เชื้อกลายพันธุ์โอไมครอนที่ทำเป็นโรคโควิด-19 แพร่กระจายอย่างรวดเร็วไปทั่วโลก ทำให้รัฐบาลต่าง ๆ ต้องปรับกลยุทธ์ระดับชาติในการรับมือกับการระบาดใหญ่ โดยโอไมครอน แสดงให้เห็นแล้วว่า ทำให้เกิดการติดเชื้อได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ มีความสามารถในการหลบหลีกวัคซีน และทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำได้เพิ่มขึ้น
แต่ขณะที่ตัวเลขผู้ติดเชื้อทะยานขึ้น จำนวนผู้ป่วยที่เข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลลดลงอย่างมาก มีหลักฐานว่า คนที่ได้รับวัคซีนแล้วสองเข็ม หรือได้รับวัคซีนกระตุ้นแล้วมีโอกาสที่จะเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลหรือเสียชีวิตน้อยลง ถ้าพวกเขาติดเชื้อกลายพันธุ์ตัวนี้
บีบีซี รายงานว่า เรื่องดังกล่าว ทำให้หลายประเทศ รวมถึงสหรัฐ และสหราชอาณาจักร ปรับลดเวลาการกักตัวลงเหลือ 5 วัน เพื่อบรรเทาปัญหาจากการที่ผู้ติดเชื้อต้องหยุดงาน หรือหยุดเรียน
แต่องค์การอนามัยโลก (WHO) เตือนประเทศต่าง ๆ ว่า อย่าชะล่าใจกับโอไมครอน โดยเตือนว่า เชื้อกลายพันธุ์ตัวนี้ยังคง “รุนแรงถึงขั้นทำให้เสียชีวิต” โดยเฉพาะในหมู่คนที่ยังไม่ได้รับวัคซีน
มีข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ที่สนับสนุนแนวปฏิบัติใหม่เป็นอย่างไร และเรารู้อะไรบ้างเกี่ยวกับวิธีการแพร่กระจายของเชื้อกลายพันธุ์ตัวนี้
ใช้เวลานานแค่ไหน ก่อนที่โอไมครอน จะทำให้มีอาการป่วย
แม้ว่าการศึกษาเกี่ยวกับโอไมครอนยังคงมีน้อย แต่งานวิจัยระบุว่า เชื้อกลายพันธุ์ล่าสุดอาจจะไม่ใช่แค่อ่อนกว่าเชื้อกลายพันธุ์ก่อนหน้านี้เท่านั้น แต่ยังมีระยะฟักตัวที่สั้นกว่าด้วย โดยช่วงฟักตัวคือระยะเวลาระหว่างที่คนติดเชื้อไวรัสและเริ่มแสดงอาการออกมา
เชื้อกลายพันธุ์ของไวรัสโควิดก่อนหน้านี้ มักจะมีอาการภายใน 5-6 วัน หลังจากติดเชื้อ ยกตัวอย่าง เชื้อกลายพันธุ์เดลตา คาดว่ามีระยะฟักตัวที่ประมาณ 4 วัน
จากความรู้ที่มีอยู่ในปัจจุบัน เกี่ยวกับโอมิครอน อาการมักจะปรากฏภายใน 2-3 วันหลังจากติดเชื้อ โดยผลการศึกษาเบื้องต้นจากผู้ติดเชื้อโอไมครอน 6 รายในสหรัฐ ที่ตีพิมพ์เมื่อเดือนธันวาคม พบว่า ระยะฟักตัวเฉลี่ยอยู่ที่ 3 วัน เปรียบเทียบกับเชื้อกลายพันธุ์ตัวอื่นซึ่งอยู่ที่ประมาณ 5 วัน
ดร.วินเซนเต โซรีอาโน ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคติดเชื้อที่มหาวิทยาลัยนานาชาติ ลา รีโอฮา ในสเปน กล่าวว่า หลังจากที่คนสัมผัสกับโอไมครอน อาจจะเริ่มมีการแบ่งตัวของไวรัสเกิดขึ้นภายใน 1 วัน ทำให้ภายใน 2 วัน ก็ตรวจพบโรคได้
คนที่ติดแพร่เชื้อได้นานแค่ไหน
นักวิทยาศาสตร์รู้แล้วว่า คนที่ติดเชื้อไวรัสโควิดมักจะสามารถแพร่เชื้อได้มากกว่าในช่วงแรกของการติดเชื้อ ส่วนเชื้อกลายพันธุ์โอไมครอน เชื่อกันว่า ไวรัสตัวนี้สามารถแพร่ได้ภายใน 1-2 วัน ก่อนที่จะเริ่มแสดงอาการ และ 2-3 วัน ต่อจากนั้น
ดร.โซรีอาโน กล่าวว่า ไวรัสนี้สามารถแพร่เชื้อได้เพียงแค่ 5 วันเท่านั้น พูดอีกอย่างหนึ่งคือ ความสามารถในการทำให้คนอื่นติดเชื้อ ในการแพร่เชื้อไวรัส อยู่ที่ 3-5 วันหลังจากที่มีผลตรวจเป็นบวก ซึ่งจะเกิดขึ้นในวันที่ 2 ของการติดเชื้อ โดยเชื้อกลายพันธุ์โอไมครอน ดูเหมือนจะอยู่ในร่างกายคนได้ราว 7 วัน
นั่นหมายความว่า ราว 7 วันหลังจากมีอาการ คนส่วนใหญ่จะไม่แพร่เชื้อแล้ว ถ้าพวกเขาไม่แสดงอาการใด ๆ อีกต่อไป
“แต่นี่เป็นเรื่องการแพทย์ ไม่ใช่คณิตศาสตร์ ดังนั้น คุณต้องเผื่อความคลาดเคลื่อนบ้าง”
“บางที บางคนอาจมีระยะเวลาสั้นกว่านิดหน่อย ราว 3 หรือ 4 วัน และคนอื่น ๆ ราว 7 วัน สิ่งที่แน่นอนเกี่ยวกับโอไมครอนคือ การติดเชื้อเร็วกว่าเชื้อกลายพันธุ์ก่อนหน้านี้มาก”
วิธีที่ดีที่สุดในการเพิ่มความมั่นใจคือ การตรวจแอนติเจน (หรือที่เรียกว่า การตรวจวินิจฉัยโรคด้วยอุปกรณ์ทดสอบอย่างง่ายและรวดเร็ว) เพื่อตรวจดูว่า คนคนนั้นยังแพร่เชื้อได้อยู่หรือไม่
“นี่เป็นการทดสอบที่ถูกกว่า และสามารถตรวจหาได้ว่า คนนั้นยังแพร่เชื้อได้อยู่หรือไม่”
เมื่อไหร่ที่คนเคยติดโควิด และมีอาการ จะสามารถพบคนปกติได้
ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) ของสหรัฐ เผยแพร่แนวปฏิบัติในการให้คนที่ตรวจพบว่าติดโรคโควิดพบปะกับคนอื่นได้ หลังจากที่มีการกักตัว 5 วัน แต่มีเงื่อนไขอื่น ๆ ตามมา
สิ่งที่ควรทำถ้าตรวจพบว่าติดเชื้อ
- ถ้าเคยติดโควิด และมีอาการ กักตัวอย่างน้อย 5 วัน การคำนวณระยะเวลากักตัว 5 วัน ไม่รวมวันแรกที่มีอาการ โดยให้นับวันแรกที่มีอาการเป็นวันที่ 0
- ถ้าไม่มีอาการอีกต่อไปแล้ว หรืออาการดีขึ้นหลังจาก 5 วัน สามารถเลิกกักตัว และออกจากบ้านได้
- ให้สวมหน้ากากเมื่ออยู่กับคนอื่นต่อไปอีก 5 วัน
- เลี่ยงการเดินทางจนกว่าจะครบ 10 วันเต็ม โดยนับหลังจากมีอาการวันแรก แต่ถ้าต้องเดินทางในวันที่ 6-10 ให้สวมหน้ากากที่แนบสนิท เมื่อต้องอยู่กับคนอื่นตลอดช่วงที่เดินทาง
- ถ้ามีไข้ ให้กักตัวที่บ้านต่อไปจนกว่าจะหายไข้
ยังแพร่เชื้อได้นานแค่ไหน ถ้าไม่มีอาการ
มีคนจำนวนมากที่ติดโรคโควิดโดยไม่มีอาการเลยตลอดช่วงที่ติดเชื้อ ซึ่งดร.โซรีอาโน บอกว่า พวกเขาควรคาดว่า การติดเชื้อจะคงอยู่ในช่วงเวลาเดียวกับคนที่แสดงอาการ
“ยังมีเรื่องที่ไม่รู้เกี่ยวกับการติดเชื้อที่ไม่แสดงอาการอีกมาก แต่ระยะเวลาการติดเชื้อดูเหมือนว่า จะคล้ายกับคนที่แสดงอาการ”
“มีการศึกษาเกี่ยวกับโควิดในเด็ก ซึ่งปกติไม่แสดงอาการ และการศึกษาเหล่านี้เผยว่า จำนวนไวรัสในตัวเด็ก แม้ว่าจะไม่มีอาการใด ๆ มีปริมาณเท่ากับในตัวผู้ใหญ่ที่มีอาการ”
คนที่ไม่มีอาการทำให้คนอื่นติดเชื้อได้หรือไม่
การศึกษาเผยว่า คนที่ติดโรคโควิดที่ไม่มีอาการ ยังคงสามารถที่จะแพร่เชื้อไวรัสโคโรนาให้กับคนอื่นได้ โดยพวกเขาน่าจะทำให้คนอื่นติดเชื้อมากกว่า เพราะพวกเขาไม่กักตัว หรือปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการป้องกันการแพร่เชื้อไวรัส
การวิจัยที่ตีพิมพ์ใน JAMA Network Open (วารสารสมาคมการแพทย์อเมริกัน) พบว่า เกือบ 1 ใน 4 ของการติดเชื้อ อาจจะแพร่มาจากคนที่ติดเชื้อโดยไม่แสดงอาการ ซึ่งมีการคาดการณ์ว่า เรื่องนี้เกิดขึ้นกับเชื้อกลายพันธุ์โอไมครอนในสัดส่วนที่สูงกว่าเชื้อกลายพันธุ์ก่อนหน้านี้
เจ้าหน้าที่ทางการแนะนำให้สวมหน้ากากโดยเฉพาะเมื่ออยู่ในอาคาร เพื่อช่วยลดความเสี่ยงที่จะคนจะแพร่เชื้อไวรัสโดยไม่รู้ตัว
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ‘อังกฤษ’ ยกเลิกมาตรการคุม ‘โควิด-19’ ระบาดทั้งหมด
- ‘ไฟเซอร์’ ยื่นเรื่อง ‘อย.สหรัฐ’ ขออนุมัติใช้ฉุกเฉิน ‘วัคซีนโควิดเด็ก 6 เดือน-4 ขวบ’
- ‘โอไมครอน BA.2’ สายพันธุ์ใหม่ รุนแรงระดับไหน
