“เทศกาล สงกรานต์ 2564” เป็นอีกปีหนึ่ง ที่คนไทยต้องรับมือกับ การฉลอง “ปีใหม่ไทย” ที่แตกต่างออกไปจากเดิม เพราะการระบาดของ “ไวรัสโควิด-19” ที่ทำให้งานรื่นเริง การสาดน้ำ และกิจกรรมอื่น ๆ อีกหลายอย่าง ที่นิยมทำในช่วงเวลานี้ แม้กระทั่ง การเดินทางไปเยี่ยมญาติพี่น้อง ในต่างจังหวัด ก็กลายเป็นเรื่อง “อันตราย” ที่ต้องระวังตัวกันอย่างมาก
การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ระลอกล่าสุด ทำให้รัฐบาลต้องออกมาประกาศห้ามเล่น “สาดน้ำ-ประแป้ง-จัดคอนเสิร์ต-ปาร์ตี้โฟม” อย่างเด็ดขาด ในทุกกรณี ซึ่งเป็นมาตรการที่เหมือนกับเมื่อปีที่แล้ว ที่เป็นผลมาจากการระบาดของไวรัสโควิดเช่นเดียวกัน
ตามปกติแล้ว ประเพณีสงกรานต์ของไทย จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 13-15 เมษายนของทุกปี ตรงกับเดือนห้าตามจันทรคติ โดยหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไทยแสดงให้เห็นว่า ประเพณีนี้ เกิดขึ้นมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาแล้ว ซึ่งสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถโปรดฯ ให้ตราขึ้น กล่าวถึง “พระราชพิธีเผด็จศก” และ “พระราชพิธีลดแจตร”
พระราชพิธีเผด็จศก เป็นพิธีการเกี่ยวกับการตัดจากปีเก่าขึ้นสู่ปีใหม่ ส่วนพระราชพิธีลดแจตรนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ทรงสันนิษฐานว่า หมายถึงพระราชพิธีรดน้ำเดือน 5 แสดงว่า ประเพณีสงกรานต์ของหลวง มีมาตั้งแต่ต้นสมัยกรุงศรีอยุธยาแล้ว โดยในสมัยก่อนไทยใช้จุลศักราช การขึ้นปีใหม่จึงเป็นการขึ้นจุลศักราชใหม่
คำว่า “สงกรานต์” มาจากภาษาสันสกฤต แปลว่า การเคลื่อนที่ หรือการเคลื่อนย้าย หมายถึงการเคลื่อนย้ายของพระอาทิตย์จากราศีหนึ่งสู่อีกราศีหนึ่ง ตามความหมายในภาษาสันสกฤต สงกรานต์จึงเกิดขึ้นทุกเดือน
ส่วนระยะเวลาที่คนไทยเรียกว่า “สงกรานต์” นั้น เป็นช่วงที่พระอาทิตย์เคลื่อนย้ายจากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษ นับว่าเป็นมหาสงกรานต์ เพราะเป็นวัน และเวลาตั้งต้นปีใหม่ตามสุริยคติซึ่งถือปฏิบัติในอินเดีย
กิจกรรมวันสงกรานต์
เนื่องจากยึดถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของไทย กิจกรรมในวันสงกรานต์ ที่ยึดถือกันมา จึงเน้นไปที่ความเอื้ออาทร ความรัก ความผูกพัน ที่มีต่อกันทั้งในครอบครัว ชุมชน สังคม และศาสนา มีทั้งการทำบุญ แสดงความกตัญญู และพบปะสังสรรค์ สร้างความสนุกสนาน
- ทำบุญตักบาตร หรือนำอาหารไปถวายพระที่วัด
เพื่อสืบทอด ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา และอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
- ก่อเจดีย์ทราย (ขนทรายเข้าวัด)
จะทำในวันใดวันหนึ่ง ของวันที่ 13-15 เมษายนก็ได้ ผู้ทำบุญจะช่วยกันขนทราย มาก่อเป็นเจดีย์ขนาดต่างๆ ในบริเวณวัด ซึ่งจะเป็นประโยชน์ ให้ใช้ก่อสร้าง หรือถมพื้นที่ เป็นเรื่องที่ถือว่าได้บุญและสนุกสนาน แต่ไม่มีข้อจำกัดว่าต้องทำทุกวัด
- ปล่อยนกปล่อยปลา
เป็นการทำบุญเพื่อแสดงความกรุณาต่อสัตว์ที่นิยมทำในวันสงกรานต์ ซึ่งมีประวัติเล็กน้อย คือ ก่อนหน้าวันสงกรานต์เป็นหน้าแล้งอากาศร้อนจัดน้ำแห้งขอดขาดตอนเป็นห้วงๆ คงเหลือแต่ที่มีแอ่งและหนองน้ำ ปลาก็ตกคลัก อีกไม่ช้าพอน้ำแห้งหมด ปลาเหล่านั้นก็จะต้องตาย ชาวบ้านจึงพากันไปจับปลาที่ตกคลัก ถ้าเป็นลูกปลาจะกินไม่ได้เนื้อได้หนังอะไรก็เลี้ยงไว้ในตุ่มเอาบุญ แล้วนำไปปล่อยในวันสงกรานต์ จึงเกิดเป็นประเพณีปล่อยปลา และลามมาถึงปล่อยนกด้วย
- ทำบุญอัฐิ
เป็นเรื่องที่นิยมทำแบบนิมนต์พระ ชักบังสกุลอัฐิของญาติที่ล่วงลับไปแล้ว แล้วอุทิศส่วนกุศลให้ โดยนิมนต์พระไปยังสถานที่เก็บหรือบรรจุอัฐิ หรือถ้าไม่มีอัฐิจะเขียนชื่อผู้ที่ล่วงลับไปแล้วก็ได้ เมื่อบังสุกุลแล้วก็เผากระดาษแผ่นนั้นเสีย เหมือนเผาศพ การทำบุญอัฐิจะทำในวันไหนก็ได้สุดแต่จะนัดหมายกัน หรือบางท้องถิ่นอาจจัดรวมกันที่วัดก็ได้
- สรงน้ำพระ
มีทั้งสรงน้ำพระพุทธรูปและภิกษุ สามเณร เพื่อความเป็นศิริมงคลในโอกาสขึ้นปีใหม่ นอกจากนี้ยังมีการ รดน้ำญาติผู้ใหญ่ หรือผู้ซึ่งเป็นที่เคารพนับถือ เพื่อขอศีลขอพรตามประเพณี เหตุที่มีการสรงน้ำ รดน้ำ สาดน้ำในวันสงกรานต์ เนื่องมาจากความเชื่อ ที่ว่าการสาดน้ำ จะช่วยให้ฝนฟ้าตกบริบูรณ์ประการหนึ่ง น้ำเป็นเครื่องหมายแห่งความอุดมสมบูรณ์ เมื่อมีน้ำการเพาะปลูก ทำไร่ไถนาก็ได้ผล ประการหนึ่ง และถือกันว่าน้ำเป็นเครื่องชำระมลทินให้สะอาดอีกประการหนึ่ง เหตุนี้น้ำจึงเป็นสิ่งที่ใช้ในพิธีต่างๆ อาบน้ำ ซัดน้ำ หรือรดน้ำ เมื่อทำพิธีสมรส อาบน้ำเมื่อตาย อาบน้ำเมื่อโกนจุก หรือบวชนาค
- รดน้ำขอพรผู้ใหญ่
ใช้น้ำสะอาด หรือน้ำผสมน้ำอบไทยลอยด้วยดอกไม้สด เพื่อแสดงความเคารพนับถือ ซึ่งการเตรียมของเพื่อแสดงความเคารพนั้นจะต่างกันออกไปตามแต่ละท้องถิ่น
- เล่นสาดน้ำ
เพื่อเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างญาติพี่น้องและมิตรสหาย ด้วยการรดน้ำเพียงเล็กน้อยลงที่ไหล่หรือที่มือ พร้อมกับคำอวยพรให้มีความสุข
สงกรานต์ 2564 วิถีใหม่ ไม่เหมือนเดิม
อย่างไรก็ดี เมื่อการเดินทางไปท่องเที่ยวกลายเป็นเรื่องที่มีความเสี่ยงสูง และนอกบ้านก็ไม่มีกิจกรรมสนุกสนานเหมือนอย่างทุกปี ทำให้ในปี 2564 นี้ แนวคิด “สาดน้ำออนไลน์” กลายมาเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง ที่หลายองค์กร ทั้งภาครัฐ และเอกชน พากันนำเสนอ เพื่อช่วยสร้างบรรยากาศความครึกครื้น อย่างปลอดภัย ขึ้นมาชดเชยกับการสาดน้ำ
- สงกรานต์ออนไลน์.com
เริ่มกันที่ เว็บไซต์ www.สงกรานต์ออนไลน์.com ที่เกิดจากความร่วมมือ ระหว่างกระทรวงวัฒนธรรม และ Search Entertainment รวบรวมเอาประเพณีสงกรานต์ไทยมาไว้ในที่เดียว ทั้งสรงน้ำพระ รดน้ำขอพรผู้ใหญ่ เล่นน้ำสงกรานต์ และสืบสานวัฒนธรรมไทย
การเล่นน้ำสงกรานต์ที่เว็บไซต์นี้ สามารถเลือกคาแรกเตอร์ อัปโหลดรูปภาพใบหน้า และเลือกสถานที่เล่นน้ำยอดนิยม อาทิ ถนนข้าวสาร กรุงเทพพฯ ถนนข้าวเหนียว จังหวัดขอนแก่น ประตูท่าแพ จังหวัดเชียงใหม่ และหาดป่าตอง จังหวัดภูเก็ต โดยกิจกรรมจะมีไปจนถึงวันที่ 17 เมษายนนี้
- สงกรานต์ทิพย์ 2021
สงกรานต์ออนไลน์ จากค่าย “สนุก” ที่นอกจากจะสนุก ไปกับการสาดน้ำสงกรานต์ออนไลน์แล้ว ยังมีกิจกรรม “หมุนวงล้อลุ้นโชค” เพื่อชิงส่วนลดต่างๆ ในการชอปปิ้งสินค้า และอาหารได้
ผู้ใช้งานสามารถเลือกตัวละคร สถานที่สาดน้ำ และประโยคเด็ด ที่จะพูดขณะสาดน้ำ เช่น “อยากประแป้งเธอสักที แต่หัวหน้าโทรมาพอดี มีงานด่วน” หรือ “มีใจก็สาดมา ถ้าเข้าตาเดี๋ยวสาดไป”
- #Songkrantogether
“เฟซบุ๊ก” ร่วมฉลองเทศกาลปีใหม่ไทยผุดแคมเปญ #SongkranTogether พร้อมปล่อยฟิลเตอร์ AR Effect สติกเกอร์ และกรอบรูปโปรไฟล์ลายสงกรานต์ ที่สร้างสรรค์โดย “ก้องกาน กันตภณ เมธีกุล” ศิลปินไทยชื่อดัง เพื่อให้คนไทยเล่นสงกรานต์ในโลกนิวนอร์มอลได้สนุกมากขึ้น
- #สงกรานต์2564
“ทวิตเตอร์” ชวนผู้ใช้งานร่วมสนุกในวันสงกรานต์ด้วยเช่นกัน ออกอีโมจิพิเศษรูป “ช้างพ่นน้ำ” ซึ่งจะปรากฎอัตโนมัติเมื่อทวีต และติดแฮชแท็ก #สงกรานต์2564 #สงกรานต์64 #สงกรานต์2021 #Songkran #ThaiNewYear #Songkranfestival ตั้งแต่วันที่ 9-18 เมษายน 2564
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- สงกรานต์ระทึก!! แค่ 2 วันดับแล้ว 56 ศพ อุบัติเหตุรวม 705 ครั้ง
- นายกฯ ห่วงประชาชนกลับบ้าน ‘สงกรานต์’ ขอทุกคนร่วมมือสกัดโควิด-19
- ‘หมอยง’ เตือน! กลับบ้านสงกรานต์ต้องระวัง เอาโควิด-19 ไปติดญาติผู้ใหญ่ไม่รู้ตัว
