ศุกร์ (สุข) ละวัด : ‘ภาพจิตรกรรมงดงาม’ ที่วัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร

โดย PRASERT THEPSRI 9 ธันวาคม 2565

ศุกร์ (สุข) ละวัด วันนี้พาไปที่วัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร มีความงดงามด้วยภาพจิตรกรรมที่เป็นภาพเขียนสีน้ำมัน

วัดสุวรรณดารารามราชวรวิหาร ตั้งอยู่ริมป้อมเพชร อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นวัดที่เหมาะสำหรับผู้ที่มีความสนใจภาพจิตรกรรมที่วัดแห่งนี้เป็นภาพเขียนสีน้ำมันฝีมือของ มหาเสวกตรี พระยาอนุศาสน์จิตร ซึ่งเขียนเป็น เรื่องพระราชพงศาวดารสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นภาพเขียนที่มีความเหมือนจริงมีใบหน้า ร่างกายกล้ามเนื้อและสัดส่วนต่างตามสรีระของบุคคลจริง อันมีอิทธิพลมาจากตะวันตกและได้นำมาประยุกต์ใช้ในจิตรกรรมแบบไทย เชื่อกันว่าเป็นจิตรกรรมสีน้ำมันบนฝาผนังปูนแห่งแรกของประเทศไทย

ประวัติ วัดสุวรรณดาราราม ตั้งอยู่ภายในกำแพงกรุงศรีอยุธยาทางทิศใต้ ริมป้อม เพชร ตำบลหอรัตไชย อำเภอพระนครศรีอยุธยา บิดาของสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้สร้าง “วัดทอง” ขึ้นใกล้กับบริเวณนิวาสถานเดิม ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2310 พม่าได้ยกกองทัพมาตีกรุงศรีอยุธยาแตก วัดทองก็ถูกพม่าทำลายกลายเป็นวัดร้างมานานถึง 18 ปี ใน พ.ศ.2325 เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงปราบดาภิเษกและสร้างกรุงเทพมหานครเป็นราชธานีแล้ว ต่อมาใน พ.ศ.2328 ได้ทรงโปรดเกล้าฯให้ปฏิสังขรณ์วัดทองที่ถูกทิ้งร้างมาตั้งแต่กรุงแตกใหม่ทั้งอาราม ในการปฏิสังขรณ์และการก่อสร้างครั้งนี้

กรมพระราชวังบวรมหาสุร สิงหนาท พระอนุชาได้ทรงร่วมปฏิสังขรณ์และก่อสร้างพระอุโบสถ พระเจดีย์ และหมู่กุฏิทั้งหมดด้วย เมื่อการบูรณะปฏิสังขรณ์แล้วเสร็จพระองค์ได้พระราชทานนามใหม่ตามชื่อของพระราชบิดา(ทองดี)และพระราชมารดา(ดาวเรือง)ว่า “วัดสุวรรณดาราราม”

เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเสด็จสวรรคต พระมหากษัตริย์รัชกาลต่อมาแห่งราชวงค์จักรี ได้บูรณะปฏิสังขรณ์วัดนี้ต่อมาเป็นลำดับ มีการก่อสร้างพระวิหารเจดีย์ กำแพงแก้ว และปูชนียสถานอื่นๆภายในพระอารามแห่งนี้ นับได้ว่าวัดสุวรรณดาราเป็นพระอารามแห่งราชวงศ์จักรีโดยแท้ และเป็นวัดที่สวยงามมีสง่าน่าชมยิ่งนัก

จุดน่าสนใจ องค์พระอุโบสถเป็นอาคารก่ออิฐถือปูน สถาปัตยกรรมแบบอยุธยาตอนปลาย มีลักษณะแอ่นโค้งทรงท้องสำเภา ด้านหน้ามีมุขและเสาย่อมุมไม้สิบสองรองรับมุข หน้าต่างมีซุ้มบันแถลง ติดช่อฟ้า ใบระกา และหางหงส์นาคเบือน 3 เศียร ศิลปกรรมสกุลช่างวังหน้า ด้านหลังบานประตูมีภาพวาดนายทวารบาล “เซียวกาง” ที่สมบูรณ์มาก อีกสิ่งหนึ่งที่นักท่องเที่ยวไม่ควรพลาดคือเสมา เพราะใบเสมาของโบสถ์ทุกใบเป็นศิลปะอยุธยาตอนกลางที่สมบูรณ์ที่สุดในอยุธยา ภายในพระอุโบสถประดิษฐานพระประธาน เป็นพระปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบเหนือรัตนบัลลังก์ฐานสิงห์ เป็นศิลปะสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น รายล้อมด้วยพุทธสาวกขนาดเล็ก 8 องค์ พระอุโบสถแห่งนี้มีภาพจิตรกรรมฝาผนังที่งดงาม โดยผนังเหนือประตู ตรงข้ามกับพระประธานเป็นพุทธประวัติตอนมารผจญ ด้านหลังพระประธานคือภาพไตรภูมิ ผนังด้านข้างเป็นภาพนักสิทธิ์ วิทยาธร และเทพชุมนุม ผนังระหว่างช่องหน้าต่างเป็นภาพทศชาดก

อีกสิ่งหนึ่งที่หาดูได้ยากคือ บนเพดานโบสถ์ ประดับด้วยไม้จำหลักลายดวงดาว ประกอบไปด้วยดาวประธานที่รายล้อมไปด้วยดาวบริวาร 12 ดวง

วิหาร จุดเด่นวิหารคือภาพจิตกรรมฝาผนัง ซึ่งโดยปกติแล้วมักเป็นพุทธประวัติ แต่ที่นี่เป็นพระราชประวัติของสมเด็จพระเนรศวรมหาราช โดยเมื่อครั้งครบรอบกรุงรัตนโกสินทร์ 150 ปี ในหลวงรัชกาลที่ 6 โปรดฯ ให้ปฏิสังขรณ์วัดสุวรรณดารารามครั้งใหญ่ และโปรดฯ ให้พระยาอนุศาสตร์จิตกร (จัน จิตกร) เขียนพระราชประวัติสมเด็จพระเนรศวรบนผนังของพระวิหาร ตั้งแต่ทรงประสูติ ประทับ ณ เมืองพม่า จวบจนประกาศอิสรภาพ และกระทำยุทธหัตถี

โดยภาพที่โดดเด่นที่สุด คือ ภาพกระทำยุทธหัตถี ซึ่งเป็นภาพใหญ่อยู่เหนือประตูวิหารด้านหน้า เชื่อกันว่าความรู้ส่วนใหญ่ที่เขียนไว้ในแบบเรียน รวมถึงสื่อต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเพลง ภาพยนตร์ ส่วนใหญ่แล้วมาจากภาพวาดในวิหารแห่งนี้ทั้งสิ้น พระยาอนุศาสตร์จิตกรใช้เวลาวาดจิตรกรรมฝาผนังทั้งหมดรวม 2 ปี โดยเริ่มต้นวาดในปี พ.ศ. 2472 และแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2474
นับว่าเป็นวัดอีกแห่งหนึ่งที่เราได้ศึกษาประวัติศาสตร์ได้เป็นอย่างดี