“ดร.อนันต์” เผยสาเหตุไวรัสกลายพันธุ์ เพื่อหนีภูมิคุ้มกัน innate immunity ที่สร้างสารต้านไวรัส Interferon ส่งผลกลายพันธุ์ต่อเนื่อง
ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยนวัตกรรมสุขภาพสัตว์และการจัดการ ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Anan Jongkaewwattana เรื่อง สาเหตุที่ไวรัสกลายพันธุ์ใหม่ ๆ โดยระบุว่า
ทุกครั้งเวลามีสายพันธุ์โควิดใหม่ ๆ ออกมา ความสนใจจะมุ่งไปที่ไวรัสนั้นจะหนีภูมิคุ้มกันได้มากน้อยแค่ไหน
โดยภูมิคุ้มกันที่สนใจกันมากที่สุดคือ ระดับภูมิแอนติบอดีที่อยู่ในร่างกาย ซึ่งได้รับการกระตุ้นจากวัคซีน หรือ จากการติดเชื้อจากธรรมชาติ
เชื่อว่า ถ้าแอนติบอดีมีสูงมากพอที่จะยับยั้งไวรัสในการติดเชื้อได้ น่าจะช่วยให้อาการของโรคไม่รุนแรง และ ไวรัสอาจจะถูกเคลียร์ออกจากร่างกายได้ไว
การเปลี่ยนแปลงที่จะหนีการจับของแอนติบอดีดังกล่าว จะเกิดขึ้นที่โปรตีนหนามสไปค์ ซึ่งเป็นข้อมูลหลักที่เราเข้าใจ และ ใช้แยกไวรัสที่มีการเปลี่ยนแปลงเหล่านั้นเป็นสายพันธุ์ที่น่าจับตามอง
แต่การเปลี่ยนแปลงของไวรัส ไม่ได้เกิดขึ้นบนโปรตีนหนามสไปค์อย่างเดียว เช่น BA.4 และ BA.5 มีหนามสไปค์ที่เหมือนกัน 100% แต่คุณสมบัติของไวรัสสองสายพันธุ์นี้ค่อนข้างต่างกันชัดเจน โดย BA.5 น่าจะสร้างปัญหาได้มากกว่า
สาเหตุหนึ่งคือ ร่างกายของเรามีภูมิคุ้มกันอีกประเภทหนึ่งเรียกว่า innate immunity ซึ่งจะเป็นปราการด่านแรก ๆ ที่ร่างกายเราใช้ต่อต้านการติดเชื้อของไวรัส
เมื่อร่างกายเรารู้สึกได้ว่ามีสิ่งแปลกปลอม จะมีการสร้างสารต้านไวรัสชื่อว่า Interferon ขึ้นมาแบบไวกว่าแอนติบอดีมาก ๆ
สารดังกล่าว ถ้าทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงจะสามารถจัดการกับไวรัสได้แบบ 100% ร่างกายจะสามารถกำจัดไวรัสในช่วงระยะฟักตัว แบบไม่มีอาการใด ๆ เกิดขึ้นเลย ซึ่งหมายถึง อาจได้รับเชื้อ แต่ไม่ติดเชื้อ ไม่จำเป็นต้องอาศัยแอนติบอดีใด ๆ มาทำงานป้องกันไวรัสติดเชื้อเลย
แต่ถ้าไวรัสสามารถถูกจัดการด้วย Interferon ได้ง่ายแบบนั้น ไวรัสจะไม่สามารถดำรงอยู่ในโฮสต์ได้เลย ไวรัสจึงมีกลไกต่าง ๆ ในการหนีการทำงานของ Interferon ได้ ผ่านการทำงานของโปรตีนต่าง ๆ ที่ไม่ใช่โปรตีนหนามของสไปค์
การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ นอกโปรตีนหนาม อาจมีส่วนทำให้ไวรัสเพิ่มความสามารถในการหนีการทำงานของ Interferon ได้สูงขึ้น
ผลงานวิจัยล่าสุดที่ตีพิมพ์ออกมาในวารสาร PNAS ออกมาชัดเลยครับว่า ไวรัส SARS-CoV-2 ที่ออกมาในแต่ละรุ่น มีการเปลี่ยนแปลงตัวเองในการหนีการจับของ Interferon ได้สูงขึ้นมาก
สายพันธุ์โอไมครอนวันนี้ เทียบไม่ติดเลยกับสายพันธุ์ดั้งเดิมจาก Wuhan ซึ่งข้อมูลนี้บอกได้ค่อนข้างชัดว่า ทำไมไวรัสใหม่ ๆ ถึงติดง่าย มากกว่าสายพันธุ์ดั้งเดิมไปเรื่อย ๆ
สายพันธุ์ในอนาคตก็จะเปลี่ยนหนี Interferon ได้มากขึ้นเรื่อย ๆ การเฝ้าระวังการเปลี่ยนแปลงของไวรัสนอกโปรตีนหนามสไปค์ จะช่วยให้เราเห็นภาพการเปลี่ยนแปลงของไวรัสชัดขึ้นเรื่อย ๆ ครับ
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ดร.อนันต์ ชี้ ไอ เจ็บคอ แต่ไม่ขึ้น 2 ขีด อย่าคิดว่า ไม่ติด ‘โควิด’
- โอไมครอน สายพันธุ์ย่อย ‘BA.4-BA.5’ ติดไวจาก 1 ไป 18.6 คน จริงมั๊ย?? ‘ดร.อนันต์’ มีคำตอบ
- ดร.อนันต์ ให้คำตอบ เคยติด ‘โอไมครอน’ หายแล้ว ควรฉีดวัคซีนเมื่อไหร่ดี??
