นักวิทยาศาสตร์ชาวจีน ค้นพบ 8 ไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่โลกไม่เคยรู้จัก ในสัตว์ฟันแทะที่อาศัยอยู่บนเกาะไหหลำทางทะเลจีนใต้ ที่อาจแพร่สู่คน กลายพันธุ์ก่อให้เกิด “โรคเอ็กซ์” และนำไปสู่การระบาดครั้งใหม่
ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics เรื่องการค้นพบไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่โลกไม่เคยรู้จัก หวั่นแพร่สู่คน ก่อโรคระบาดใหม่ โดยระบุว่า
นักวิทยาศาสตร์ชาวจีนค้นพบไวรัสใหม่ 8 สายพันธุ์ที่โลกไม่เคยรู้จักในสัตว์ฟันแทะที่อาศัยอยู่บนเกาะไหหลำทางทะเลจีนใต้ ที่อาจก่อให้เกิด โรคเอ็กซ์
โครงการวิจัยนี้ได้รับทุนสนับสนุนจากรัฐบาลจีน และมีเป้าหมายเพื่อแจ้งเตือนโลกให้พร้อมรับมือกับการระบาดใหญ่ของไวรัสที่เราไม่รู้จักในอนาคต
ไวรัสที่ค้นพบมีหลากหลายสายพันธุ์ รวมถึงไวรัสที่อยู่ในตระกูลเดียวกับโควิด-19 ซึ่งมีความเป็นไปได้สูงที่จะแพร่ติดต่อมาสู่มนุษย์ หากมีการกลายพันธุ์ก้าวข้ามผ่านอุปสรรคด้านสายพันธุ์จากสัตว์มาสู่คน ก่อให้เกิด โรคเอ็กซ์ (disease X) ที่องค์การอนามัยโลกหมายถึงบรรดาจุลชีพ หรือไวรัสก่อโรคที่เราไม่รู้จัก หรือยังรู้จักไม่เพียงพอซึ่งมีศักยภาพในการก่อให้เกิดโรคระบาดร้ายแรงระหว่างประเทศ (Pandemic)
นักวิทยาศาสตร์บางกลุ่มได้เรียกร้องให้มีการทดลองกับไวรัสเหล่านี้เพิ่มเติมอย่างเร่งด่วนเพื่อตรวจสอบถึงผลกระทบต่อมนุษย์ เพื่อเตรียมการในเรื่องวัคซีน ยาต้านไวรัส และแอนติบอดีสำเร็จรูป
อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญหลายท่านไม่เห็นด้วย เตือนว่าการทดลองกับเชื้อจุลชีพที่เราไม่รู้จักในสัตว์กลับมีความเสี่ยงสูง ได้ไม่คุ้มเสียเพราะนำมนุษย์เข้าใกล้ชิดกับบรรดาไวรัสในสัตว์ที่มนุษย์ไม่รู้จักอย่างผิดธรรมชาติ
ทั้งนี้เพราะนักวิจัยจะนำเชื้อไวรัสเหล่านี้ มาเพาะเลี้ยงเพิ่มจำนวนในห้องปฏิบัติการชีวนิรภัยระดับสูงที่มักตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีประชาชนอยู่อย่างหนาแน่น เช่นในโรงพยาบาล อาจก่อให้เกิดการติดต่อมาสู่บุคลากรในห้องปฏิบัติการและแพร่มาสู่ญาติและผู้ใกล้ชิดนอกห้องปฏิบัติการจนเกิดการระบาดใหญ่ (pandemic) ครั้งใหม่ขึ้นได้
ตัวอย่างเช่นการระบาดของไวรัสโคโรนา 2019 ซึ่งจนถึงขณะนี้ผู้เชี่ยวชาญยังถกเถียงไม่ได้ข้อยุติว่าการระบาดของไวรัสดังกล่าว เกิดขึ้นจากการเพาะเลี้ยง หรือดัดแปลงพันธุกรรมของไวรัสในสถาบันไวรัสวิทยาเมืองอู่ฮั่นหรือไม่
ในขณะที่นักวิทยาศาสตร์หลายคนยืนยันว่า โควิด-19 น่าจะเกิดขึ้นตามธรรมชาติ แต่ก้าวข้ามจากสัตว์ในตลาดสดเมืองอู่ฮั่นระบาดมาสู่คน (Zoonosis)
การค้นพบไวรัสอย่างน้อย 8 สายพันธุ์ใหม่นี้ถูกตีพิมพ์ในวารสาร Virologica Sinica ซึ่งเป็นสำนักพิมพ์ของ Chinese Society for Microbiology (CSM) ซึ่งเชื่อมโยงกับสมาคมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศจีน (China Association of Science and Technology) ในเครือของรัฐ
วารสารนี้ บรรณาธิการ คือ ดร. ฉี เจิ่งลี่ ผู้อํานวยการศูนย์โรคติดเชื้ออุบัติใหม่ สถาบันไวรัสวิทยาเมืองอู่ฮั่น ผู้ที่มีชื่อเสียงของจีนจนได้รับการขนานนามว่าเป็น หญิงค้างคาว (Bat woman)
ดร. ฉี เจิ่งลี่ และทีมวิจัยของเธอเคยออกมาเตือนก่อนหน้านี้ว่าพบไวรัสโคโรนาจากค้างคาวกว่า 20 สายพันธุ์ใหม่ มีความเสี่ยงสูง ที่อาจก้าวข้ามมาระบาดในคน โดยตีพิมพ์ผลงานวิจัยในวารสารทางการแพทย์ Emerging Microbes & Infections เมื่อเดือนมิถุนายน 2566
คณะวิจัยไวรัสในสัตว์ฟันแทะบนเกาะไหหลำนำโดย ดร.เจียงตู่ จากห้องปฏิบัติการหลักของ NHC ด้านชีววิทยาระบบ (System biology) ของเชื้อโรค, สถาบันชีววิทยาเชื้อโรค, สถาบันวิทยาศาสตร์การแพทย์จีน และวิทยาลัยการแพทย์ปักกิ่งยูเนี่ยน, ปักกิ่ง, ได้ดำเนินการสวอปทวารหนักและลำคอบรรดาสัตว์ฟันแทะต่าง ๆ ที่จับได้ในเกาะไหหลำ ซึ่งมีประชาชนอยู่ในเกาะประมาณ 10 ล้านคน ในระหว่างปี 2560 ถึง 2564 จำนวน 682 ตัวอย่าง แล้วนำมาถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมด้วยเทคนิค เมตาจีโนมิกส์ทางคลินิก (clinical metagenomics) และนำผลลงตีพิมพ์ในวารสาร Virologica Sinica เมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2566 และได้รับความสนใจจากสื่อต่างประเทศเผยแพร่ข้อมูลเมื่อ 24 ตุลาคม 2566
เชื้อไวรัส 8 สายพันธุ์ใหม่ ที่มีรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนมเกี่ยวข้องคล้ายคลึงอย่างมากกับบรรดาไวรัสเหล่านี้
- ไวรัสอารีน่า (arenavirus)
- โคโรนาไวรัส (coronavirus)
- แอสโตรไวรัส (astrovirus)
- พาร์โวไวรัส (parvovirus)
- พาพิลโลมาไวรัส (papillomavirus)
- เพสติไวรัส (pestivirus)
- โบคาไวรัส (bocavirus)
จากการวิเคราะห์ระดับจีโนม เผยให้เห็นไวรัสสายพันธุ์ใหม่มากมายในสัตว์ฟันแทะที่อาศัยอยู่ในเกาะไหหลำทางทะเลจีนใต้ รวมถึงโคโรนาไวรัสสายพันธุ์ใหม่ ที่ผู้เชี่ยวชาญเรียกว่า CoV-HMU-1 ซึ่งเป็น เบตาโคโรนาไวรัส สายพันธุ์ย่อยของตระกูลโคโรนาไวรัสซึ่งมีโควิด-19 ร่วมอยู่ด้วย
ไวรัสกลุ่มอื่น ๆ ที่ค้นพบ
- เพสติไวรัส ชนิดใหม่ 2 สายพันธุ์ที่เกี่ยวข้องกับไข้เหลืองและไข้เลือดออก
- แอสโรไวรัสชนิดใหม่ในตระกูลไวรัสที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในกระเพาะ
- พาร์โวไวรัส ชนิดใหม่ 2 สายพันธุ์ที่อาจทำให้เกิดอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่
- พาพิลโลมาไวรัส ชนิดใหม่ 2 สายพันธุ์ อันเป็นกลุ่มไวรัสที่ก่อให้เกิดหูดที่อวัยวะเพศและก่อให้เกิดมะเร็งปากมดลูกในคนได้
โดยเฉพาะอย่างยิ่งการค้นพบ เพสติไวรัส และ โบคาไวรัส ชนิดใหม่ในหนูสองสายพันธุ์คือ Edwards’s long-tailed giant rat และ Sikkim ratไม่เคยมีรายงานมาก่อน
นักวิทยาศาสตร์กลุ่มนี้เตือนว่านอกจากค้างคาวแล้ว บรรดาสัตว์ฟันแทะที่เป็นพาหะนำโรคอาจเป็นภัยคุกคามร้ายแรงในแง่ของโรคติดต่อจากสัตว์สู่คน เนื่องจากบรรดาสัตว์ฟันแทะมีการแพร่จำนวนได้อย่างรวดเร็วและมีความหลากหลายในสายพันธุ์
คณะผู้วิจัยกล่าวว่า ผลลัพธ์จากการศึกษาครั้งนี้ได้ขยายความรู้ของเราเกี่ยวกับการจำแนกประเภทไวรัสด้วยการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนม โดยอาศัยเทคนิคเมตาจีโนมิกส์ และขอบเขตของสัตว์รังโรคหรือโฮสต์ (host)
นอกจากนี้ ยังชี้ให้เห็นว่ายังมีไวรัสมากมายในหลายส่วนของโลก ที่เราไม่สามารถเข้าถึงได้ (ในขณะนี้) ยังไม่ถูกค้นพบ ซึ่งไวรัสเหล่านี้มีการพัฒนาการกลายพันธุ์อย่างอิสระในสัตว์ป่าซึ่งวันหนึ่งอาจระบาดมาสู่คน จึงจำเป็นต้องศึกษาเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการป้องกันการระบาดด้วยวัคซีนและการรักษาด้วยยาต้านไวรัส
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ศูนย์จีโนมฯ เผย 4 สาเหตุ ทำไม? โอไมครอน HK.3 กลุ่มกลายพันธุ์พลิกขั้ว น่ากังวลกว่า BA.2.86
- ทั่วโลกยกระดับ ติดตามใกล้ชิด ‘โอไมครอน BA.2.86’ กลายพันธุ์หนีวัคซีน หลบภูมิคุ้มกันได้สูงสุดในบรรดาโควิด 19
- ศูนย์จีโนมฯ เฉลย ‘โอไมครอน EG.5.1’ จะมาแทนที่ ‘XBB.1.16’ ในไทยได้หรือไม่?
