กรมการแพทย์ แยกความแตกต่าง MIS-C กับ Long COVID ในเด็ก หลังเด็ก 2 ขวบ ติดโควิดแล้วเสียชีวิต ขณะที่แพทย์วินิจฉัยเป็น ลองโควิด แต่ความจริงเป็น มิสซี
จากกรณีแม่ที่ต้องสูญเสียลูกชายวัย 2 ขวบหลังมีไข้สูง อาเจียน พาไปโรงพยาบาลตามสิทธิและถูกย้ายโดยไม่แจ้ง ก่อนอาการทรุดและเสียชีวิตในเวลาต่อมา แพทย์วินิจฉัยเป็นลองโควิด (Long Covid) นั้น
ไขข้อข้องใจ MIS-C กับ Long COVID
นายแพทย์สมศักดิ์ อรรฆศิลป์ อธิบดี กรมการแพทย์ กล่าวว่า ภาวะ Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C) คือ กลุ่มอาการอักเสบหลายระบบ ที่เป็นภาวะแทรกซ้อนรุนแรง หลังเด็กหายจากการติดเชื้อโควิด-19
ทั้งนี้ จะพบว่า เริ่มมีอาการได้ตั้งแต่ระยะหายจากโรคจนถึงหลังติดเชื้อ 2-6 สัปดาห์ สาเหตุเชื่อว่าเกิดจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสนี้มากเกินไป
ขณะที่ภาวะ Long COVID อ้างอิงจากนิยามองค์การอนามัยโลก ระบุว่า เป็นอาการผิดปกติเกิดขึ้นใหม่หรือต่อเนื่องภายหลังการติดเชื้อโควิด-19 ส่วนมากตั้งแต่ 3 เดือนนับจากวันตรวจพบเชื้อ และมีอาการต่อเนื่องอย่างน้อย 2 เดือน
สำหรับอาการเกิดขึ้นได้หลายระบบอย่างต่อเนื่อง หลังได้รับติดเชื้อโควิดนานกว่า 4-12 สัปดาห์และอาการที่เกิดขึ้นไม่สามารถ อธิบายได้ด้วยการวินิจฉัยสาเหตุอื่น ๆ
กรณีในเด็กพบภาวะนี้เพียง 25-45% ซึ่งระบบที่พบ ได้แก่ ระบบทางเดินหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบประสาท ระบบภูมิคุ้มกัน เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม ภาวะที่เกิดจากลองโควิด มักไม่รุนแรงแต่เรื้อรัง อาการจะเป็น ๆ หาย ๆ ได้ การรักษาโรคนี้มักเป็นการแยกโรคที่รุนแรงอื่น และรักษาตามอาการ รวมถึงการติดตามการรักษาอย่างต่อเนื่อง
ปัจจุบันยังไม่ทราบถึงสาเหตุและพยาธิสภาพของการเกิดภาวะ Long COVID ที่ชัดเจน มีเพียงสมมติฐาน ที่คาดว่าอาจเกี่ยวข้องกับชิ้นส่วนของเชื้อ ซึ่งไม่ส่งผลต่อการติดเชื้อแล้ว แต่สามารถส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้เกิดการอักเสบในระบบต่าง ๆ ของร่างกาย
ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะนี้ ยังไม่แน่ชัดมีข้อสังเกตที่พบในหลาย ๆ การศึกษา อาทิ เพศหญิง อายุมาก ภาวะอ้วน มีโรคประจำตัว มีอาการมากกว่า 5 อาการในช่วง 1 สัปดาห์แรก ของการเจ็บป่วย และความรุนแรงของโรคมากในระยะแรกเป็นต้น
ความชุกของอาการผิดปกติต่าง ๆ ในภาวะ Long COVID จากผลการศึกษาในต่างประเทศ พบหลากหลายตั้งแต่ 14-64% เนื่องจากมีความไม่ชัดเจนของนิยาม ขาดองค์ความรู้ด้านพยาธิสภาพ ปัจจัยเสี่ยง และ การวินิจฉัย รวมทั้งวิธีการประเมินอาการผิดปกติที่แตกต่างกัน
จากการสำรวจผลกระทบระยะยาวต่อสุขภาพ ของผู้ที่เคยป่วยเป็นโควิด-19 ของกรมการแพทย์ ผ่านทางเว็บไซต์กรมการแพทย์ ซึ่งเป็นข้อมูลในผู้ใหญ่ พบว่าอาการ long covid ส่วนใหญ่ มีอาการเล็กน้อยถึงปานกลาง
อาการที่พบบ่อย 10 อันดับแรก ได้แก่ อ่อนเพลีย หายใจลำบาก หอบเหนื่อย ไอ นอนไม่หลับ ปวดศีรษะ
ผมร่วง เวียนศีรษะ วิตกกังวลเครียด ความจำสั้น เจ็บหน้าอก
ด้านนายแพทย์อดิศัย ภัตตาตั้ง ผู้อำนวยการสถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี กล่าวว่า กลุ่มอาการนี้เริ่มมีการรายงานครั้งแรกเมื่อเดือนเมษายน 2563 ที่ประเทศอังกฤษ หลังจากนั้นมีรายงานที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ
ส่วนใหญ่พบในเด็กผู้ชายมากกว่าเด็กผู้หญิง พบได้ในเด็กทุกกลุ่มอายุ อายุโดยเฉลี่ย 8-10 ปี อุบัติการณ์ประมาณ 0.03% ของผู้ป่วยเด็กที่ติดเชื้อโควิดทั้งหมด
เด็กมักจะมาด้วยอาการไข้สูง ผื่น ปากแดง ตาแดง ต่อมน้ำเหลืองโต อาเจียน ถ่ายเหลว บางรายมีหอบเหนื่อย ปอดอักเสบ และมีภาวะช็อคจากการทำงานของหัวใจที่ผิดปกติ
ทั้งนี้ ผู้ป่วยเด็กมากกว่า 50% จำเป็นต้องรักษาในหอผู้ป่วยเด็กวิกฤติ เนื่องจากภาวะช็อค ภาวะนี้มีอันตรายถึงชีวิตได้ อัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ประมาณ 3% สามารถรักษาด้วยการให้อิมมูโนกลอบูลินและสเตียรอยด์ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักตอบสนองต่อการรักษาดี
ปัจจุบัน ในสถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินีพบผู้ป่วยที่มาด้วยภาวะนี้จำนวน 15 คน ซึ่งยังไม่พบผู้เสียชีวิต แต่ยังต้องติดตามการรักษาต่อเนื่อง โดยพบว่า 7-14% ยังมีการทำงานของหัวใจที่ผิดปกติ
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- อาการ ‘ลอง โควิด’ ตามมาหลังหายป่วย อ่านเคล็ดลับ ฟื้นร่างกาย-สภาพปอด
- ข่าวดี!! ติดเชื้อโควิด แบบผู้ป่วยนอก สธ.จัดให้ ‘เจอ แจก จบ’ เริ่ม 1 มี.ค. นี้
- ‘ดร.อนันต์’ คาด จุดพีค โอไมครอน ในไทย ไม่น่าจะหักหัวลงง่าย คนไทยต้องช่วยกัน
