เป็นที่ทราบกันดีว่า ในปี 2512 ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงก่อตั้งโครงการหลวง เพื่อปลูกพืชบนที่สูงทดแทนการปลูกฝิ่นของชาวเขา และ “มันฝรั่ง” เป็นพืชตัวหนึ่งที่เข้ามาเป็นทางเลือกให้เกษตรกร
ในปี 2516 – 2553 งานวิจัยโครงการหลวงดำเนินการศึกษามาอย่างยาวนานกว่า 37 ปี เพื่อผลิตหัวพันธุ์ “มันฝรั่ง” โดยใช้เทคนิคขั้นสูง เพื่อให้ได้พันธุ์ที่เหมาะสมกับการปลูกในประเทศไทย
ระหว่างนั้น ช่วงปี 2527 ในหลวงรัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดําเนินเยี่ยมแปลงปลูกมันฝรั่งที่อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นแปลงมันฝรั่งใหญ่ของประเทศ ที่นี่เป็นแหล่งผลิตหัวมันฝรั่ง เพื่อแปรรูปในระดับอุตสาหกรรมในปี 2532 โดยภาคเอกชน และเริ่ม Contract Farming ระหว่างเอกชนกับเกษตรกร ก่อนจะก่อตัวเป็น “โครงการส่งเสริมการปลูกมันฝรั่ง” เพื่อลดพื้นที่ปลูกหอม กระเทียม อย่างจริงจัง โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ใปนี 2549 ทำให้มันฝรั่งเป็นพืชที่นำมาซึ่งความมั่นคงให้กับชีวิตของเกษตรกรนับจากนั้น
วันนี้ 95% ของมันฝรั่งที่ปลูกในประเทศไทยอยู่ในภาคเหนือ และ 5% ในภาคอิสาน จากพื้นที่เพาะปลูกทั้งประเทศ 35,000 ไร่ มีเกษตรกรรวมประมาณ 5,000 –6,000 ราย ผลผลิตรวมทั้งประเทศประมาณ 105,000 ตัน
ลุงบุญศรี ใจเป็ง เกษตรกรผู้ปลูกมันฝรั่งในอำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ เจ้าของรางวัล “เกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ” สาขาพืชไร่ภาคเหนือ ปี 2553 ซึ่งได้เข้ารับเสด็จในหลวงรัชกาลที่ 9 ที่เสด็จพระราชดำเนินมาเยี่ยมแปลงปลูกมันฝรั่งหน้าบ้านของเขา เล่าว่า เป็นความภาคภูมิใจที่สุดในชีวิตที่ได้มีโอกาสรับเสด็จ ในหลวงรัชกาลที่ 9 ที่ท่านได้เสด็จมพระราชดำเนินทอดพระเนตรแปลงปลูกมันฝรั่งของครอบครัวเมื่อปี 2528
“ผมจำได้ขึ้นใจมาจนถึงทุกวันนี้ ไม่ลืมเลือน ที่ได้ทรงมีพระราชกระแสรับสั่ง ให้ตั้งใจและอดทน ซึ่งผมได้ยึดถือ และน้อมนำพระราชดำรัสดังกล่าวมาเป็นแรงบันดาลใจในการพัฒนาการเพาะปลูกมันฝรั่งในจังหวัดเชียงใหม่มาโดยตลอด”
วันนี้แปลงปลูกมันฝรั่งที่อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ กลายเป็นศูนย์การเรียนรู้การเพาะปลูกมันฝรั่งของประเทศ มีความร่วมมือกับหลายภาคส่วนทั้งหน่วยงานรัฐ และเอกชน เพื่อพัฒนาศักยภาพเกษตรกรอย่างต่อเนื่อง เพื่อช่วยลดปริมาณการนำเข้ามันฝรั่งจากต่างประเทศ
แม้จะยังเหนื่อยอยู่กับการพัฒนามันฝรั่ง เพื่อให้ได้ผลผลิตเพิ่มขึ้นขณะที่มันฝรั่งไม่ใช่พืชต่างถิ่น แต่ “ลุงบุญศรี” ไม่เคยย่อท้อ ด้วยยึดกระแสพระราชกระแสรับสั่งของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาตลอดทั้งชีวิต ทำให้ยังคงคิดค้นวิธีการและเครื่องมือเพาะปลูกมันฝรั่ง เพื่อทำให้ผลผลิตดีขึ้น และความไม่ย่อท้อของเขานั้นเอง ที่ทำให้อาชีพที่ต้องอาบเหงื่อต่างน้ำ ต้องคลุกอยู่กับติดดิน ไอแดด และฝนฉ่ำ เป็นอาชีพที่สร้างฐานะให้เขาอย่างมั่นคง และส่งต่อให้ลูกหลานตราบถึงทุกวันนี้
