เมื่อเทศกาลเข้าพรรษาผ่านพ้นไปครบ 3 เดือน ก็จะเป็นช่วงเวลาของ “วันออกพรรษา” ซึ่งถือเป็นการสิ้นสุดระยะการจำพรรษา หรือออกจากการอยู่ประจำที่วัดในช่วงฤดูฝน ของพระภิกษุสงฆ์
วันออกพรรษา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี ซึ่งวันนี้ มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วันมหาปวารณา คำว่า ปวารณา แปลว่า อนุญาต หรือยอมให้ โดยวันนี้ ถือเป็นวันที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากการจำพรรษาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ และยังเป็นวันที่เปิดโอกาสให้พระภิกษุสงฆ์ในทุกระดับชั้นที่ได้จำพรรษาร่วมกันมาตลอด 3 เดือนสามารถว่ากล่าวตักเตือน ชี้ข้อบกพร่องของกันและกันได้ แต่ต้องเป็นไปด้วยความเมตตา ความปรารถนาดี และความเสมอภาค
หลังจากการทำพิธีออกพรรษาแล้ว พระภิกษุสงฆ์สามารถทำหน้าที่เผยแผ่พระพุทธศาสนาได้ตามปกติ และสามารถค้างแรมในสถานที่ต่าง ๆ ที่ไปแสดงเทศนาได้ โดยที่ไม่ผิดพระพุทธบัญญัติใดๆ
การทำบุญวันออกพรรษา
ตามปกติแล้ว มีที่นิยมกันอยู่ 2 อย่าง คือ การตักบาตรเทโว และ เทศน์มหาชาติ
การตักบาตรเทโว หรือ ตักบาตรเทโวโรหณะ หรือ ตักบาตรดาวดึงส์ โดยประเพณีที่ปฏิบัติกันนั้น คือ การนำข้าวต้มมัด และข้าวต้มลูกโยนมาใส่บาตร ประเพณีนี้สืบเนืองมาจากการเสด็จกลับจากการจำพรรษาที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ของพระพุทธเจ้า พุทธศาสนิกชนจึงมีความเชื่อว่า การออกมาตักบาตรในวันออกพรรษา เป็นเหมือนการต้อนรับพระพุทธเจ้า ที่เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ จึงเป็นเหตุทำให้มีการตักบาตรกันอย่างล้นหลามในวันออกพรรษา
เทศน์มหาชาติ นิยมทำกันหลังวันออกพรรษา หลังจากพ้นหน้ากฐินไปแล้ว ซึ่งกฐินจะทำกัน 1 เดือน หลังออกพรรษา ที่จะร่วมกันทอดกฐินทั้ง จุลกฐิน และมหากฐิน
ประเพณีงานเทศน์มหาชาติ อาจทำในวันขึ้น 8 ค่ำ กลางเดือน 12 หรือในวันแรม 8 ค่ำ ก็ได้ เพราะในช่วงนี้น้ำเริ่มลด และข้าวปลาอาหารกำลังอุดมสมบูรณ์ จึงพร้อมใจกันทำบุญทำทาน และเล่นสนุกสนานรื่นเริง
แต่ในภาคอีสานนั้นนิยมทำกันในเดือน 4 เรียกว่า “งานบุญพระเวส” ซึ่งเป็นช่วงที่เสร็จจากการทำบุญลานเอาข้าวเข้ายุ้ง ในภาคกลาง บางท้องถิ่น ทำกันในเดือน 5 ต่อเดือน 6 ก็มี
งานเทศน์มหาชาตินั้นจะทำในเดือนไหนก็ได้ไม่จำกัดฤดูกาล โดยมากเพื่อเป็นการหาเงินเข้าวัด บางแห่งนิยมทำในเดือน 10 โดยการเทศน์มหาชาตินั้น มีอยู่ด้วยกันทั้งหมด 13 กัณฑ์ เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับพระเวสสันดรอันเป็นพระชาติสุดท้ายของพระบรมโพธิสัตว์ ก่อนที่จะมาประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ และออกบวชจนตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ประเพณีที่เกี่ยวข้องกับวันออกพรรษา
- ประเพณีตักบาตรเทโว วันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 หลังจากออกพรรษาแล้ว 1 วัน
- ประเพณีพิธีทอดกฐิน ตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 หรือกำหนด 1 เดือนนับตั้งแต่วันออกพรรษา
- ประเพณีพิธีทอดผ้าป่า ไม่จำกัดช่วงเวลา
- ประเพณีเทศน์มหาชาติ นิยมทำกันในวันขึ้น 8 ค่ำ หรือ วันแรม 8 ค่ำ กลางเดือน 12 ในบางท้องถิ่นอาจนิยมทำกันในเดือน 5 ต่อเดือน 6 หรือในเดือน 10
ที่มา : วิกิพีเดีย
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- วันเข้าพรรษา – วันอาสาฬหบูชา ทำบุญแบบ New normal ปลอดโควิด
- เช็คลิสต์ 10 อันดับของสังฆทานที่จำเป็นและเป็นประโยชน์กับ ‘พระสงฆ์’ มากที่สุด
- ศุกร์ (สุข) ละวัด ร่วมประเพณีโบราณ ‘วัดเขาพระงาม’ ตักบาตรข้าวต้มลูกโยน รับบุญวันออกพรรษา
