ทำไม? WHO ไม่จัด “ไวรัสไข้หวัดนก” อยู่ในรายชื่อ 11 อันดับ “ไวรัสก่อโรคร้ายแรง” อาจก่อให้เกิดโรคระบาดใหญ่ ที่ทั่วโลกต้องเฝ้าระวัง
ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics ให้ข้อมูล เหตุใดไวรัสไข้หวัดนกไม่ได้ถูกจัดอยู่ใน “รายชื่อไวรัส 11 อันดับแรก” ที่อาจก่อให้เกิดโรคระบาดใหญ่(Pandemic) ของทางองค์การอนามัยโลกที่ประกาศให้ทั่วโลกเฝ้าติดตาม
ไข้หวัดนกเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส ไข้หวัดนกชนิด A (Influenza A) ไวรัสเหล่านี้แพร่กระจายตามธรรมชาติในหมู่นกน้ำป่าทั่วโลก และสามารถแพร่เชื้อไปยังสัตว์ปีกเศรษฐกิจที่เพาะเลี้ยงในประเทศ รวมถึงสัตว์อีกหลายประเภท
โดยปกติแล้วไวรัส ไข้หวัดนกจะไม่แพร่เชื้อสู่คน แต่ก็พบการติดเชื้อไวรัส ไข้หวัดนกในมนุษย์บ้างเป็นระยะๆ ไวรัสจะอยู่ในลำไส้ของนกและกระจายสู่สิ่งแวดล้อมผ่านทางอุจจาระนก การติดเชื้อไวรัส ไข้หวัดนกในคน มักเกิดขึ้นหลังจากที่มีคนไปสัมผัสนกที่ติดเชื้ออย่างใกล้ชิด เป็นเวลานาน และไม่มีการป้องกัน จากนั้นนำมือมาสัมผัสปาก ตา หรือจมูก อันเป็นเหตุให้ไวรัสเข้าสู่ร่างกาย
อาการของโรคไข้หวัดนกในคน มีตั้งแต่ไม่แสดงอาการหรือเกิดเจ็บป่วยเพียงเล็กน้อย ไปจนถึงเกิดโรครุนแรงที่ทำให้เสียชีวิตได้
โรคไข้หวัดนกในคนสามารถทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงหลายประเภทและอาจมีอาการรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต จากการติดเชื้อที่ตา ติดเชื้อที่ปอดเกิดปอดบวม มีภาวะหายใจลำบากเฉียบพลัน และเกิดการอักเสบของสมองและหัวใจ
เพื่อป้องกันการระบาดของไข้หวัดนก มาตรการสำคัญ ได้แก่ การแยกนกป่าและนกเลี้ยงออกจากกัน ตรวจสอบให้แน่ใจว่านกที่เลี้ยงไว้มีน้ำดื่มที่ปลอดภัย และใช้อุปกรณ์ป้องกัน เช่น ถุงมือ หน้ากากอนามัย และอุปกรณ์ป้องกันดวงตา เมื่อเข้าไปในกรงนก หรือสัมผัสนก
สาเหตุไม่จัด ไข้หวัดนก ในรายชื่อไวรัสก่อโรคติดต่อร้ายแรง
ส่วนสาเหตุที่องค์การอนามัยโลก ยังไม่จัดให้ไวรัส ไข้หวัดนกอยู่ในรายชื่อ ‘ไวรัสก่อโรคติดต่อร้ายแรง 11 อันดับแรก’ เพราะ
- ไวรัสไข้หวัดนกยังไม่ทำให้มนุษย์ที่ติดเชื้อเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก แม้จะมีรายงานผู้ติดเชื้อไข้หวัดนกบางรายเสียชีวิต แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรง หรือมีอาการปานกลาง รายชื่อโรคติดต่อที่สำคัญขององค์การอนามัยโลกมุ่งเน้นไปที่โรคติดต่อที่มีอัตราการเสียชีวิตสูง ยังไม่มีวัคซีนป้องกัน และยาต้านไวรัสในการรักษา
- ไวรัส ไข้หวัดนกยังไม่พบการแพร่ระหว่างคนสู่คนโดยง่าย ไข้หวัดนกส่วนใหญ่แพร่กระจายผ่านการสัมผัสกับมูลหรือสารคัดหลั่งของนกที่ติดเชื้อไปสู่คน และมักจะยุติที่ผู้ป่วยรายนั้นเท่านั้น ไม่ได้แพร่เชื้อจากคนสู่คนเหมือนกับไวรัสทางเดินหายใจอื่นๆ เช่น โควิด-19 นอกจากนี้ไวรัส ไข้หวัดนกยังสามารถแพร่กระจายผ่านการสัมผัสกับพื้นผิวที่ปนเปื้อนได้ด้วย
- มีวัคซีนและการรักษาที่มีประสิทธิภาพ มีวัคซีนหลายชนิดที่ใช้ป้องกันไข้หวัดนกได้ นอกจากนี้ยังมียาต้านไวรัสที่ใช้รักษาโรคไข้หวัดนกได้ ซึ่งหมายความว่าหากบุคคลใดติดเชื้อไข้หวัดนก จะมีการรักษาที่สามารถช่วยให้พวกเขาหายได้
- ไวรัส ไข้หวัดนกไม่แพร่ระบาดเหมือนกับโรคอื่นๆ ที่อยู่ในรายชื่อขององค์การอนามัยโลก
- ทั่วโลกมีความเข้าใจเป็นอย่างดีเกี่ยวกับการแพร่ระบาดของไวรัส ไข้หวัดนกรวมทั้งวิธีป้องกัน
- ทั่วโลกได้วางระบบเฝ้าระวังที่มีประสิทธิภาพในการตรวจหาและติดตามการระบาดของไข้หวัดนก
- ประเทศต่าง ๆ มีแผนรับมือกับการระบาดของไข้หวัดนกเป็นที่เรียบร้อย
รายชื่อโรคติดเชื้อสำคัญขององค์การอนามัยโลกได้รับการอัปเดตเป็นประจำเมื่อมีข้อมูลใหม่ มีความเป็นไปได้ที่ไวรัส ไข้หวัดนกจะถูกเพิ่มเข้าไปในรายชื่อ โรคติดเชื้อสำคัญในอนาคต หากไวรัสไข้หวัดนกมีวิวัฒนาการและการกลายพันธุ์ จนอาจกลายเป็นภัยคุกคามด้านสาธารณสุขของมนุษย์มากขึ้น
หมายเหตุ WHO กำหนด 11 อันดับไวรัสก่อโรคร้ายแรง
องค์การอนามัยโลกจัดรายชื่อ 10 โรคติดเชื้อสำคัญ รวมทั้งโรค X ในปัจจุบัน ณ เดือนกันยายน 2565 ที่ทั่วโลกต้องเฝ้าระวัง ดังนี้
- โควิด 19
- ไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก
- โรคไวรัสอีโบลา
- โรคไวรัสมาร์บวร์ก
- ไข้ลาสซา
- กลุ่มอาการทางเดินหายใจตะวันออกกลาง (เมอร์ส)
- กลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (ซาร์ส)
- เฮนิปาไวรัส
- ไวรัสนิปาห์ (NiV)
- ไวรัสแลงยา (LayV)
- ไวรัสเฮนดรา (HeV)
- ไวรัสซีดาร์ (CedV)
- ไวรัสโม่เจียง (MojV)
- ไวรัสกานา (GhV)
- ไวรัสเอ็ม 74 (M74V)
- โรค Rift Valley fever
- ซิก้า
- โรค X ใช้เรียกโรคอุบัติใหม่ที่ยังไม่ทราบว่าเป็นเชื้ออะไร
ประเภทไวรัสและจุลชีพในรายการ สามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลาเมื่อมีโรคใหม่ๆ เกิดขึ้น หรือโรคที่มีการระบาดประจำถิ่น ได้กลายพันธุ์เกิดเป็นภัยคุกคามต่อสุขภาพของประชากรทั่วโลกมากขึ้น
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- เปิด 11 อันดับ ‘โรคติดเชื้อสำคัญ” WHO ประกาศให้ทั่วโลกเฝ้าติดตาม เป็น ‘ภัยคุกคาม’ สุขภาพประชากรโลก
- ‘ไวรัสแลงยา’ จ่อระบาดต่อจาก ‘โควิด’ WHO จับตาการระบาดวงกว้าง เร่งพัฒนายาต้านและวัคซีนป้องกัน
- ป่วยโควิดฉีดวัคซีนแล้ว-ไข้หวัดใหญ่ไม่ได้ฉีดวัคซีน หมอมนูญ ยกเคส ‘เทียบความรุนแรง’ โรคไหนหนักกว่ากัน!
