General

เปิด 12 ขั้นตอน เข้าร่วมความตกลง CPTPP ไทยเพิ่งผ่านกระบวนการ 1-3

เข้าร่วมความตกลง CPTPP เปิด 12 ขั้นตอน ชี้ไทยผ่านขั้นตอน 1-3 พร้อมตั้งคณะอนุกรรมาธิการ 3 คณะ ศึกษาข้อดี ข้อเสีย คาดเสร็จก่อน 10 กรกฏาคมนี้

การเข้าร่วม ความตกลงที่ครอบคลุมและก้าวหน้า สำหรับหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจภาคพื้นแปชิฟิก (CPTPP) ปัจจุบัน กระบวนการ เข้าร่วมความตกลง CPTPP ของไทย ยังอยู่แค่ขั้นตอน 3 จากทั้งหมด 12 ขั้นตอน ที่ยังอยู่ในขั้นตอนการเจรจา ได้แก่

CPTPP ๒๐๐๖๑๙ 0013
เข้าร่วมความตกลง CPTPP

1. ศึกษาประโยชน์-ผลกระทบความตกลง CPTPP

2. รับฟังความเห็นจากทุกภาคส่วน

3. รวบรวมความเห็นและผลการศึกษา

4. นำเสนอคณะรัฐมนตรี

5. ยื่นหนังสือขอเจรจาต่อนิวซีแลนด์

ส่วนกระบวนการเจรจาความตกลง CPTPP

6. คณะกรรมาธิการสมาชิก CPTPP พิจารณาและเห็นชอบให้ตั้งคณะทำงาน CPTPP เพื่อเจรจากับไทย

7. เจรจาข้อผูกพันและต่อรองขอข้อยกเว้น และความยืดหยุ่น รวมถึงระยะเวลาปรับตัวที่เหมาะสม

8. คณะทำงาน CPTPP เสนอคณะกรรมาธิการสมาชิก CPTPP เห็นชอบผลการเจรจา

9. เสนอผลการเจรจาต่อคณะรัฐมนตรี

10.เสนอผลการเจรจาต่อรัฐสภา (โดยขั้นตอนที่ 1-10 นี้ จะยังไม่มีผลผูกพันประเทศไทย)

11.ให้สัตยาบันความตกลง CPTPP

12.เข้าเป็นภาคีความตกลง CPTPP

ทั้งนี้ จึงกล่าวได้ว่า ยังไม่มีอะไรที่เป็นข้อผูกมัด หรือผูกพันประเทศไทยทั้งสิ้น โดยยังไม่เป็นที่ตกผลึกในกรณีที่ประเทศไทยจะเข้าร่วมเป็นสมาชิกความตกลงหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจภาคพื้นแปซิฟิก (CPTPP) ในอนาคตหรือไม่ เนื่องจากต้องรอการศึกษาผลดี-ผลเสีย ก่อน

ล่าสุด เมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 2563 ได้มีการตั้งคณะอนุกรรมาธิการขึ้น 3 คณะ ประกอบด้วย 1.คณะอนุกรรมาธิการเมล็ดพันธุ์และการเกษตร 2.คณะอนุกรรมาธิการการสาธารณสุขและยา และ 3. คณะอนุกรรมาธิการเศรษฐกิจการค้าและการลงทุน

คณะอนุกรรมาธิการดังกล่าว จะต้องศึกษาถึงผลดี-ผลเสียทางเศรษฐกิจหากไทยเข้าร่วมความตกลง CPTPP โดยคาดว่าจะใช้เวลาพิจารณาให้แล้วเสร็จไม่เกินวันที่ 10 ก.ค.นี้ ก่อนที่จะนำเข้าบรรจุในระเบียบวาระการพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎร เพื่อพิจารณาและนำเสนอข้อสังเกตที่ได้ในครั้งนี้ เสนอแนะไปยังรัฐบาลต่อไป

ทั้งนี้ หากคณะรัฐมนตรีเห็นชอบ ไทยจึงจะยื่นหนังสือเพื่อขอเจรจากับนิวซีแลนด์ ในฐานะประเทศผู้รักษาความตกลงเพื่อขอเจรจาเข้าร่วม ซึ่งจะมีการประชุมในเดือน สิงหาคม 2563 นี้

CPTPP ๒๐๐๖๑๙ 0010

อย่างไรก็ดี หากประเทศไทยไม่สามารถขอสมัครเข้าร่วมความตกลง CPTPP ได้ทันในปีนี้ ก็ยังสามารถสมัครได้ในปีหน้า แต่หากสุดท้ายคณะรัฐมนตรีไม่เห็นชอบให้ไทยเข้าร่วมความตกลงดังกล่าว ผลการศึกษาทั้งหมดที่ดำเนินการมาก็เป็นอันพับเก็บเข้าลิ้นชักได้

ในอีกแนวทาง เมื่อมีการนำเสนอผลการเจรจาต่อรัฐสภาแล้ว แต่ไทยยังไม่พอใจก็ยังสามารถยกเลิกได้ ซึ่งจะต้องทำก่อนที่จะเข้าสู่ขั้นตอนการให้สัตยาบันความตกลง CPTPP เพราะหากมีการให้สัตยาบันไปแล้ว ย่อมจะถือว่าไทยได้เข้าเป็นสมาชิกและข้อตกลง CPTPP มีผลบังคับใช้แล้ว

ขณะที่ กระทรวงพาณิชย์ โดยกรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ เคยนำเสนอผลศึกษาและการระดมความเห็นต่อการ เข้าเป็นสมาชิก CPTPP ต่อคณะรัฐมนตรีไปแล้ว โดยผลการศึกษาตามแบบจำลองทางเศรษฐศาสตร์ สรุปว่า การเข้าร่วม CPTPP จะช่วยให้เศรษฐกิจไทยขยายตัว โดย GDP จะขยายตัว 0.12% คิดเป็นมูลค่า 13.32 พันล้านบาท การลงทุนขยายตัว 5.14% คิดเป็นมูลค่า 148.24 พันล้านบาท

แต่หากไม่เข้าร่วม CPTPP จะส่งผลกระทบ GDP ไทยลดลง 0.25% คิดเป็นมูลค่า 26.6 พันล้านบาท และกระทบการลงทุน 0.49% คิดเป็นมูลค่า 14,270 ล้านบาท รวมทั้งจะทำให้ไทยเสียโอกาสขยายการค้าการลงทุน และการเชื่อมโยงห่วงโซ่ หรือกระบวนการผลิตในภูมิภาค โดยเฉพาะเมื่อเทียบกับประเทศในอาเซียน เช่น เวียดนาม และสิงคโปร์ ซึ่งเป็นสมาชิก CPTPP แล้ว

ส่วนประเด็นที่มีผู้กังวลว่าความตกลง CPTPP จะส่งผลกระทบต่อการเข้าถึงยา การคุ้มครองพันธุ์พืช และการเปิดตลาดจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐของไทยนั้น ผลการศึกษาในข้อบทความตกลง CPTPP และข้อผูกพันของประเทศสมาชิก CPTPP พบว่า

  • ความตกลงฯ ได้ถอดเรื่อง การขยายขอบเขตและอายุคุ้มครองสิทธิบัตรยา ตลอดจนการผูกขาดข้อมูลผลการทดสอบยา ออกไปแล้วตั้งแต่สหรัฐฯ ถอนตัวออกจากการเจรจาความตกลง CPTPP จึงไม่มีข้อบทนี้ และสมาชิก CPTPP ไม่มีข้อผูกพันเรื่องนี้

นอกจากนี้ ความตกลง ข้อ 18.41 และ 18.6 กำหนดให้สมาชิกสามารถบังคับใช้สิทธิเหนือสิทธิบัตรยา (CL) และใช้มาตรการเพื่อดูแลเรื่องสาธารณสุข เพื่อดูแลเรื่องการเข้าถึงยาของประชาชนได้ตามความตกลงทริปส์ขององค์การการค้าโลก (WTO) ในทุกกรณี รวมถึงการใช้เพื่อประโยชน์สาธารณะที่ไม่ใช่เพื่อการค้า

อีกทั้งจะไม่สุ่มเสี่ยงที่จะถูกฟ้องร้องในประเด็นการใช้ CL เพราะข้อบทการลงทุนข้อที่ 9.8 เรื่องการเวนคืน (expropriation) ย่อหน้าที่ 5 ได้กำหนดไว้ชัดเจนว่าจะไม่นำมาใช้กับมาตรการ CL

สิทธิบัตรยา

นอกจากนี้ ข้อบทเรื่องการระงับข้อพิพาทข้อ 28.3.1 (C) ไม่ได้รวมเรื่องทรัพย์สินทางปัญญาเป็นส่วนหนึ่งของข้อบทในขอบเขตการระงับข้อพิพาทระหว่างสมาชิก CPTPP

  • เรื่องการคุ้มครองพันธุ์พืชใหม่ และการเข้าเป็นสมาชิกอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองพันธุ์พืชใหม่ (UPOV 1991) ได้ให้ทางเลือกแก่สมาชิก CPTPP สามารถออกกฎหมาย กำหนดเป็นข้อยกเว้นให้เกษตรกรเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกในพื้นที่เพาะปลูกของตนได้
  • พร้อมกันนี้ ยังสามารถใช้ประโยชน์จากผลผลิตและผลิตภัณฑ์ได้ โดยไม่ต้องขออนุญาตเจ้าของพันธุ์หากซื้อมาถูกกฎหมาย จึงแก้ปัญหาที่เกษตรกรมีข้อกังวลว่า จะไม่สามารถเก็บพันธุ์พืชไว้ปลูกต่อได้ เมื่อเข้าเป็นสมาชิก UPOV รวมทั้งยังคงสามารถเก็บเมล็ดพันธุ์พืชในกลุ่มพันธุ์พื้นเมือง พันธุ์ดั้งเดิม พันธุ์ป่าของพืชทุกชนิดรวมทั้งสมุนไพร และพันธุ์การค้าที่ไม่ได้รับการคุ้มครองไปปลูกต่อได้เหมือนเดิม
  • สำหรับการจัดซื้อจัดจ้างโดยรัฐ ความตกลงฯ เปิดให้สมาชิกสามารถกำหนดมูลค่าขั้นต่ำของการแข่งขันในโครงการจัดซื้อจัดจ้างของรัฐ ถ้ามูลค่าต่ำกว่าที่กำหนดไว้ ก็ไม่ต้องเปิดให้สมาชิก CPTPP เข้ามาแข่งขันทำให้สมาชิก CPTPP สามารถดูแลผู้ประกอบการในประเทศ และมีระยะเวลาปรับตัว เช่น เวียดนาม ขอเวลาปรับตัวถึง 25 ปี

นางอรมน ทรัพย์ทวีธรรม อธิบดีกรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ ระบุว่า หาก ครม.เห็นชอบให้ไทยขอเจรจาเข้าร่วมความตกลง CPTPP ก็ยังมีอีกหลายขั้นตอน คือ ไทยจะต้องมีหนังสือถึงนิวซีแลนด์ เพื่อขอเจรจาเข้าร่วม จากนั้น จะมีการตั้งคณะเจรจา เพื่อทำหน้าที่เจรจาต่อรองเงื่อนไข ข้อยกเว้น และระยะเวลาในการปรับตัวของไทย เพื่อให้เป็นประโยชน์ต่อประเทศมากที่สุด

และในระหว่างการเจรจา จะต้องมีกระบวนการที่โปร่งใส เปิดโอกาสให้ทุกภาคส่วนได้เข้าร่วมหารือ แลกเปลี่ยนข้อมูล ความเห็น และความคืบหน้าต่างๆ ซึ่งในท้ายที่สุด การตัดสินใจว่าไทยจะยอมรับผลการเจรจาและเข้าร่วมความตกลง CPTPP หรือไม่ จะต้องได้รับความเห็นชอบจากรัฐสภา ตามมาตรา 178 ของรัฐธรรมนูญ

ด้านความคิดจากภาคเอกชน ในส่วนของคณะกรรมการร่วมภาคเอกชน 3 สถาบัน (กกร.) มีมุมมองต่อการเข้าร่วม CPTPP ของไทยว่า กกร.เห็นควรสนับสนุนให้ประเทศไทยเข้าร่วมเจรจากับกลุ่มประเทศภายใต้ข้อตกลง CPTPP ในเดือน สิงหาคม 2563 เนื่องจากการเข้าร่วมเจรจา ทำให้เห็นถึงผลดีหรือผลเสียต่อการเข้าร่วมเป็นประเทศภาคีตามข้อตกลง CPTPP

ขณะที่กระบวนการเข้าร่วมเป็นประเทศภาคีนั้น มีขั้นตอนเป็นลำดับขั้น ประกอบด้วย การขอเข้าร่วมเจรจา การเข้าร่วมเจรจากับประเทศภาคี หลังจากเจรจาเสร็จแล้ว ต้องนำเสนอต่อคณะรัฐมนตรีพิจารณา และต้องมีการรับฟังประชาพิจารณ์ผลการเจรจาด้วย และสุดท้ายต้องเสนอให้รัฐสภาพิจารณาเห็นชอบ ซึ่งต้องใช้เวลาในทุกกระบวนการอย่างน้อย 4 ปี

พร้อมมองว่า ประเทศไทยสามารถยุติการเจรจาในทุกขั้นตอนได้ หากเห็นว่าประเทศไทยไม่ได้ประโยชน์ ซึ่ง กกร.เห็นว่าการเข้าร่วมเจรจาจะเป็นประโยชน์ต่อประเทศไทย เพื่อให้ประเทศไทยทราบถึงข้อตกลง และเป็นประโยชน์สำหรับการปรับตัวของประเทศไทยให้สามารถแข่งขันกับประเทศต่างๆ ได้ในเวทีโลก โดยเฉพาะประเทศในกลุ่มอาเซียน

ล่าสุด พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ออกมาให้ความเห็นในเรื่องนี้ โดยยืนยันว่า การพิจารณา เข้าร่วมความตกลง CPTPP จะคำนึงถึงประโยชน์ของประเทศชาติ และประชาชนเป็นสำคัญ ถ้าหากเจรจาแล้วไม่ได้ผลตามที่ต้องการ รัฐบาลก็จะไม่ลงนามตามข้อตกลงนี้อย่างแน่นอน ดังนั้นจึงขอให้ประชาชนอย่ากังวล

อ่านข่าวเพิ่มเติม

Avatar photo