื่นแดงจากศีรษะไปทั่วตัว Fever with cough, coryza, conjunctivitis and maculopapular rash
เปิดข้อมูล สายพันธุ์ไหน แพร่ในอากาศได้หรือไม่ได้
สำหรับโรคฝีดาษลิงจากการประชุมของหน่วยงานในสหราชอาณาจักร ที่ดูแลเรื่อง “โรคติดเชื้อที่มีผลกระทบสูง” หรือ High consequence infectious diseases (HCID)
ได้สรุปตรงกันว่า
- ไวรัสฝีดาษ ลิง สายพันธุ์ “B.1” ที่ระบาดในยุโรปเมื่อเดือนมิถุนายน 2022 เป็นไวรัสที่ไม่แพร่กระจายทางอากาศ (airborne diseases)
- ไวรัสฝีดาษ ลิง สายพันธุ์ที่ระบาดในแอฟริกาตะวันตก เช่น ไนจีเรีย และแอฟริกากลางยังถือว่าสามารถแพร่ระบาดทางอากาศได้ (ภาพ 1-2)
จากแอปพลิเคชันติดตามวิวัฒนาการของจุลชีพก่อโรคแบบเรียลไทม์ “Nextstrain” ได้จัดจำแนกไวรัสฝีดาษ ลิง ออกเป็น 3 สายพันธุ์หลัก (clade) คือ monkeypox virus (MPXV) Clade 1,2, และ 3
MPXV clade 2 จะเป็นสายพันธุ์ที่ส่วนใหญ่แพร่ระบาดอยู่ในแอฟริการะหว่างปี 2003-2017
MPXV clade 3 เป็นสายพันธุ์ใหม่ที่กลายพันธุ์ไปกว่า 40 ตำแหน่งโดยมีการกลายพันธุ์อย่างรวดเร็วถึง “1 ตำแหน่งต่อจีโนมต่อเดือน” มีการระบาดระหว่างคนสู่คนตั้งแต่ปี 2017-2022 ปัจจุบันถูกจัดแบ่งออกได้เป็น 5 สายพันธุ์ย่อย (lineage) คือ A, A.1, A.1.1 A.2 และ B.1
แบ่งออกเป็น 5 สายพันธุ์ย่อย
- A lineage เริ่มการระบาดเมื่อห้าปีก่อน (พ.ศ. 2560/2017) ในไนจีเรีย รายแรกเป็นเด็กชายอายุ 11 ขวบ จนถึงปัจจุบันปี 2565 ยังคงพบผู้ป่วยโรคฝีดาษ ลิง เพิ่มขึ้นต่อเนื่องจำนวนมากกว่า 500 ราย
- A.1 lineage พบการติดเชื้อฝีดาษ ลิง ในยุโรป สหราชอาณาจักร และอิสราเอล จากผู้ที่เดินทางมาจากไนจีเรียในปี 2561/2018
- A.1.1 lineage พบการติดเชื้อในสหรัฐอเมริกา ในปี 2564/2021
- A.2 lineage พบการติดเชื้อในสหรัฐอเมริกา ในปี 2564/2021
- B.1 lineage คือไวรัสฝีดาษ ลิง สายพันธุ์ย่อย ซึ่งพบการระบาดในขณะนี้ที่ สหรัฐอเมริกา ยุโรป และ ออสเตรเลีย ในปี 2565/2022 (ภาพ 2)
โดยทางศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ. รามาธิบดี ได้พัฒนาการตรวจสายพันธุ์ของไวรัสฝีดาษ ลิง อย่างรวดเร็วภายใน 24-48 ชั่วโมง โดยอาศัยเทคโนโลยี MassArray Genotyping และการตรวจหาสายพันธุ์ความละเอียดสูงด้วยเทคโนโลยีการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนม (whole-monkeypox genome sequencing)
ซึ่งจะสามารถแยกไวรัสฝีดาษลิง A.1, A.1.1, A.2, และ B.1 ออกจากกันได้ รวมทั้งแยกจากไวรัสฝีดาษคน ไวรัสเริม และไวรัสสุกใสได้ (ภาพ 3)
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- รุกค้นหาผู้ติดเชื้อ ‘ฝีดาษ ลิง’ ยกระดับเฝ้าระวัง ‘คลินิกโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์’
- ‘อนุทิน’ เผย ชาวไนจีเรีย ติดเชื้อ ‘ฝีดาษ ลิง’ หนีออกนอกประเทศไปแล้ว
- เจอแล้ว!! ผู้ป่วยฝีดาษ ลิง ‘อนุทิน’ เผยพิกัดล่าสุดอยู่สระแก้ว กรมควบคุมโรคแถลงพรุ่งนี้
