COLUMNISTS

‘Soul Food’ อาหารกับ ‘ความคิดถึง’

วิทยาลัยดุสิตธานี ●

วิทยาลัยดุสิตธานี สถาบันอุดมศึกษาแห่งแรกและแห่งเดียวของไทยที่สอนด้านธุรกิจบริการโดยตรงในเครือโรงแรมดุสิตธานี

24 มีนาคม 2568

ว่ากันว่า อาหารมีกลไกอะไรบางอย่าง ที่สามารถกระตุ้นความทรงจำอันทรงพลัง ทำให้เราย้อนคิดถึงอดีต รำลึกถึงสถานที่ และช่วงเวลาที่หล่อหลอมเราในวัยเด็กได้อย่างน่ามหัศจรรย์

ผู้เขียนเชื่อว่า เราทุกคนมีรสชาติของความทรงจำอยู่ในหลายเมนูที่เรารับประทาน อย่าง “ซื้อไมโลกินกี่ที ก็ยังรู้สึกว่า ไมโลฟรีที่แจกในโรงเรียนที่เรากินตอนเด็ก อร่อยกว่านี้นี่นา”

ความสัมพันธ์ระหว่างอาหาร กับความทรงจำ เป็นเรื่องของอดีตกับปัจจุบัน รสชาติบางอย่างกระตุ้นให้เรานึกถึงอดีต เหมือนนำอดีตมาวางอยู่บนจานข้าวด้วย คงเพราะ เวทมนตร์ของอาหาร คือ กลิ่น กับ รส จึงไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจที่เราได้กลิ่น หรือรับรสสัมผัส แล้วหวนไปนึกถึงอดีตโดยอัตโนมัติ

ซูซาน เคราส์ วิทเบิร์น ศาสตราจารย์กิตติคุณด้านจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยแมสซาชูเซตส์ แอมเฮิร์สต์ เขียนไว้ในบทความสำหรับบีบีซีว่า “ความทรงจำเกี่ยวกับอาหาร เกี่ยวข้องกับพื้นที่พื้นฐานในสมอง ที่ไม่ใช่คำพูดซึ่งสามารถข้ามการรับรู้โดยรู้ตัวของคุณได้”

เราอาจนึกถึง มาม่าผัด ลูกชิ้นแดง ๆ ทอด ที่อุดมไปด้วยแป้ง มากกว่าเนื้อสัตว์หน้าโรงเรียน ข้าวผัดฝีมือแม่ที่มีวัตถุดิบเป็นของเหลือในตู้เย็น หรือมาม่าใส่ตำลึงที่ไปดึงข้างรั้วบ้านมาทำกินเอง ความคิดถึงอาหารจึงเป็นอารมณ์หนึ่ง ที่มีปฏิกิริยาต่อเราอย่างชัดเจนเมื่อได้กินหรือได้เห็น

ดังนั้น ผู้เขียนจึงคิดว่าอาหารไม่เป็นเพียงแค่สิ่งที่เรารับประทานเข้าไปเพื่อให้อิ่มท้อง หรือได้คุณค่าทางโภชนาการ แต่ในบางครั้งอาหารก็มีความสัมพันธ์กับเหตุการณ์ หรือประสบการณ์ในแต่ละช่วงชีวิต

อาจพูดได้ว่า อาหารคือสะพานเชื่อมเราในอดีตกับปัจจุบัน นอกจากนั้นอาหารยังผูกพันอยู่กับพื้นที่ ที่แตกต่างกันอีกด้วย เพราะในแต่ละสังคม อาหารมีความต่างกันไปตามลักษณะทางภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ความเชื่อ และผู้คน

ที่น่าทึ่งคือ ความทรงจำเกี่ยวกับอาหารจานใดจานหนึ่ง หรือรสชาติใดรสชาติหนึ่ง สามารถกระตุ้นให้เราเกิดความรู้สึกสบายใจ และปลอดภัยได้ด้วย

เช่น ทำให้หวนนึกถึงความทรงจำดี ๆ ในช่วงเวลาที่อยู่กับเพื่อน หรือครอบครัว แต่บางทีอาหารก็อาจจะนำพาเราไปสู่ความทรงจำแย่ ๆ ได้เหมือนกัน นั่นคือเหตุผลว่า ทำไมวิทยาลัยดุสิตธานีซึ่งมีสาขาศิลปะการประกอบอาหารจึงมุ่งมั่นที่จะสอนนักศึกษาให้ทำอาหารอร่อยอย่างแท้จริง เพราะอย่างน้อยก็อย่าให้รสชาติอาหารมาเป็นตัวสร้างความทรงจำแย่ ๆ ให้แก่ผู้บริโภคค่ะ

ว่าแต่…คุณผู้อ่านยังจดจำอาหารที่ทำให้นึกถึงความทรงจำในอดีตได้หรือเปล่าคะ