COVID-19

ด่วน! นักวิจัยค้นพบ ‘แอนติบอดี SC27’ ความหวังใหม่รับมือ ‘โควิด 19’ กลายพันธุ์แค่ไหนก็จับได้

โดย NAPAPORN PANITCHART 7 กันยายน 2567

ด่วน! นักวิจัยค้นพบ ‘แอนติบอดี SC27’ ความหวังใหม่รับมือ “โควิด 19” ทุกสายพันธุ์ กลายพันธุ์แค่ไหนก็จับได้

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี โพสต์เพจเฟซบุ๊ก Center for Medical Genomics เรื่องการค้นพบ แอนติบอดี ที่จะต่อสู้กับ โควิด 19 และ โคโรนาไวรัสทุกสายพันธุ์ โดยระบุว่า

“ความหวังใหม่ในการรับมือโคโรนาไวรัส: การค้นพบแอนติบอดี SC27”

ในวงการวิทยาศาสตร์การแพทย์ เกิดการค้นพบที่น่าตื่นเต้น เมื่อโมโนโคลนอลแอนติบอดีชื่อ SC27 แสดงศักยภาพอันน่าทึ่งในการต่อกรกับไวรัสโควิด-19 ทุกสายพันธุ์ที่เป็นที่รู้จัก รวมถึงไวรัสโคโรนาชนิดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

นวัตกรรมนี้เป็นผลงานของทีมวิจัยนำโดยศาสตราจารย์ Greg Ippolito แห่งสถาบันวิจัยทางชีวการแพทย์เท็กซัส โดยรายละเอียดของการค้นพบนี้ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Cell Reports Medicine เมื่อวันที่ 20 สิงหาคม 2567

จดจำและจับกับเป้าหมายได้อย่างแม่นยำสูง

โมโนโคลนอลแอนติบอดี เป็นโปรตีนที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นในห้องทดลอง ด้วยกระบวนการโคลนเซลล์เม็ดเลือดขาวพิเศษ ที่สามารถผลิตแอนติบอดีที่มีความจำเพาะสูงต่อเชื้อโรคหรือสารก่อภูมิแพ้เป้าหมาย ความพิเศษของแอนติบอดีเหล่านี้คือ ความสามารถในการจดจำและจับกับเป้าหมายได้อย่างแม่นยำสูง เนื่องจากทั้งหมดถูกผลิตจากเซลล์ต้นกำเนิดเดียวกัน

SC27 มีกลไกการทำงานที่โดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ โดยมุ่งเป้าไปที่หลายส่วนของโปรตีนหนามบนไวรัส ทำให้โอกาสที่ไวรัสจะหลบเลี่ยงด้วยการกลายพันธุ์นั้นลดน้อยลงอย่างมาก

การทำงานของ SC27 แบ่งเป็นสองกลไกหลัก

การปิดกั้นบริเวณที่ไวรัสใช้จับกับ ACE2 ซึ่งเป็นการป้องกันไม่ให้ไวรัสเกาะติดและเข้าสู่เซลล์

ACE2 (Angiotensin-Converting Enzyme 2) เป็นโปรตีนที่พบได้บนผิวเซลล์ของมนุษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปอด หัวใจ และไต ACE2 ทำหน้าที่เสมือนประตูให้ไวรัส SARS-CoV-2 ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคโควิด-19 เข้าสู่เซลล์
โดยโปรตีนหนามของไวรัสจะเข้าจับกับ ACE2 เพื่อแทรกซึมเข้าสู่เซลล์ การที่ SC27 สามารถปิดกั้นจุดนี้ได้ จึงเท่ากับเป็นการสกัดกั้นการบุกรุกของไวรัสอย่างมีประสิทธิภาพ

การจับกับบริเวณ “ลับ” ที่ถูกอนุรักษ์ไว้ใต้โปรตีนหนาม ส่วนที่ซ่อนอยู่นี้แทบไม่มีการเปลี่ยนแปลงในไวรัสต่างสายพันธุ์ ทำให้ SC27 สามารถรับมือกับไวรัสได้หลากหลายสายพันธุ์

ประสิทธิผลอันกว้างขวาง

การวิจัยได้แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพอันน่าประทับใจของ SC27 ในการต่อต้านไวรัสหลากหลายชนิด ได้แก่

SARS-CoV-2 สายพันธุ์ดั้งเดิม
สายพันธุ์ที่กำลังระบาดในปัจจุบัน รวมถึงสายพันธุ์ย่อยโอมิครอนรุ่นแรกทั้งหมดของปี 2565 (BA.1, BA.2, BA.2.12.1, BA.2.75, BA.5, XBB.1, และ BQ.1.1) และสายพันธุ์โอมิครอนล่าสุดในปี 2566 (XBB.1.5 และ BA.2.86)
SARS-CoV 2003
ไวรัสโคโรนาที่พบในสัตว์ตระกูลลิ่นและค้างคาว

SC27 แสดงพลังในการต่อต้านไวรัสอย่างน่าทึ่ง โดยสามารถยับยั้ง SARS-CoV 2003 ที่ความเข้มข้นเพียง 14 ng/mL และมีประสิทธิภาพในการต่อต้านไวรัสโคโรนาในสัตว์ตระกูลลิ่นและค้างคาวที่ความเข้มข้นในช่วง 5–20 ng/mL

หน่วย ng/mL (นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร) เป็นหน่วยวัดความเข้มข้นที่ใช้ในทางการแพทย์และชีววิทยา โดย

ng คือ นาโนกรัม ซึ่งเท่ากับหนึ่งในพันล้านส่วนของกรัม (10^-9 กรัม)
mL คือ มิลลิลิตร ซึ่งเท่ากับหนึ่งในพันส่วนของลิตร

ดังนั้น 14 ng/mL หมายถึง แอนติบอดี SC27 สามารถยับยั้งไวรัส SARS-CoV 2003 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แม้ใช้ในปริมาณเพียง 14 นาโนกรัมต่อน้ำยา 1 มิลลิลิตร ซึ่งถือว่าเป็นปริมาณที่น้อยมาก แสดงถึงประสิทธิภาพสูงของ SC27

ข้อมูลเชิงลึกทางโครงสร้าง

การศึกษาด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบไครโอ เผยให้เห็นว่า SC27 เข้าจับกับ “ด้านใน” ของ RBD ในลักษณะ “ยกขึ้น” โดย SC27 ได้ใช้ประโยชน์จากลักษณะเฉพาะของสองบริเวณบน RBD

RBD (Receptor-Binding Domain) คือส่วนของโปรตีนหนามบนไวรัสที่ทำหน้าที่จับกับตัวรับ ACE2 บนเซลล์มนุษย์ RBD จึงเป็นเป้าหมายสำคัญในการพัฒนาแอนติบอดีและวัคซีน เพราะการที่แอนติบอดีเข้าจับกับ RBD จะสามารถป้องกันไวรัสจากการเข้าสู่เซลล์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และสองบริเวณบน RBD ที่แอนติบอดีเข้าจับคือ

บริเวณ RBS (Receptor-Binding Site) ของไวรัสที่ใช้จับกับตัวรับบนผิวเซลล์ ACE2
บริเวณซ่อนเร้นบนส่วนหนามที่ถูกอนุรักษ์ไว้อย่างดี ทำให้แอนติบอดีมีความสามารถเข้าจับกับส่วนหนามของไวรัสได้หลากหลายสายพันธุ์