‘ไวรัสฝีดาษลิง’ แพร่ระบาดรวดเร็วแค่ไหน? เมื่อเทียบกับ ‘โควิด’ และ ไวรัสอื่น และการระบาดของแต่ละสายพันธุ์ ในแต่ละพื้นที่
ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics เรื่อง ไวรัสฝีดาษลิงแพร่ระบาดได้รวดเร็วแค่ไหนเมื่อเทียบกับไวรัสอื่น? โดยระบุว่า
ไวรัสฝีดาษลิงแพร่ระบาดได้รวดเร็วแค่ไหนเมื่อเทียบกับไวรัสอื่น?
- ไวรัสฝีดาษคน (smallpox) มีค่า R0 ประมาณ 0.9 (0.5-1.3)
- ไวรัสฝีดาษ ลิง ที่ระบาดในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกในปี 1966-1984 คำนวณโดย WHO มีค่า R0 ประมาณ 2.13 (1.5-2.7)
- ไวรัสฝีดาษ ลิง ที่ระบาดใหญ่ในยุโรป อังกฤษ อเมริกา ในปี 2022 มีค่า R0 เฉลี่ยประมาณ 1.29
- ส่วนโอไมครอนสายพันธุ์ย่อย BA.4/BA.5 ค่า R0 มากกว่า 18
ไวรัสฝีดาษ ลิง มีค่า R0 ต่ำกว่าไวรัสโคโรนา-19 มาก
ค่าเฉลี่ย ผู้ติดเชื้อรายหนึ่ง ที่สามารถแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่น
ค่าเฉลี่ยของความน่าจะเป็นของผู้ติดเชื้อรายหนึ่งที่สามารถแพร่เชื้อ (จุลชีพ หรือ ไวรัส) ไปสู่ผู้อื่นได้กี่คน เรียกค่านี้ว่า Reproductive number: R0 หรือ R naught (อ่านว่า อาร์ นอร์ต) ภายใต้เงื่อนไขที่กลุ่มตัวอย่างที่จะนำมาคิดคำนวณมาคำนวณหาค่า R0 ควรเป็นผู้ที่ไม่เคยฉีดวัคซีนป้องกันจุลชีพชนิดนี้มาก่อน
อย่างไรก็ตามหากในกลุ่มตัวอย่างที่เก็บข้อมูล ได้ผ่านการฉีดวัคซีนมาแล้วก็ยังมีวิธีการคำนวณปรับค่า R0 ได้โดย R0 จะมีค่าที่สูงขึ้น
ในกรณีของไวรัสฝีดาษ ลิง ศาสตราจารย์ ทอม เวนเซเลอร์ส (Tom Wenseleers) ศาสตราจารย์ด้านชีววิทยาวิวัฒนาการ มหาวิทยาลัยเลอเวน (University of Leuven) ประเทศเบลเยียมได้ทำการคำนวณไว้ว่า
- ไวรัสฝีดาษคน (smallpox) ในช่วง 2011-2012 มีค่า R0 ประมาณ 0.9 (0.5-1.3)
- ไวรัสฝีดาษ ลิง ที่ระบาดสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก ในช่วง 1966-1984 มีค่า R0 ประมาณ 2.13 (1.5-2.7) คำนวณโดย WHO
- ไวรัสฝีดาษ ลิง (monkeypox) 2022 ที่ระบาดในหลายประเทศอยู่ในขณะนี้ R0 มีค่า 1.2-1.3
เทียบไวรัสฝีดาษลิง ที่แพร่ระบาดปัจจุบัน ในแต่ละพื้นที่
ทีมวิจัยที่ร่วมงานกับ WHO ได้คำนวณค่า R0 ของไวรัสฝีดาษลิง 2022 ที่ระบาดไปทั่วโลก พบมีค่าที่แตกต่างกัน สหรัฐอเมริกามีค่า R0 สูงที่สุด (สายพันธุ์ย่อย A.2) ในขณะที่โปรตุเกสมี ค่า R0 ต่ำสุด (สายพันธุ์ย่อย B.1)
- สหรัฐอเมริกา R0 มีค่า 1.55
- ฝรั่งเศส R0 มีค่า 1.36
- เยอรมัน R0 มีค่า 1.20
- สเปน R0 มีค่า 1.18
- อังกฤษ R0 มีค่า 1.13
- โปรตุเกส R0 มีค่า 1.02
ไวรัสฝีดาษลิง 2022 ค่า R0 เฉลี่ย 1.29
กรณีของไวรัสฝีดาษ ลิง 2022 ที่มีค่า R0 ประมาณ 1-2 หมายถึงผู้ติดเชื้อไวรัสฝีดาษ ลิง สามารถแพร่เชื้อไปยังผู้อื่นได้เพียง 1-2 คน ทำให้คาดคะเนได้ว่าจะควบคุมการระบาดของโรคได้ไม่ยาก
ค่าการระบาดของไวรัสโควิด
สำหรับค่า R0 ของโอไมครอนสายพันธุ์ย่อยคำนวณโดย ศาสตราจารย์เอเดรียน เอสเทอร์มัน (Adrian Esterman) หัวหน้าฝ่ายชีวสถิติที่มหาวิทยาลัยเซาท์ออสเตรเลีย และเป็นอดีตนักระบาดวิทยาของ WHO พบว่า
- Omicron BA._1 มีค่า R0 = 8.2
- Omicron BA.2 มีค่า R0 = 12
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- 40% ผู้ป่วย ‘ฝีดาษ ลิง’ ไม่รู้ตัวเองติดเชื้อ เพราะไม่แสดงอาการ เสี่ยงแพร่เชื้อคนรอบข้าง
- โรคตุ่มน้ำเหมือนกัน แต่อาการต่างกัน ‘ฝีดาษ ลิง’ กับอีก 4 โรค รู้ไว้ ไม่ตระหนก!!
- ‘อนุทิน’ คุมเข้ม ด่านควบคุมโรค สกัด ‘ฝีดาษ ลิง’ เผย สั่งซื้อวัคซีน สำหรับกลุ่มเสี่ยงแล้ว