ในวันพรุ่งนี้ 1 มกราคม 2563 จะเป็นวันแรกที่บรรดาห้างร้านต่างๆ จะงดใช้ถุงพลาสติกใส่สินค้าให้กับลูกค้าแล้ว ซึ่งเป็นไปตามที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) ได้ออกกฎบังคับใช้ ให้ทางห้างสรรพสินค้า ซูเปอร์มาร์เก็ต และร้านสะดวกซื้อ งดแจกถุงพลาสติกตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2563 เป็นต้นไป
นโยบายดังกล่าวเป็นไปตามความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนในการดำเนินงาน เพื่อลดและเลิกใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว (single-use plastic) ที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมภายใต้โรดแมพ การจัดการขยะพลาสติก พ.ศ. 2561-2573
เป้าหมายหลักเพื่อลดและเลิกการใช้พลาสติก รวมถึงการนำขยะพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์
- ปี 2562 เลิกใช้พลาสติก 3 ประเภท ได้แก่ พลาสติกหุ้มฝาขวดน้ำดื่ม ผลิตภัณฑ์พลาสติกที่มีส่วนผสมของสารประเภทออกโซ่ (Oxo) และ ไมโครบีดจากพลาสติก (Microbead)
- ปี 2563-2564 จะเลิกใช้พลาสติก 4 ประเภท โดยเฉพาะพลาสติกที่ใช้ครั้งเดียว ได้แก่ ถุงพลาสติกหูหิ้ว กล่องโฟมบรรจุอาหาร แก้วพลาสติก (แบบบางใช้ครั้งเดียว) และหลอดพลาสติก
- ปี 2570 นำขยะผลิตภัณฑ์ และบรรจุภัณฑ์พลาสติก กลับเข้ามาใช้ประโยชน์ทั้ง 100%
ในช่วงแรกของเริ่มใช้กฎนี้ ยังมีการผ่อนผันให้กับกลุ่มพ่อค้าแม่ขายในตลาดสด และร้านขายของชำ ที่จะใช้วิธีขอความร่วมมือให้ปรับตัวตามก่อน โดยตั้งเป้าที่จะให้มีการเลิกใช้ทั่วไทยภายในวันที่ 1 มกราคม 2564 ซึ่งระหว่างนั้น ก็จะดำเนินการผลักดันกฎหมายบังคับใช้ควบคู่ไปกับการรณรงค์
สำหรับมาตรการนี้คาดว่าจะช่วยลดปริมาณขยะถุงพลาสติกหูหิ้วถึง 45,000 ล้านใบต่อปี ส่งผลให้ปริมาณขยะที่ต้องนำไปกำจัดลดลง 225,000 ตันต่อปี และหน่วยงานภาครัฐประหยัดงบประมาณในการจัดการขยะมูลฝอยได้ 340 ล้านบาทต่อปี รวมทั้งประหยัดพื้นที่รองรับและกำจัดขยะมูลฝอยในการฝังกลบได้ประมาณ 616 ไร่
รายชื่อห้างสรรพสินค้า ร้านสะดวกซื้อ ที่ร่วมโครงการงดแจกถุงพลาสติก
อย่างไรก็ดี การไม่ให้ห้างสรรพสินค้า ซูเปอร์มาร์เก็ต และร้านสะดวกซื้อ แจกถุงพลาสติกนั้น ภาครัฐยังผ่อนผันให้กับสินค้า 4 รายการด้วยกัน คือ ของร้อน อาหารเปียก เนื้อสัตว์ ผลไม้
จากผลสำรวจดุสิตโพลที่ผ่านมา พบว่าประชาชนมากถึง 90% เห็นด้วยกับนโยบายงดแจกถุงพลาสติก และมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตนเองกันบ้างแล้ว ในขณะที่ห้างร้าน ผู้ประกอบการทุกแห่ง ได้เตรียมมาตรการรองรับ ที่ยังคงคำนึงถึงผลกระทบและอำนวยความสะดวกให้กับลูกค้ามากที่สุด
อาทิ การเตรียมบริการถุงกระดาษ หรือถุงผ้าจำหน่ายในราคาที่ไม่แพง หรือหากจำเป็นต้องรับถุงพลาสติกหูหิ้ว ลูกค้าต้องเสียค่าใช้จ่าย โดยนำเงินที่ได้เข้าร่วมกองทุนด้านสิ่งแวดล้อมหรือบริจาคให้กับโรงพยาบาลหรือมูลนิธิต่างๆ ต่อไป
ทางด้าน เซเว่น อีเลฟเว่น ร้านสะดวกซื้อรายใหญ่สุดของไทยนั้น “สุวิทย์ กิ่งแก้ว” รองกรรมการผู้จัดการอาวุโส บมจ.ซีพี ออลล์ ผู้ก่อตั้งร้านเซเว่น อีเลฟเว่น ในประเทศไทย เปิดเผยว่า ซีพี ออลล์ ได้เริ่มทดลองงดให้ถุงพลาสติกในร้านเซเว่น อีเลฟเว่น จำนวน 137 สาขา ตั้งแต่เมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายนที่ผ่านมา เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมให้กับประชาชน ก่อนงดให้ถุงพลาสติกทั่วประเทศในวันพรุ่งนี้
อย่างไรก็ดี สำหรับลูกค้าเซเว่น อีเลฟเว่น ที่ลืมนำถุงผ้ามาใส่สินค้านั้น ทางร้านก็มีถุงกระดาษ และถุงผ้าจำหน่ายในราคาย่อมเยา เริ่มต้นที่ราคา 10 บาทเท่านั้น นอกจากนี้ ยังได้มีการจัดเตรียมถุงพลาสติกแบบย่อยสลายง่ายไว้สำหรับสินค้าประเภทของร้อน และเครื่องดื่มร้อน-เย็น ด้วย
ทั้งนี้ ความเคลื่อนไหวการรณรงค์ยกเลิกใช้ถุงพลาสติกในไทย เกิดขึ้นหลังมีรายงานว่า ไทยเป็นประเทศที่มีประมาณขยะทะเลมากเป็นอันดับ 6 ของโลก รวมถึงการปรากฎภาพเต่าทะเลที่กินถุงพลากสติก และพะยูนมาเรียมที่ตายจากขยะพลาสติก ส่งผลให้ภาครัฐและเอกชน ร่วมกันลดใช้ถุงพลาสติกโดยเริ่มจากการงดแจกถุงพลาสติกเป็นบางวันให้กับลูกค้าที่ใช้บริการในห้างสรรพสินค้าหลายแห่ง ซึ่งเริ่มดำเนินการมาประมาณ 1 ปีแล้ว
การรณรงค์ดังกล่าว ยังถือว่าค่อนข้างประสบความสำเร็จ ในการบริหารจัดการขยะทะเล และพลาสติกใช้ครั้งเดียวทิ้ง ด้วยล่าสุด ไทยมีอันดับประเทศที่มีขยะทะเลสูงสุดในโลกลดลงมาอยู่ที่อันดับ 10 แล้ว
