วัคซีนไฟเซอร์ วัคซีนแห่งความหวังของคนไทย ไม่ใช่เรื่องง่ายอย่างที่คิด “ผศ.ภก.ดร.บดินทร์” รวมเรื่องต้องรู้ ขั้นตอนการเตรียม การฉีด ที่ต่างจากซิโนแวค แอสตร้าเซนก้า ละเอียดยิบทุกขั้นตอน
ผศ.ภก.ดร.บดินทร์ ติวสุวรรณ อาจารย์ประจำภาควิชาอาหารและเภสัชเคมี คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ความรู้ผ่าน การสัมมนาออนไลน์ webminar โดยคณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เรื่อง “การเก็บและการเตรียมวัคซีนป้องกันโรคโควิด-19 ชนิด mRNA ของ Pfizer-BioNTech” ที่ยากกว่าซิโนแวค และแอสตร้าเซนเนก้า ทั้งการขนส่ง การจัดเก็บ และการเตรียมฉีด โดย ภญ. Sumonman H. ผู้เขียนสรุปไว้ ดังนี้
“เพื่อนของน้องที่ทำงานฟัง webminar อ.บดินทร์เกี่ยวกับการเตรียม Vaccine Pfizer แล้วสรุปไว้ เลยแชร์มาให้พี่ๆ น้องๆ ได้ลองอ่านกันค่ะ เป็นความรู้เฉย ๆ อาจไม่เกี่ยวกับอุตสาหกรรม แต่เผื่อใครต้องไปเป็นอาสาสมัครเตรียมวัคซีนค่ะ
วันนี้ได้มีโอกาสฟัง webinar เรื่อง Storage & Preparation ของ Vaccine Pfizer เลยขอแบ่งปันค่ะ
- การเตรียมวัคซีนตัวนี้จะยากกว่าตัวอื่น ๆ เพราะมาแบบ concentration ต้องทำการ dilute ก่อน need preparation ไม่เหมือน COVID วัคซีนที่ผ่านมา ที่ดูดจิ้มฉีดได้เลย
- การ shipping จากบริษัทจะมาแบบ thermal shipping container ที่ ultra low temperature freezer เก็บความเย็นที่อุณหภูมิ -60c มาให้ แต่กล่องของบริษัทเค้าจะส่งมอบให้ไม่เกิน1เดือนแล้วบริษัทคงขอกล่องคืน (เรื่องcold chain ขนส่งภายในประเทศนอกเหนือขอบเขต อ.ตอบไม่ได้)
- 1 กล่องที่บรรจุมาจะมีวัคซีน 195 vial แต่การเก็บรักษา ขนส่ง very picky & fragile มาก ๆ บ้านเราเตรียมดีรึยัง?
การ Storage วัคซีนไฟเซอร์
1. ถ้าที่ -60c อายุยาจะอยู่ยาวจนหมดอายุ (อายุยา 6 เดือน)
2. ถ้าที่ -20c เก็บได้ 14 วัน
3. ถ้าที่ 2-8c (ตู้เย็นธรรมดา) ได้ 1 เดือน (นับ31วัน)
- ตู้เย็นที่รพ.ต้อง well calibrate! ไปดูช่องลมตรงไหน circulation ลมเป็นยังไงไปเช็คดีๆเด๋วเกิด local freezer อีก (รพ.ควรเรียกคนมา calibrate ตู้เย็นเตรียมไว้เลย)
- Nature ของ mRNA บอบบางมาก กลัวความร้อน แสงแดด แสงไฟ การสั่นสะเทือน
- วัคซีนอันมีค่าที่ได้มายาก ท่านจะทำเสียหายจากการshipping & handling ไม่ได้ ต้องใช้สติเยอะหน่อย สำหรับการจัดการตัวนี้ ผม serious ฝากผู้เกี่ยวข้องด้วย (อ.บดินทร์กล่าว)
- วัคซีนที่ยังไม่ผสม เอาออกมาจากตู้เย็น 2-8c วางข้างนอก 2-30c รอ dilute ได้แค่ 2 ชม. (แนะนำซื้อนาฬิกาจับเวลา/ปากกาจดบันทึกให้ดี)
- ถ้าผสมแล้ว คงตัวที่ 2-30c ได้ 6 ชม. เวลาทั้งหมดนี้ไม่มี compromized นะครับ ถ้านอกเหนือจากนี้ ไม่รับประกันประสิทธิภาพ/ผล
- ผสม saline แนะนำ syringe 3-5 ml เข็มแนะนำ gauge 21 (หรือเข็มเล็กที่สูงกว่า21ขึ้นไป)
การผสมต้อง gentle มากๆ ก่อนผสม invert (ขึ้น-ลง) 10 ครั้ง แนะนำ saline 1 container แบบใช้แล้วทิ้งไม่ต้องเสียดาย (จะกลัวอะไรนักหนาครับ …อ๋อ กลัว contaminate 5555) เวลาดูด saline ก็เอาที่ 1.8 ml เป๊ะๆเท่านั้น อย่าขาด/เกินนะ
- จิ้ม saline แล้วห้าม push!!! เพราะมีแรงดันค่อนข้างสูง หลังใส่ saline แล้ว gentle mix แบบ invert (ขึ้น-ลง) อีก 10 ครั้ง
- อ.ย้ำว่า ข้อมูลเหล่านี้ไม่ใช่ magic number อ้างอิงจาก reserach study ทั้งหมด
- หลัง mix เก็บที่ 2-30c ได้แค่ 6 ชม. แนะนำให้จดเวลาหลัง mix ทันที เพราะสำคัญมาก ต้องหาคนมาฉีดให้ครบ ไม่งั้นเสียของ
- การฉีด คนละ 0.3 ml แนะนำ syringe low dress volume 1 ml เข็ม ควร gauge 23 ขึ้นไป
ที่สำคัญ เข็มดูดกับเข็มฉีด ต้องเป็นเข็มเดียวกัน ถ้าใช้ตามสูตรนี้ น่าจะมั่นใจว่าได้ 6 dose/vial (ยา1vial ต้องมีการจิ้ม 7 รอบ เรียงรูเข็มดีๆด้วย)
- 1 ขวด น่าจะฉีดได้ 6 คน แต่ถ้าไม่ถึง ก็อย่าเอาขวดอื่นที่เหลือมารวม เพราะมี contamination แน่ ๆ หากยาเหลือจากแต่ละ vial หรือ ฉีดไม่ถึง 6 dose/vial อย่าเอามาผสมกัน จะเกิด contaminate (อ.บอกว่ากราบขอร้องจากใจ)
- ถ้า draw ให้ทำช้า ๆ เกิด bubbling ง่ายมาก พยายามไล่ฟองอากาศในขวดเลย และห้าม tap syringe เพราะมันบอบบางโมเลกุล โครงสร้างจะเสียหาย
หากต้องทำการเคลื่อนย้ายยานี้
1. จาก -60c มาที่อุณหภูมิปกติ ถ้าเปิดกล่อง มีเวลา 3 นาที ถ้าไม่ได้เปิด ได้ 5 นาที
2. จาก -20c มาที่อุณหภูมิปกติ ถ้าเปิดกล่อง มีเวลา 1 นาที ถ้าไม่ได้เปิดกล่อง ได้ 3 นาที
- ทุกอย่างพิธีกรรมเยอะ picky มาก ๆ ในเอกสารกำกับยาเขียนละเอียดมาก มีการระบุทุกสเตป เหลือแค่ไม่ได้ระบุว่า ใช้มือซ้ายหรือมือขวาผสมเท่านั้น (อ.บดินทร์กล่าว)
โดยสรุปคือ ถ้า assume จาก shipping-inventory-distribute มาด้วย -60c ถึงรพ.มีเวลาบริหารจัดการมากสุด 45 วัน (-20c = 14 วัน + 2-8c = 31 วัน) และหลัง thaw ห้ามเอากลับไป freeze อีก
- อ.บอกว่าหนักใจแทนเพื่อน ๆ เภสัชรพ. แต่อาจารย์ก็อยากให้เภสัชทุกคน serious กับเรื่องนี้
สุดท้าย อ.ย้ำว่า วัคซีนทุกตัวไม่ได้กันติดกันตาย100% อ.บอกว่าผมว่าพวกคุณทุกคนรู้ (แต่หนูว่าไม่ใช่เภสัชทุกคนที่รู้นะ) แต่คนอื่นที่เค้าไม่รู้เราต้องช่วย educate
ท้ายสุด อ.บดินทร์ ฝากไว้จะเตรียมยานี้ ยึดหลักมรรค8 มีสัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ และสำคัญสุด สัมมาสติ สำคัญมาก นะคะ
จบ สนุกสนานดี คือสำหรับเรามองว่า efficacy ก็สำคัญ แต่การ Control storage & distribute ที่ดี ก็เป็นอีก 1 ปัจจัยหลักของ mRNA vaccine เลย ฟังอ.บดินทร์ ละก็เพลินเหมือนตอนเรียน (แอบหวังว่าจะได้ยิน so what แต่ไม่มี)
หวังว่าที่เขียนมาจะมีประโยชน์นะคะ ขอบคุณค่า
ขอบคุณ: Sumonman H.
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- เปิดเงื่อนไข ฉีดวัคซีนไฟเซอร์ บุคลากรการแพทย์ด่านหน้า เฉพาะบูสเตอร์โดส เท่านั้น!!
- ตรวจเลย! ใครได้สิทธิฉีด ‘วัคซีนไฟเซอร์’ กันบ้าง
- แจงแผนกระจายวัคซีนไฟเซอร์ ‘บิ๊กตู่’ ย้ำเน้นบุคลากรการแพทย์ด่านหน้า
