พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ อดีตพระวรชายาในพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร
พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ประสูติเมื่อวันเสาร์ ที่ 13 กรกฎาคม 2500 ณ โรงพยาบาลกายส์ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ พระนามเดิมคือ หม่อมหลวงโสมสวลี กิติยากร เป็นพระธิดาพระองค์ใหญ่ของ หม่อมราชวงศ์อดุลกิติ์ กิติยากร กับ ท่านผู้หญิงพันธุ์สวลี (ยุคล) กิติยากร ทรงมีพระขนิษฐาคือ หม่อมหลวงสราลี กิติยากร (จิราธิวัฒน์)
พระราชประวัติ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ
หม่อมหลวงโสมสวลี กิติยากร ศึกษาชั้นต้นที่โรงเรียนจิตรลดา ต่อมาเมื่อหม่อมราชวงศ์อดุลกิติ์ ย้ายมาเป็นผู้พิพากษาศาลจังหวัดเชียงใหม่ เมื่อปี 2510 ก็ได้ย้ายมาอยู่ที่เชียงใหม่ด้วย ทรงเข้าเรียนที่โรงเรียนเรยีนาเชลีวิทยาลัย
ทรงเข้าสู่พระราชพิธีอภิเษกสมรส เมื่อวันที่ 3 มกราคม 2520 ได้รับสถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรชายา ในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงมีพระประสูติกาลพระธิดา คือ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา เมื่อวันที่ 7 ธันวาคม 2521
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกาศเฉลิมพระนาม พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรชายา ในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ สยามมกุฎราชกุมาร เป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม 2534
ภายหลังการหย่าในปี 2534 พระองค์ยังมีสถานะเป็นเจ้านาย ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติ และทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในปี 2562 พระองค์ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมฝ่ายใน ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ซึ่งความหมาย สุทธนารีนาถ หมายถึง หญิงผู้เป็นที่พึ่งอันบริสุทธิ์ จึงนับได้ว่าทรงเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ ฝ่ายในที่ทรงกรมเป็นพระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระบุพการี และพระญาติวงศ์
พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงมีพระบุพการี และพระญาติวงศ์อยู่ในพระราชวงศ์ ดังนี้
- พระบิดา คือ ม.ร.ว.อดุลกิติ์ กิติยากร
- พระมารดา คือ ท่านผู้หญิงพันธ์สวลี กิติยากร (ม.จ.พันธ์สวลี ยุคล)
- พระอัยกา(ปู่) คือ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านักขัตรมงคล กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ
- พระอัยยิกา(ย่า) คือ ม.ล.บัว(สนิทวงศ์)กิติยากร
- พระอัยกา(ตา) คือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธ์ยุคล
- พระอัยกี(ยาย) คือ ม.ล.สร้อยระย้า (สนิทวงศ์) ยุคล
นอกจาก พระองค์เจ้าโสมสวลีฯ จะเป็นพระภาติกา (ลูกสาวของพี่ชาย) ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงแล้ว ยังทรงเป็นพระญาติในราชสกุลสนิทวงศ์ ทางฝ่ายพระอัยกีอีกด้วย
ดังนั้น จึงไม่ผิดเลยที่ ม.ล.ศรีฟ้า มหาวรรณ เคยกล่าวไว้ว่า สายพระโลหิตพระราชวงศ์จักรีของพระองค์นั้นเข้มข้นนัก ทรงเกื้อกูลพระญาติอยู่เสมอ เช่น เสด็จเยี่ยมคุณยี่สุ่น มารดาของพระอัยกีอยู่เสมอ พร้อมด้วย สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา รวมถึง ประทานความเคารพรักความนับถือแก่ท่านผู้หญิงพวงร้อย อภัยวงศ์ น้องสาวของ ม.ล.สร้อยระย้า ทรงเคารพพระญาติวงศ์อยู่เสมอ เห็นได้จากการที่ทรงยกพระหัตถ์ขึ้นไหว้ท่านมุ้ย ท่านหญิงปัทมนรังสี เพราะทั้งสององค์ มีศักดิ์เป็นพระมาตุลา และพระมาตุจฉา
นอกจากนี้ พระองค์ยังเป็นธิดาที่มีความกตัญญูต่อบุพการี แม้บางปีจะมีพระราชกรณียกิจมาก แต่เมื่อถึงวันแม่แห่งชาติ ก็จะทรงร้อยพวงมาลัยด้วยพระองค์เอง และทรงขับรถยนต์พระที่นั่งไปหาท่านผู้หญิงพันธุ์สวลีที่พระตำหนักปากช่อง หรือที่พัทยาเป็นประจำทุกปี
พระองค์ยังเป็นพระมารดาที่ห่วงใยในสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา พระราชธิดาเพียงพระองค์เดียว ทรงกล่าวว่า “ไม่หวงมากนัก แต่มีความเป็นห่วงมากกว่า ทั้งเรื่องความประพฤติ การวางตัว…” และทรงสอนอีกด้วยว่า “…ให้รู้จักช่วยเหลือผู้อื่น นอกจากช่วยเหลือตัวเองแล้ว ก็ต้องช่วยเหลือผู้อื่นด้วย มีเมตตา…” และจะทรงดุเมื่อพระราชธิดาทรงทำผิด
พระองค์เคยกล่าวไว้ในรายการ วูดดี้เกิดมาคุย ว่า “…เราถือคติเลี้ยงวัวให้ผูกรักลูกต้องตี” ด้วยพระองค์ตีสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา เมื่อครั้งที่ยังทรงศึกษาอยู่โรงเรียนราชินีด้วยก้านมะยม เพราะทรงเอาวงเวียนไปทิ่มขาเพื่อน พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ จึงตีเพื่อให้รู้ว่าเพื่อนก็รู้สึกเจ็บเช่นกัน
ทั้งนี้ พระองค์ยังทรงอุปการะ สิรพัชรา โสพัชรมณี ชื่อเล่น ใบพลู ไว้ในพระอุปถัมภ์ ตั้งแต่ยังเป็นเด็กเล็ก ทรงกล่าวถึงสิรพัชราว่า “…พระองค์หญิงเลี้ยงเขาเป็นลูกอีกคน…”
พระกรณียกิจด้านต่าง ๆ
พระองค์เจ้าโสมสวลีฯ ทรงบำเพ็ญพระกรณียกิจด้านต่าง ๆ มากมาย โดยทรงมีความสนพระทัยในด้านสังคมสงเคราะห์ และการสาธารณสุข ทรงรับโครงการต่าง ๆ ของสภากาชาดไทย ไว้ในพระอุปถัมภ์หลายโครงการ ได้แก่
- โครงการ “ช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก” สภากาชาดไทย ในพระอุปถัมภ์ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ
- กองทุนยาพระวรราชาทินัดดามาตุสำหรับผู้ติดเชื้อเอดส์ สภากาชาดไทย
- กองทุนพระวรราชาทินัดดามาตุเพื่อช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก
- กองทุนนมสำหรับเด็กในโครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก สภากาชาดไทย
- มูลนิธิศาสตราจารย์ นายแพทย์ หม่อมราชวงศ์กัลยาณกิติ์ กิติยากร
- โครงการ คือชีวิตให้พ่อแม่เพื่อลูกน้อยที่ติดเอดส์ ตามโครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูกสภากาชาดไทยในพระอุปถัมภ์ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ
- กองทุนโรคมะเร็งในเด็ก ในพระอุปถัมภ์ของพระเจ้าวรวงค์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ
- มูลนิธิอาสาเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) ยามยาก สภากาชาดไทย
พรรณพืช และสถานที่อันเนื่องด้วยพระนาม
- กล้วยไม้โสมสวลี
มีลักษณะลำต้นขนาด กะทัดรัด สูง 40-50 เซนติเมตร ดอกมีสีม่วงครามอ่อน มีลายเส้นสีขาวอ่อนๆ แฝงอยู่ในกลีบ เมื่อดอกเริ่มบานใหม่ๆจะมีสีเข้ม แต่เมื่อบานเต็มที่สีม่วงของดอกจะสว่างขึ้น ส่วน คอดอกเป็นสีขาว ก้านช่อของดอกไม่ยาวมาก ปลูกเลี้ยงง่าย หากหน่อสุดแล้ว จะออกดอกตลอดทั้งปี จึงเหมาะนำไปทำเป็นกล้วยไม้ประดับชนิดตั้งแสดงทั้งต้นและดอก
- อาคารโสมสวลี – คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ จังหวัดเชียงใหม่
- อาคารโสมสวลี – มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี จังหวัดลพบุรี
- อาคารโสมสวลี 48 พรรษา – ศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุบ้านบางแค
- อาคารโสมสวลี – คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร จังหวัดนครปฐม
- วัดพระวรราชาทินัดดามาตุ – จังหวัดเพชรบูรณ์
- ศาลาโสมสวลี 52 ปี – วัดกระทิง จังหวัดศรีสะเกษ
- หอคัมภีร์ธรรมกิติยากรในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ – วัดป่าพุทธพจน์หริภุญไชย จังหวัดลำพูน
- อาคารเฉลิมพระเกียรติพระชันษา 60 ปี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ – ศาลเจ้าพ่อเสือ จังหวัดนครปฐม
- พระพุทธนาคนินนาทวรราชาทินัดดามาตุ สัฏฐิวรรษมงคล – พระพุทธรูปประจำวันประสูติ
ที่มา : วิกิพีเดีย
อ่านข่าวเพิ่มเติม
- 3 มิถุนายน เฉลิมพระชนมพรรษา ‘สมเด็จพระนางเจ้าสุทิดา พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี’
- 4 กรกฎาคม วันคล้ายวันประสูติ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี
- 29 เม.ย. วันคล้ายวันประสูติ ‘พระองค์ที’ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติฯ
