“สมพงษ์ ปรีเปรม” ผู้ว่า PEA เจ้าไอเดียโรงไฟฟ้าชุมชน ย้ำ 3 กระทรวงต้องประสานร่วมมือ ดันประโยชน์ตกกับชุมชน ย้ำชุมชนเกษตรกรลืมตาอ้าปาก มีรายได้จากพืชเกษตร-พืชพลังงาน พร้อมดึง ENCOM ถือหุ้นร่วมกับวิสาหกิจ
ใครจะรู้ว่า “โรงไฟฟ้าชุมชน” นโยบายใหญ่แบบปังๆ ของกระทรวงพลังงานในวันนี้ จะมาจากหน่วยงานนอกสังกัด “นายสมพงษ์ ปรีเปรม” ผู้ว่าการ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) หรือ PEA เป็นเจ้าของไอเดียนี้ ที่คิดและทำข้อมูลร่วมกับทีมงานของ PEA จนไปสะดุดหูนายสนธิรัตน์ สนธิจิรวงศ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน และรับลูกโดยพลัน
ผู้ว่าสมพงษ์ เล่าแนวคิดว่า ปฏิเสธไม่ได้ว่า เทรนด์ที่ประชาชน จะผลิตไฟฟ้าใช้เอง ต้องมาแน่นอน เพราะเป็นทางเลือกผู้ใช้ไฟฟ้า เป็น Democracy Energy และเราก็คิดว่า “ยิ่งมาเยอะยิ่งดี” เป็นประโยชน์กับผู้ใช้ไฟฟ้า โดยไม่เคยห่วงเลยว่า เทรนด์นี้จะกระทบกับการใช้ไฟฟ้าในระบบ (Grid)ที่จะหดหายไป เพราะเราสนับสนุนแนวทางนี้มาตลอด
เขา เล่าเบื้องหลังไอเดียนี้ว่า ก็มาจากสโลแกนของกระทรวงมหาดไทย ต้นสังกัด PEA ที่ว่า “บำบัดทุกข์บำรุงสุข” เมื่อมาถึงจุดนี้ เราก็เลยคิดทำโมเดลทางธุรกิจขึ้นมา โดยเป้าหมายหลักพุ่งตรงไปที่ประชาชน ให้ชุมชนเลี้ยงตัวเองได้ โดยไม่ต้องพึ่ง Grid ให้เขาเป็นเจ้าของ เขาก็จะดูแล และคอยส่งวัตถุดิบเป็นเชื้อเพลิงในโรงไฟฟ้าอย่างต่อเนื่อง ชุมชนก็เข้มแข็งคู่กับโรงไฟฟ้า
“เรามองว่า ประเทศไทย มีพื้นที่ปลูกข้าว 30 ล้านไร่ บริโภค 20 ล้านไร่ อีก 10 ล้านไร่ ต้องส่งออก ถ้าตลาดโลกดี ก็ส่งออกได้ ตลาดโลกไม่ดีก็ราคาตก และสุดท้าย ก็ต้องประกันราคาขายข้าว แทนที่จะให้เป็นอย่างนี้ไปเรื่อยๆ ก็มาคิดว่า หากปลูกข้าวเยอะ ก็ต้องลดพื้นที่ปลูก และนำพื้นที่ส่วนเกินนั้น มาส่งเสริมการปลูกพืชพลังงาน “
สเต็ปต่อมา ก็มาคิดว่าแนวทางนี้จะสำเร็จได้อย่างไร จึงเป็นที่มาของการสร้างโมเดลโรงไฟฟ้าขนาดเล็กๆ 1-2 เมกะวัตต์ พร้อมกับแพคเกจเงินลงทุน ปริมาณจัดส่งวัตถุดิบ และรายได้ต่อครัวเรือนที่จะได้รับ ที่สำคัญโครงการนี้ ต้องมาจาก 3 ภาคส่วน ทั้งนักลงทุน ภาครัฐ และวิสาหกิจชุมชนเกษตร มาถือหุ้นร่วมกันในโรงไฟฟ้าชุมชน วิสาหกิจไหนไม่มีเงิน ก็ใช้กลไกกองทุนที่มีอยู่ เช่น กองทุนเพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน หรือนักลงทุน ลงทุนไปก่อน แล้วค่อยไปลดสัดส่วนหุ้นในภายหลัง โดยหักจากรายได้จากค่าไฟฟ้า
ทั้ง 3 ส่วนมีความสำคัญต่อกัน เพราะต่างทำหน้าที่ นักลงทุนขับเคลื่อนธุรกิจ ภาครัฐดูแลให้เกิดความเป็นธรรม วิสาหกิจชุมชน จัดส่งวัตถุดิบผ่านระบบเกษตรพันธสัญญา หรือคอนแทรค ฟาร์มมิ่ง (Contact Farming) ทำให้มีวัตถุดิบป้อนอย่างมีเสถียรภาพ เกษตรกรลืมตาอ้าปากได้แน่นอน เพราะจะมีรายได้ทั้งจากเกษตรดั้งเดิม คือปลูกข้าว และรายได้จากการปลูกและส่งวัตถุดิบจากพืชพลังงานไปยังโรงไฟฟ้า รวมถึงมีรายได้จากการขายไฟฟ้า ผ่านกลไกของวิสาหกิจ หรือสหกรณ์
จากโมเดลที่เขาคิดขึ้นมานั้น โรงไฟฟ้าขนาด 1 เมกะวัตต์ ผู้ว่าสมพงษ์ ระบุว่า จะทำให้รายได้ของเกษตรกร เพิ่มขึ้นถึง 12,000 บาทต่อเดือนต่อครัวเรือน หรือแต่ละครัวเรือนจะมีรายได้เพิ่มปีละ 150,000 บาท ราว 60 ครัวเรือน ที่เกี่ยวข้องกับโรงไฟฟ้า จะมีรายได้เพิ่มขึ้น และต่อเนื่อง
หน่วยงานไหนจะนำแนวคิดนี้ไปทำ ผู้ว่าสมพงษ์ บอกว่า เอาไปเถอะ เพียงแต่ขอให้โครงการที่ทำนั้น ทำให้พี่น้องประชาชนลืมตาอ้าปากได้เป็นพอ เพียงแต่เขาขอ ให้ระวังในบางเรื่อง นั่นก็คือ ต้องไม่มีการประกวดราคาแข่งขันเสนอโครงการโรงไฟฟ้า แต่ให้ดูตามความเหมาะสม เพราะเมื่อไหร่ประกวดราคา ได้โครงการที่ค่าไฟฟ้าถูกมา เช่น 2-3 บาท ก็จะเกิดกรณีมีนักลงทุนแห่มาลงทุน และพยายามสร้างปริมาณโรงไฟฟ้า เพื่อจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ซึ่งชาวบ้านจะไม่ได้อะไร
โดยเราก็เสนอไปที่กระทรวงพลังงาน ให้รับซื้อไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าชุมชนที่ 5 บาทต่อหน่วย สำหรับส่วนต่างที่เกิดขึ้น 2 บาท เพราะไฟฟ้าขายไฟให้ประชาชน 3 บาทต่อหน่วย แต่รับซื้อ 5 บาทต่อหน่วย ก็ต้องส่งผ่านไปที่ค่าไฟฟ้าโดยอัตโนมัติ (FT) เหมือนกับการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนอื่นๆ ซึ่งจากการคำนวนไว้ 600 เมกะวัตต์โรงไฟฟ้าชุมชน กระทบ FT ประมาณ 7 สตางค์ต่อหน่วย แต่คงไม่ได้เข้ามาคราวเดียว ใช้เวลาพอสมควรกว่าจะทำได้ครบ 600 เมกะวัตต์
ในฐานะเจ้าของไอเดีย เขาต้องการเห็นภาพความร่วมมือระหว่าง 3 กระทรวง เพื่อให้โครงการนี้เดินหน้าได้อย่างแท้จริง ทั้งกระทรวงพลังงาน กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ซึ่งมีข้อมูลวิสาหกิจชุมชนเกษตรในมือ งานจึงจะสำเร็จ
สำหรับ PEA จะเข้าร่วมในโรงไฟฟ้าชุมชนแน่นอน ในนามบริษัทในเครือ คือ พีอีเอ เอ็นคอม อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด (ENCOM) สัดส่วนประมาณ 30-40% ถือหุ้นร่วมกับวิสาหกิจชุมชน เพื่อให้ PEA และชุมชนเป็นเจ้าของโรงไฟฟ้าร่วมกัน ซึ่งเรามีความพร้อมจะเข้าไปร่วมกับโรงไฟฟ้าต่างๆ เพื่อดูแลความเป็นธรรมให้ประชาชน
