อุตสาหกรรมท่องเที่ยว เป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมหลักที่ทำรายได้ให้กับประเทศไทยอย่างมหาศาล ขณะที่อาชีพมัคคุเทศก์ หรือ ไกด์ คือหัวใจสำคัญของการท่องเที่ยว
นั่นเพราะ ไกด์ เปรียบเสมือนเป็น “ตัวแทน” ของคนไทยทั้งหมดที่จะคอยดูแล ต้อนรับ อำนวยความสะดวก ให้ข้อมูลความรู้แก่นักท่องเที่ยว ดูแลความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของนักท่องเที่ยวตลอดทริป
สำหรับประเทศไทย อาชีพนี้เป็นอาชีพที่ได้ถูกจัดไว้เป็นอาชีพสงวนสำหรับคนไทยเท่านั้น ตามพระราชกำหนดบริหารจัดการคนต่างด้าว พ.ศ.2560 นอกจากนี้ความน่าสนใจของอาชีพนี้คงหนีไม่พ้นเรื่องอิสระในการท่องโลกกว้าง ในขณะที่ผลตอบแทนในแง่รายได้ก็เหมาะสมความรู้ความสามารถ ซึ่งการเติบโตของ อุตสาหกรรมท่องเที่ยว ที่ผ่านมา ทำให้คาดการณ์ว่าอาชีพมัคคุเทศก์จะได้รับความนิยม และมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นในอนาคต
ผศ.ดร.กัลยา สว่างคง คณะการท่องเที่ยวและการโรงแรม และ RDI มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ เปิดเผยว่า จากข้อมูล ณ เดือนมีนาคม 2563 พบว่ามีผู้จดทะเบียนมัคคุเทศก์กับกรมการท่องเที่ยวแล้วทั้งสิ้น 82,600 คน
แต่จากสถานการณ์วิกฤติไวรัสโควิด-19 ที่ส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจเป็นวงกว้างอันเนื่องมาจากมาตรการการรับมือในระดับสากลที่รัฐบาลทั่วโลกมีคำสั่งคือการกักบริเวณกลุ่มบุคคลที่มีความเสี่ยง ปิดเมือง ปิดประเทศ จำกัดการเดินทาง งดกิจกรรมที่มีการพบปะชุมนุม ส่งผลให้ภาคธุรกิจบางส่วน รวมถึง อุตสาหกรรมท่องเที่ยวทั่วโลกหยุดชะงัก
ขณะที่ในประเทศไทยพบว่า จำนวนนักท่องเที่ยวในประเทศไทยลดลงอย่างมาก จากเดิมที่มีการคาดการณ์ว่าจะมีนักท่องเที่ยวเดินทางมายังประเทศไทยสูงถึง 42 ล้านคน แต่เมื่อผ่านไตรมาสแรกของปีกลับพบว่าตัวเลขจำนวนนักท่องเที่ยวลดลงอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม 2562 ที่ปกติจะเป็นช่วงเวลาที่นักท่องเที่ยวเดินทางมายังประเทศไทยมากที่สุด
สอดคล้องกับข้อมูลจาก สภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ที่ระบุว่า ประเทศไทยเป็นประเทศที่อุตสาหกรรมท่องเที่ยวได้รับผลกระทบจากวิกฤติโควิด-19 มากที่สุด เพราะอุตสาหกรรมท่องเที่ยวในประเทศไทยคิดเป็น 22% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมของประเทศ (จีดีพี) ส่งผลให้แรงงานในภาคการท่องเที่ยวถูกเลิกจ้างหรือขาดรายได้ไม่ต่ำกว่า 2.3 ล้านคน
จากการสำรวจความคิดเห็นของไกด์ไทยพบว่า วิกฤติการระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 เป็นวิกฤติที่รุนแรงที่สุดเนื่องจากเป็นโรคที่สามารถติดต่อผ่านทางระบบทางเดินหายใจ ส่งผลต่อความเชื่อมั่นของนักท่องเที่ยวที่จะเดินทางท่องเที่ยว เมื่อไม่มีนักท่องเที่ยวก็ไม่มีการจ้างงานมักคุเทศก์ ทำให้กลายเป็นกลุ่มอาชีพที่ไร้งานทำมาตั้งแต่ช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2563
ในส่วนของมัคคุเทศก์ที่มีเงินเก็บออมจากการทำงาน ยังคงดำเนินชีวิตตามปกติได้โดยไม่ได้พยายามหารายได้พิเศษ ในขณะเดียวกันมัคคุเทศก์ที่ไม่มีการเก็บออมเงินมาก่อนต่างต้องเผชิญกับความเครียดและพยายามอย่างมากในการหาอาชีพเสริมเพื่อหารายได้พิเศษ เช่น การขายของผ่านช่องทางออนไลน์
อย่างไรก็ตามยังมีการรวมกลุ่มกันของเหล่ามัคคุเทศก์เพื่อการแบ่งปันความช่วยเหลือ การรับบริจาคสิ่งของ การส่งต่อข้อมูลข่าวสาร ทั้งนี้การช่วยเหลือจากภาครัฐเป็นสิ่งที่มีความจำเป็น หากแต่ควรเป็นไปในลักษณะของการว่าจ้างแทนที่จะช่วยเหลือแบบให้เปล่า เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้และนำไปสู่การต่อยอดอาชีพในอนาคต
อย่างไรก็ตาม วิกฤติโควิด-19 ที่เกิดขึ้นไม่ได้บั่นทอนกำลังใจของมัคคุเทศก์ที่จะประกอบอาชีพนี้ต่อไป เพราะยังเชื่อมั่นว่าเป็นอาชีพที่มั่นคงและรายได้งดงามตราบเท่าที่ อุตสาหกรรมท่องเที่ยวยังคงดำเนินต่อไปเรื่อย ๆ แต่ที่สำคัญคือ การดำเนินชีวิตอย่างมีแบบแผน ทั้งในแง่การประกอบอาชีพเสริมเพื่อสร้างรายได้ที่นอกเหนือจากงานมัคคุเทศก์ เพื่อลดความเสี่ยงหากเกิดภาวะวิกฤติเช่นนี้ขึ้นอีก
ขณะที่มาตรการด้านสุขอนามัยหลังจากนี้อาจส่งผลต่อรูปแบบการทำงานของมัคคุเทศก์ และการเดินทางของนักท่องเที่ยว และเนื่องจากอุตสาหกรรมท่องเที่ยวมีความเชื่อมโยงกับหลายภาคธุรกิจ อาทิ โรงแรม ร้านอาหาร แหล่งท่องเที่ยว ยานพาหนะ ร้านขายของ ฯลฯ ดังนั้นความร่วมมือในการปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของภาครัฐจากผู้ประกอบการธุรกิจที่เกี่ยวข้องจึงมีความสำคัญต่อการสร้างความเชื่อมั่นของนักท่องเที่ยว
มัคคุเทศก์ เป็นองค์ประกอบสำคัญที่จะสร้างความประทับใจแก่นักเที่ยว เป็นปัจจัยช่วยสนับสนุนให้ตัดสินใจเดินทางมาท่องเที่ยวอีกครั้ง แต่วิกฤติที่เกิดขึ้นทั้งในอดีตและปัจจุบันอาจนำไปสู่การตั้งข้อสงสัยว่า อาชีพมัคคุเทศก์ จะยังคงเป็นอาชีพที่มั่นคงหรือไม่ รวมทั้งรูปแบบการท่องเที่ยวที่เปลี่ยนแปลงไปจะทำให้อาชีพนี้ยังคงได้รับความคุ้มครองให้จัดเป็นอาชีพสงวนสำหรับคนไทยต่อไปตามเจตนารมย์ของพระราชกำหนดการบริหารจัดการการทำงานของคนต่างด้าว พ.ศ. 2560 หรือไม่
รัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องคงเป็นหนึ่งในไม่กี่คำตอบที่จะร่วมกันทบทวนและสรรหาแนวทางเพื่อนำพากลุ่มอาชีพ และอุตสาหกรรมท่องเที่ยวของประเทศไทยให้เดินหน้าต่อไปด้วยกัน
- เปิด 5 Wish List นักเดินทางชาวไทย อยากไปเยือนหลัง ‘คลายล็อกดาวน์’
- เดินทางข้ามจังหวัดได้แล้ว! แหล่งท่องเที่ยว เริ่มเปิดบริการ
- ‘แอตต้า’ ชงนายกฯ ไฟเขียว ‘ต่างชาติเที่ยวไทย’ หนุนครึ่งปีหลังฟื้น
