สถานการณ์ของโรคไวรัสโควิด-19 แพร่ระบาดทั่วโลกทำให้จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติและนักท่องเที่ยวไทยในปี 2563 หดตัวลงอย่างมาก โดยตั้งแต่โรคไวรัสโควิด-19 เริ่มแพร่ระบาดอย่างรุนแรงในเมืองอู่ฮั่น มณฑลหูเป่ย ประเทศจีนในช่วงปลายเดือนกุมภาพันธ์จนรัฐบาลจีนต้องดำเนินมาตรการไม่อนุญาตให้บริษัทนำเที่ยวสัญชาติจีนนำนักท่องเที่ยวกรุ๊ปทัวร์จีนเดินทางออกนอกประเทศตั้งแต่วันที่ 27 มกราคม 2563 เป็นต้นมา
ทั้งนี้ส่งผลให้จำนวนผู้โดยสารต่างชาติขาเข้าผ่านสนามบินหลัก 5 แห่งของไทย หดตัวลงทันที 45-50% ตลอดเดือนกุมภาพันธ์ ก่อนที่จำนวนผู้โดยสารต่างชาติจะหดตัวลงรุนแรงขึ้นอีกครั้ง หลังจากที่สถานการณ์การระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 เริ่มขยายวงกว้างขึ้นในประเทศหรือภูมิภาคอื่น ๆ ของโลกนอกเหนือจากจีน อาทิ เกาหลีใต้ อิหร่าน กลุ่มประเทศสหภาพยุโรป รวมไปถึงสหรัฐอเมริกา
ในช่วงสัปดาห์สุดท้ายของเดือนกุมภาพันธ์ซึ่งเป็นช่วงที่สถานการณ์การแพร่ระบาดในจีนลดความรุนแรงลงมาก ขณะที่สถานการณ์การระบาดในไทยเริ่มเร่งตัวขึ้นในช่วงกลางเดือนมีนาคม 2563 เรื่อยมา ซึ่งผู้ติดเชื้อส่วนใหญ่เป็นผู้ที่เดินทางกลับจากต่างประเทศ ผู้ที่ทำงานใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ กลุ่มผู้ติดเชื้อจากสถานบันเทิงและสนามมวย
EIC คาดการณ์ว่า จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติของไทยในปี 2563 จะหดตัวลง 67% จาก 39.8 ล้านคนในปี 2562 เหลือเพียง 13.1 ล้านคน จากการที่รัฐบาลของหลายประเทศดำเนินมาตรการห้ามประชาชนของตนเองเดินทางออกนอกประเทศ การยกเลิกเที่ยวบินจำนวนมากของสายการบินทั่วโลก และความวิตกกังวลเกี่ยวกับการแพร่ระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 ตราบที่ยังไม่มีการผลิตยาต้านไวรัสหรือวัคซีนเพื่อทำการรักษาและป้องกันโรคอย่างเฉพาะเจาะจง
นอกจากนี้ สภาวะศรษฐกิจที่โลกกำลังเข้าสู่ภาวะถดถอยจะส่งผลกระทบต่อรายได้ของชาวต่างชาติ และส่งผลกระทบต่อเนื่องถึงการตัดสินใจเดินทางท่องเที่ยวของนักท่องเที่ยวต่างชาติในท้ายที่สุด โดยนักท่องเที่ยวต่างชาติอาจเลือกเดินทางท่องเที่ยวภายในประเทศของตนเอง หรือในประเทศละแวกใกล้เคียงภายในภูมิภาคของตนเพื่อลดค่าใช้จ่ายในการเดินทางลง
นอกจากนี้ EIC ยังคาดว่าจำนวนทริปค้างคืนภายในประเทศของนักท่องเที่ยวไทยจะหดตัวลง 35% จากจำนวน 130 ล้านทริปในปี 2562 มาอยู่ที่ 85 ล้านทริปในปี 2563 จากความวิตกกังวลเกี่ยวกับสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 ภายในประเทศซึ่งทำให้ประชาชนงดเว้นกิจกรรมการท่องเที่ยว สังสรรค์และสันทนาการ รวมถึงการหยุดชะงักของสภาวะเศรษฐกิจภายในประเทศที่ส่งผลกระทบต่อการจ้างงาน เช่น การเลิกจ้าง การให้หยุดงานชั่วคราวโดยไม่จ่ายค่าจ้าง และการลดค่าจ้างลงชั่วคราว ซึ่งต่างก็ทำให้รายได้ของคนไทยลดลงและทำให้การเดินทางท่องเที่ยวภายในประเทศลดลงในที่สุด
ทั้งนี้จำนวนทริปค้างคืนของนักท่องเที่ยวไทยที่หดตัวลงจะส่งผลกระทบซ้ำเติมต่อธุรกิจโรงแรมและธุรกิจอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวที่หวังจะพึ่งพารายได้จากนักท่องเที่ยวไทยเพื่อประคับประคองธุรกิจในช่วงที่จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติหดตัวลงอย่างรุนแรงดังเช่นในปัจจุบัน
จากจำนวนนักท่องเที่ยวที่หดตัวลง ทำให้ EIC คาดว่าค่าห้องพักเฉลี่ยต่อห้องพักที่ขายได้เฉลี่ยของธุรกิจโรงแรมไทยจะลดลง 55-65% ในปี 2563 โดยคาดว่าอัตราการเข้าพัก เฉลี่ยทั่วประเทศ จะลดลงราว 35-40% ในขณะที่ค่าห้องพักเฉลี่ย จะลดลง 20-25% ซึ่งจะทำให้โรงแรมเกือบทุกแห่งประสบกับสภาวะขาดทุนจากการดำเนินงานและอาจมีโรงแรมบางแห่งจำเป็นต้องปิดกิจการ โดยเฉพาะโรงแรมขนาดกลาง-เล็กที่มีเงินทุนไม่มากนักและไม่สามารถทนต่อสภาวะขาดสภาพคล่องติดต่อกันได้ยาวนานหลายเดือน
ขณะที่โรงแรมบางแห่งอาจเลือกที่จะหยุดให้บริการชั่วคราวเพื่อลดค่าใช้จ่ายและผลขาดทุนจากการดำเนินงานให้น้อยที่สุดในสภาวะที่รายได้ค่าห้องพัก และรายได้จากบริการอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ห้องพัก เช่น ภัตตาคาร ห้องประชุมสัมมนา ห้องจัดเลี้ยง สปา ฟิตเนสเซ็นเตอร์ ฯลฯ มีการหดตัวลงอย่างมากจนไม่ครอบคลุมค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นเพิ่มเติมจากการเปิดให้บริการ
ปัจจุบัน โรงแรมหลายแห่ง ได้รักษาสภาพคล่องและสภาพการดำเนินงานของธุรกิจระหว่างรอให้จำนวนนักท่องเที่ยวและผู้เข้าพักกลับมาฟื้นตัวอีกครั้ง ผ่าน 3 แนวทางหลัก ดังนี้
1.การสร้างรายได้และสภาพคล่องจากการบริการที่มีอยู่ในโรงแรม เช่น การลดค่าห้องพักลงอย่างมากเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวไทยในช่วงก่อนที่โรคไวรัสโควิด-19 จะระบาดในไทย, การให้บริการอาหารแบบสั่งกลับบ้านและบริการ (food delivery), การให้บริการห้องพักและบริการอื่น ๆ ที่จำเป็นแก่ประชาชนทั่วไปที่ต้องการแยกอยู่อาศัยจากครอบครัวเพื่อกักกันโรคโดยคิดค่าห้องพักเป็นรายสัปดาห์, การให้บริการห้องพักแก่ผู้ป่วยโรคไวรัสโควิด-19 ที่มีอาการไม่รุนแรงตามโครงการของกระทรวงสาธารณสุข
2. การปิดพื้นที่ให้บริการบางส่วนหรือหยุดให้บริการชั่วคราวเพื่อลดต้นทุนในการดำเนินงานต่าง ๆ
3. การชะลอค่าใช้จ่ายบางประเภทออกไป เช่น การยกเลิกการจ้างบริษัทที่ปรึกษาภายนอก, การเจรจาขอยืดเวลาการผ่อนชำระสินเชื่อกับธนาคารพาณิชย์
สำหรับธุรกิจโรงแรมที่มีการสำรองเงินทุนหรือสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนได้อาจเร่งดำเนินการปรับปรุงและพัฒนาโรงแรมในช่วงที่ผู้ใช้บริการมีจำนวนน้อย ซึ่งทำให้ต้นทุนค่าเสียโอกาสในการปิดห้องพักหรือพื้นที่บางส่วนเพื่อปรับปรุงโรงแรมลดต่ำลงกว่าในสภาวะปกติ รวมถึงการลงทุนด้านเทคโนโลยีเพิ่มเติมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการให้บริการและเพิ่มความสามารถในการแข่งขันในช่วงหลังจากที่การระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 บรรเทาความรุนแรงลงและจำนวน
ผู้เข้าพักเริ่มฟื้นตัวขึ้น
นอกเหนือจากผลกระทบจากโรคไวรัสโควิด-19 แล้ว ธุรกิจโรงแรมของไทยจะยังเผชิญกับการแข่งขันที่รุนแรงขึ้นจากปริมาณห้องพักใหม่ที่จะเร่งตัวในอนาคต โดยจากข้อมูลพื้นที่อนุญาตก่อสร้างอาคารประเภทโรงแรมและรีสอร์ต ทั่วประเทศของสำนักงานสถิติแห่งชาติและสำนักการโยธา กรุงเทพมหานคร พบว่าพื้นที่อนุญาตก่อสร้างอาคารประเภทโรงแรมและรีสอร์ตทั่วประเทศในปี 2562 เพิ่มขึ้น 12% จากระดับประมาณ 2.1 ล้านตารางเมตรในปี 2561 มาอยู่ที่ 2.4 ล้านตารางเมตรในปี 2562 ซึ่งถือระดับสูงที่สุดนับตั้งแต่ปี 2554 และถือเป็นการเพิ่มขึ้นเป็นปีที่ 3 ติดต่อกัน โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ และปริมณฑล ภาตใต้และภาคตะวันออก
ทั้งนี้หากพิจารณาข้อมูลพื้นที่อนุญาตก่อสร้างฯ เป็นรายจังหวัดจะพบว่า จ.ภูเก็ตมีพื้นที่อนุญาตก่อสร้างฯ สูงที่สุดในปี 2562 ซึ่งเป็นผลจากการที่กฎหมายผังเมืองรวม จ.ภูเก็ต ฉบับใหม่ (อยู่ระหว่างกระบวนการร่าง) มีแนวโน้มที่จะนำหลักเกณฑ์อัตราส่วนพื้นที่อาคารรวมต่อพื้นที่ดินมาบังคับใช้เป็นครั้งแรก ซึ่งถือเป็นข้อจำกัดในการออกแบบพื้นที่ใช้สอยภายในอาคารเนื่องจากกฎหมายผังเมืองรวม จ.ภูเก็ต ฉบับปัจจุบันมีการกำหนดเพียงความสูงของอาคารเท่านั้น
ดังนั้น ผู้ประกอบการจึงมีการเร่งยื่นขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคารประเภทโรงแรมและรีสอร์ตตามกฎหมายผังเมืองฉบับปัจจุบันไว้ก่อน แล้วรอติดตามแนวโน้มของกฎหมายผังเมืองรวม จ.ภูเก็ต ฉบับใหม่ซึ่งคาดว่าจะมีผลบังคับใช้ในช่วงปี 2564-2565 โดยใบอนุญาตก่อสร้างอาคารจะมีอายุ 2 ปีนับจากวันที่ราชการออกให้ และสามารถต่ออายุได้อีก 2 ครั้ง ครั้งละ 2 ปี รวมมีอายุทั้งหมด 6 ปี
อย่างไรก็ตาม จำนวนนักท่องเที่ยวและผู้เข้าพักทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติที่หดตัวลงอย่างมากจากสถานการณ์การระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 อาจทำให้โรงแรมที่วางแผนเปิดให้บริการในปี 253-2564 มีเวลาปรับแผนการก่อสร้าง การออกแบบตกแต่งภายใน หรือการเลื่อนกำหนดการเปิดให้บริการออกไปเพื่อลดต้นทุนการดำเนินงานและติดตามสถานการณ์ของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวอีกครั้ง
นอกจากนี้ ปริมาณห้องพักหรือที่พักแรมประเภทอื่นที่นำเสนอทางเลือกใหม่ ๆ ในการพักแรม เช่น บ้านพักแบบ pool villa ที่สามารถรองรับผู้เข้าพักได้เป็นจำนวนมาก รวมไปถึงห้องพักที่ให้เช่าผ่านแพลตฟอร์ม Vacation rentals เช่น Airbnb ก็เพิ่มจำนวนขึ้นอย่างต่อเนื่องในเมืองท่องเที่ยวหลักเกือบทุกแห่งของไทยและเข้ามาแข่งขันกับธุรกิจโรงแรมและรีสอร์ตทั่วไปมากขึ้น และกำลังได้รับความนิยมในกลุ่มนักท่องเที่ยวรุ่นใหม่และกลุ่มครอบครัว เนื่องจากมีราคาต่อหัวที่ต่ำกว่าหรือใกล้เคียงกับโรงแรมหรือรีสอร์ตทั่วไป และมีพื้นที่สำหรับทำกิจกรรมต่าง ๆ ระหว่างเข้าพักร่วมกันอย่างเป็นส่วนตัว
EIC มองว่าธุรกิจโรงแรมควรปรับกลยุทธ์ในการดำเนินธุรกิจหลังจากที่เหตุการณ์การระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 บรรเทาลง โดยเฉพาะในแง่การกระจายรายได้ เพื่อให้ธุรกิจมีการดำเนินงานที่ยืดหยุ่นและพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยที่มีผลต่อการดำเนินธุรกิจในอนาคต
..
ทั้งนี้ผู้ประกอบการอาจพิจารณาถึงการเพิ่มสัดส่วนนักท่องเที่ยวไทยเพื่อให้ธุรกิจมีความพร้อมเมื่อเกิดเหตุการณ์ที่อาจกระทบกับจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติซึ่งไม่อาจคาดเดาได้ล่วงหน้า โดยอาจดำเนินกิจกรรมการตลาดผ่านช่องทางดิจิทัล สื่อโซเชียลมีเดีย รวมถึงแพลตฟอร์มออนไลน์ต่าง ๆ นอกจากนี้ ผู้ประกอบการโรงแรมอาจมองถึงการกระจายรายได้โดยการสร้างรายได้จากส่วนบริการอื่น ๆ ภายในโรงแรม (non-room revenue) เช่น การให้บริการอาหารแบบ food delivery และ catering แก่องค์กรภายนอก
พร้อมกันนี้ยังสามารถเปิดโอกาสให้บุคคลภายนอกสามารถสมัครสมาชิกสปาและฟิตเนสเซ็นเตอร์เพื่อสร้างรายได้ประจำมากขึ้น สอดรับกับเทรนด์ wellness lifestyle ของคนรุ่นใหม่ภายหลังจากที่การระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 บรรเทาลงและการจองห้องพักเริ่มกลับมาอีกครั้ง ผู้ประกอบการควรทำความสะอาดพื้นที่และสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ ภายในโรงแรม พร้อมทั้งสื่อสารกับลูกค้ากลุ่มเป้าหมายและผู้ที่จองห้องพักเกี่ยวกับการทำความสะอาดของโรงแรม รวมถึงกลไกและมาตรฐานการดูแลสุขลักษณะที่เหมาะสมในการให้บริการ เช่น การบริการห้องอาหาร กิจกรรมนันทนาการต่าง ๆ เป็นต้น เพื่อให้ผู้เข้าพักมั่นใจว่าโรงแรมมีความสะอาดและเป็นการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับโรงแรม
- ‘โรงแรม’ กับผลกระทบมหาศาลจากโควิด-19 แต่ยัง ‘ไร้การเยียวยา’
- อิ่มอร่อยระดับ 5 ดาว!! ‘โรงแรมนิกโก้’ บริการ ‘เดลิเวอรี่’ ส่งความอร่อยถึงบ้าน
- ‘แอคคอร์’ พลิกวิกฤติโหนกระแส ‘Work from Home’ เปิดห้องพักเป็นที่ทำงานส่วนตัว
