“ตกใจมาก ผลเลือดออกมาแล้ว คอเลสเตอรอลสูง ไขมันเลวสูง ไตรกลีสูง สูงทุกตัว แถมค่าน้ำตาล ขึ้นสูงด้วยสิ” ถือเป็นประโยคที่ได้ยินบ่อยในกลุ่มเพื่อน โดยเฉพาะช่วงนี้ หลายมื้อที่เราตามใจปาก อยากกิน ต้องได้กิน (จริงมั๊ย) ไขมันในเลือดสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคมากมาย ไขมันในเลือดสูง ถือเป็นหนึ่งในโรคกลุ่ม NCDs (Non-Communicable Diseases) เช่นเดียวกับโรคเบาหวาน และโรคความดันเลือดสูง ซึ่งโรคกลุ่มนี้ ส่วนมากแล้วเกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่มีส่วนอย่างมากให้เกิดโรค
และเมื่อผลเลือดของผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคไขมันในเลือดสูงแล้วนั้น แพทย์อาจจะจ่ายยาลดไขมันมาให้ ซึ่งแน่นอน ผู้ป่วยจะต้องกินยาลดไขมันในเลือดไปจนกว่าระดับไขมันจะกลับมาเป็นปกติ แต่ก็ยังมีวิธีลดไขมันในเลือด โดยไม่ต้องพึ่งยาด้วยค่ะ ก่อนที่เราจะลึกไปในรายละเอียด เรามาทำความรู้จักประเภทไขมันในร่างกายกันก่อน
มาทำความรู้จัก ประเภทไขมันในร่างกาย
ไขมันในเลือดมีหลายชนิด ที่รู้จักกันดีคือ “คอเลสเตอรอล” (Cholesterol) และ “ไตรกลีเซอไรด์” (Triglyceride) นอกจากนี้ คอเลสเตอรอลยังแบ่งออกเป็น ไขมันดี HDL และไขมันเลว LDL ซึ่งไขมันเลว ทำให้เกิดโรคต่าง ๆ ได้มากมาย โดยปกติ ร่างกายคนเรา จะมีไขมันอยู่ 2 ชนิด
1. คอเลสเตอรอล (Cholesterol) ชื่อนี้ได้ยินบ่อย เจ้าตัวคอเลสเตอรอล จะมีระดับสูงขึ้นจากอาหารที่เรากินเข้าไป เช่น อาหารทอดจมน้ำมัน อาหารหวาน เค็ม เนื้อสัตว์ติดมัน และอาหารทะเล โดยเฉพาะไขมันทรานส์ พบได้ในขนมอบ ขนมกรุบกรอบ และครีมเทียม โดยคอเลสเตอรอล แบ่งเป็น
- LDL (ไขมันเลว) หรือไขมันไม่ดี ถือเป็นไขมันที่มีความหนาแน่นต่ำ ทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง สาเหตุของโรคหลอดเลือดอุดตัน โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โดยปกติไม่ควรเกิน 130 mg/dl
- HDL (ไขมันดี) ถือเป็นไขมันที่มีความหนาแน่นสูง เป็นไขมันดีต่อหลอดเลือดในร่างกาย เป็นตัวช่วยไม่ให้ไขมันเลวไปสะสมที่หลอดเลือดแดง โดยปกติ ไม่ควรน้อยกว่า 40mg/dl
2. ไตรกลีเซอไรด์ (Triglycerine) อาจมีระดับสูงขึ้นจากโรคบางอย่าง เช่น โรคอ้วน โรคเบาหวาน การดื่มสุรา และยาบางชนิด เช่นยาฮอร์โมน สเตียรอยด์ ผู้ป่วยบางรายอาจมีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงจากกรรมพันธุ์ได้เช่นกัน ไตรกลีเซอไรด์ เป็นไขมันซึ่งเกิดจากทั้งการสังเคราะห์ในร่างกายของเรา แต่ถ้าสะสมมากเกินไป จะเป็นสาเหตุของโรคหลอดเลือดแดงแข็ง โดยปกติ ไม่ควรเกิน 150mg/dl
เมื่อมี “ไขมันในเลือดสูง” กับ “ไขมันรอบเอว” เหมือนกันมั๊ย?
ผู้อ่านหลายท่านเข้าใจผิดว่า คนที่ไขมันในเลือดสูง ต้องมีรูปร่างอ้วนชัวร์ ความเป็นจริงนั้นตรงกันข้าม กล่าวคือ คนที่รูปร่างผอม ส่วนใหญ่ไขมันในเลือดสูง มากกว่าคนที่มีรูปร่างอ้วน และเมื่อใดที่ร่างกายมีไขมันในเลือดมากเกินไป ไขมันจะไปเกาะตามผนังด้านในของหลอดเลือด ถ้าไขมันสูงมาก จะมีผลทำให้หลอดเลือดตีบ เลือดไหลเวียนไม่สะดวก โดยเฉพาะบริเวณขาทำให้เดินแล้วปวดน่อง และอาจส่งผลทำให้เลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ เกิดโรคหัวใจขาดเลือด หรืออาจทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ เกิดเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต
โดยเฉพาะในผู้ที่สูบบุหรี่ ยิ่งมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ อัมพาต อัมพฤกษ์ ได้มากขึ้น ระดับไขมันในร่างกายที่ปกติ คือ คอเลสเตอรอล ต่ำกว่า 200 มก./ดล. ไตรกลีเซอไรด์ ต่ำกว่า 150 มก./ดล. และเอชดีแอล คอเลสเตอรอล สูงกว่า 35 มก./ดล.
สาเหตุของภาวะไขมันในเลือดสูง
- ความผิดปกติทางกรรมพันธุ์ ทำให้ร่างกายเผาผลาญทำลายไขมันลดลง
- การใช้ยาบางชนิด หรือโรคบางอย่าง เช่น ยาขับปัสสาวะ ยาคุมกำเนิด โรคเบาหวาน โรคต่อมไทรอยด์ทำงานได้น้อย โรคไต เป็นต้น
- การรับประทานอาหารที่ผิดหลักโภชนาการ การรับประทานอาหารที่มีไขมันมาก เช่นกะทิ เนื้อสัตว์ที่มีไขมันมาก อาหารทอดที่จมน้ำมัน รับประทานอาหารที่มีส่วนประกอบที่มีน้ำตาลมาก และรับประทานอาหารเกินความจำเป็นของร่างกายใน 1 วัน
- การดื่มเหล้า หรือ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากและเป็นประจำ
ปล่อยให้ไขมันในเลือดสูงไปเรื่อย ๆ จะเกิดอะไรกับร่างกาย?
ไขมันในเลือดสูง ถือเป็นหนึ่งปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคมากมาย เรามาดูกันว่า อันตรายของภาวะไขมันในเลือดสูง มีอะไรบ้าง
- ปวดท้อง บางรายอาจรุนแรงถึงขั้นตับอ่อนอักเสบได้
- ระบบประสาททำงานผิดปกติ ผู้ป่วยบางรายมีการเดินโซเซ และกล้ามเนื้อเกร็ง
- ปวดข้อ แขน ขา ตึง เหยียดได้ไม่ถนัด
- หลอดเลือดแดงแข็ง มีผลทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอเกิดอัมพาตได้
- หลอดเลือดแดงที่ไปเลี้ยงหัวใจอุดตัน ทำให้เกิดกล้ามเนื้อหัวใจตาย หัวใจวายและเสียชีวิต
ใครบ้างที่ควรตรวจไขมันในเลือด
- บุคคลที่ควรตรวจหาระดับไขมันในเลือด เช่น บุคคลที่เป็นโรคหรือมีประวัติบุคคลในครอบครัว เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคเบาหวาน ความดันเลือดสูง โรคตับ โรคไต โรคอ้วน
- หากไม่มีปัจจัยดังกล่าวในข้อแรก แต่อายุเกิน 40 ปี แนะนำควรตรวจระดับไขมันในเลือด
- สำหรับผู้ที่มีไขมันในเลือดสูง แพทย์จะนัดตรวจติดตามเป็นระยะ
เมื่อไขมันในเลือดสูง ควรดูแลตัวเอง อย่างไร ?
- การควบคุมอาหารไขมันสูง เช่น ไขมันสัตว์ เนื้อติดมัน ไข่แดง อาหารทะเล หลีกเลี่ยงอาหารทอด เครื่องในสัตว์
- การจำกัดอาหารประเภทแป้ง และน้ำตาล ไม่ให้เกินความต้องการของร่างกาย เน้นควรเลือกทานกลุ่มโฮลวีท เช่นเส้นหมี่ ขนมปัง งดน้ำหวาน น้ำอัดลม น้ำผลไม้ งดการเติมน้ำตาลทรายในอาหาร ที่กำลังบริโภค งดขนมหวาน เบเกอรี่ ทุกชนิด
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ จะมีฤทธิ์เร่งสะสมไขมันตามเนื่อเยื่อ
- เน้นการรับประทานผัก ผลไม้ ที่กากใยสูง
- การออกกำลังกายสม่ำเสมออย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง ๆ ละ ประมาณ 30 นาที
- ควรรักษาโรคประจำตัวที่เป็นอยู่ เช่น โรคเบาหวาน โรคไต โรคไทรอยด์
จะเห็นได้ว่า ภาวะไขมันในเลือดสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคต่าง ๆ มากมาย โดยเฉพาะหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจ และผู้ที่มีภาวะไขมันในเลือดสูง จึงมีโอกาสเสี่ยงเป็นโรคหัวใจขาดเลือด สมองขาดเลือด ฯลฯ และอย่าลืมเน้นทานอาหารที่ไร้ไขมัน พร้อมออกกำลังกายอาทิตย์ละ 3 ครั้ง เพียงเท่านี้ เราก็สามารถมีสุขภาพดีได้ค่ะ พบกันใหม่ สวัสดีค่ะ
(เครดิต : High Cholesterol – Cholesterol Levels :NHS, www.nhs.uk, ram-hosp.co.th, www.i-kinn.com)
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- ภาวะไขมันในช่องท้อง ภัยเงียบใกล้ ๆ พุง!
- 5 ผลไม้หาง่าย ลดไขมันในเลือด
- 5 วิธีลดไขมันในเลือด โดยไม่พึ่งยาเคมี!