รพ.เมตตาฯ เผยภาวะหนังตาตก มักเป็นสองข้างพอ ๆ กัน และค่อยเพิ่มขึ้นตามวัย หากมีอาการต่อไปนี้ ปรึกษาแพทย์ด่วน
นายแพทย์ไพโรจน์ สุรัตน์วนิช รองอธิบดีกรมการแพทย์ เปิดเผยว่า ภาวะหนังตาตก (Ptosis or Drooping Eyelid) โดยที่หนังตาบนตกลงต่ำกว่าระดับปกติ โดยปกติขณะลืมตาขอบล่างของเปลือกตาบนจะอยู่ระดับเหนือรูม่านตาเล็กน้อย หรือปิดบังประมาณ 1 ใน 4 ถึง 1 ใน 5 ของตาดำส่วนบนในคนเอเชีย
ทั้งนี้ อาจพบในตาข้างเดียวหรือทั้งสองข้าง และอาจไม่เท่ากันในตาทั้งสองข้างได้ และในกรณีที่เป็นทั้งสองข้างจะดูคล้ายคนง่วงนอนหรืออ่อนแรงได้ อาจมีการแหงนหน้าหรือย่นหน้าผากเวลามอง ในกรณีที่หนังตาตกทั้งสองข้างหรือเลิกคิ้วสูงกว่าในตาข้างที่หนังตาตก เป็นต้น
นายแพทย์อภิชัย สิรกุลจิรา ผู้อำนวยการ โรงพยาบาลเมตตาประชารักษ์ (วัดไร่ขิง) กล่าวว่า หนังตาตกในผู้สูงอายุ มักเป็นสองข้างพอ ๆ กัน และค่อย ๆ เป็นเพิ่มขึ้นช้า ๆ ตามวัย ในกรณีที่เป็นมากอาจทำให้บดบังการมองเห็น จนอาจเป็นอุปสรรคในการใช้ชีวิตประจำวัน และการเข้าสังคมได้
อย่างไรก็ตาม ส่วนใหญ่มักไม่มีความผิดปกติของการทำงานของระบบประสาท หรือกล้ามเนื้อที่ยกเปลือกตาหรือเบ้าตาโดยตรง ภายนอกอาจพบลักษณะชั้นของเปลือกตาสูงขึ้นหรือหายไป เนื่องจากการยืดหย่อนของพังผืดกล้ามเนื้อที่ยกเปลือกตาหรือเลื่อนหลุดจากตำแหน่งจุดเกาะที่เปลือกตาเดิม ซึ่งเกิดตามวัย มักพบร่วมกับการหย่อนคล้อยของผิวหนังบริเวณเปลือกตา และคิ้วตกร่วมด้วยได้
สำหรับการรักษา ทำได้โดยการผ่าตัดเปลือกตา เพื่อปรับตำแหน่งการยึดเกาะ หรือ เพิ่มแรงยกของพังผืดกล้ามเนื้อยกเปลือกตาที่เลื่อนหลุด และหรือยืดหย่อน และอาจทำร่วมกับการผ่าตัดบางส่วนของผิวหนังเปลือกตาที่หย่อนคล้อย ซึ่งยังบดบังการมองเห็นอยู่ออกไป
การเลือกชนิดและตำแหน่งของการผ่าตัดรักษา อยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ผู้ทำการผ่าตัด หลังจากได้ตรวจอย่างละเอียด
นายแพทย์ จักษุแพทย์อนุสาขาประสาทจักษุ กล่าวเพิ่มว่า สำหรับสาเหตุอื่น ๆ ของภาวะหนังตาตกที่เป็นในภายหลัง ที่พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ ได้แก่
- ก้อนบริเวณเปลือกตา
- เปลือกตาบวมอักเสบ
- การอักเสบในเบ้าตา
- ภาวะกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง
- การบาดเจ็บของเส้นประสาท กล้ามเนื้อ พังผืดของกล้ามเนื้อที่ยกเปลือกตาภายหลังอุบัติเหตุหรือการผ่าตัด
- การถูขยี้ตาบ่อย ๆ
- การใช้ คอนแทคเลนส์ชนิดแข็งเป็นเวลานาน
- โรคที่พบได้น้อยและถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น โรคกล้ามเนื้อลีบฝ่อ โรคไมโตรคอนเดรียผิดปกติ
ขณะเดียวกัน อาจเป็นอาการเริ่มต้นของโรคที่พบได้น้อย แต่มีความร้ายแรงได้ เช่น ภาวะหลอดเลือดสมองโป่งพองกดทับเส้นประสาทสมองเส้นที่ 3 ภาวะความผิดปกติของระบบประสาทอัตโนมัติ เป็นต้น
ดังนั้น ผู้ที่มีหนังตาตกโดยเฉพาะเมื่อเป็นในตาข้างเดียว และมีการเกิดแบบฉับพลัน การดำเนินโรคเร็วและมีอาการร่วมอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้ ได้แก่ ปวดศีรษะ ปวดเบ้าตา ตามัวลง ภาพดับมืดชั่วขณะ ตาโปน ตาเข เห็นภาพซ้อน ตาแดง สู้แสงไม่ได้ หนังตาตกมีลักษณะไม่คงที่ เป็นต้น ควรได้รับการตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างเร่งด่วน
นอกจากนี้ ยังมีโรคกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง ที่เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันต่อเนื้อเยื่อตัวเอง มีการสร้างแอนติบอดี้ต่อตัวรับสารสื่อประสาทบริเวณรอยต่อของเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ ทำให้ประสิทธิภาพของการทำงานของกล้ามเนื้อลดลงเมื่อถูกกระตุ้น โดยเฉพาะเมื่อกระตุ้นซ้ำ ๆ หรือใช้งานนาน ๆ
สำหรับอาการได้แก่ หนังตาตก ข้างเดียว หรือสองข้าง อาจเท่าหรือไม่เท่ากันก็ได้ และอาจพบร่วมกับอาการภาพเบลอไม่ชัด ภาพซ้อน กลอกตาติด ตาเข และอาการจำเพาะที่สำคัญของโรคกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงคือ อาการมักไม่คงที่เปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลาของวัน หรือ ระหว่างวันมักเป็นมากขึ้นหลังการใช้สายตานาน ๆ และดีขึ้นเมื่อได้พัก
ในผู้ป่วยบางคนอาจมีอาการอ่อนแรงบริเวณอื่น ๆ ร่วมด้วย ได้แก่ กลืนลำบาก หายใจเหนื่อย ยกแขนขาไม่ไหว เป็นต้น ดังนั้นควรรีบปรึกษาแพทย์ เพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสม
อย่างไรก็ตาม ไม่ควรรีบทำการผ่าตัดแก้ไขเปลือกตา ในขณะที่อาการและการดำเนินโรคยังไม่คงที่ โดยอาการอาจดีขึ้นได้โดยการรับประทานยา และไม่จำเป็นต้องรับการผ่าตัด เมื่อมาพบแพทย์ในระยะเริ่มต้นของโรคฯ
นายแพทย์ปรเมศวร์ กล่าวว่า ยังมีภาวะอื่น ๆ ที่มีลักษณะใกล้เคียง และอาจเข้าใจผิดว่าเป็นหนังตาตก ได้แก่ ภาวการณ์หดเกร็งตัวของกล้ามเนื้อรอบเปลือกตา การหยีตาในตาข้างที่มีค่าสายตาผิดปกติ คิ้วตก ผิวหนังบริเวณหนังตาหย่อน ตาดำที่ลอยหรือต่ำกว่าตาอีกข้างหนึ่ง ทำให้ตำแหน่งของเปลือกตาข้างนั้นดูคล้ายหนังตาตกได้ เป็นต้น
แนวทางการดูแลรักษาก่อนที่จะตัดสินใจเลือกแก้ไขโดยการผ่าตัด เพื่อยกเปลือกตาขึ้น ควรจะปรึกษาจักษุแพทย์ ได้แก่ ผู้ที่มีอาการเตือนดังกล่าวข้างต้น ซึ่งในบางครั้งอาการอื่น ๆ อาจมีเพียงเล็กน้อยในระยะเริ่มต้น หรือแม้แต่มีอาการอื่นเป็นนำมาก่อน เช่น ภาพเบลอ ตามัว หรืออาการปวดศีรษะ
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ‘โรคตาแดง’ ทำไมระบาดหน้าฝน รพ.เมตตาฯ เฉลย พร้อมแนะดูแลสุขภาพดวงตา
- ผลศึกษาชี้ ‘โควิด-19’ ติดเชื้อทางเดินหายใจ-ดวงตา เก่งกว่า ‘ซาร์ส’
- ส่องทริคเขียนอายไลเนอร์ ฉบับมือใหม่ ดวงตากลมโตธรรมชาติสุด ๆ
