อีกหนึ่งความท้าทายที่สำคัญในระดับโลกสำหรับการเข้ามาของระบบ 5G ที่ในปีหน้านี้หลายๆ ประเทศกำลังจะได้ทดลอง และสัมผัสกันอย่างเต็มรูปแบบ ระบบดังกล่าวว่ากันว่าจะมีความรวดเร็วกว่าระบบเดิมอย่าง 4G มากขึ้นถึง 10 เท่า แน่นอนว่าโลกโซเชียล และการเชื่อมต่อแบบไร้พรหมแดนของทุกคน จะมีความรวดเร็ว ฉับไว ยังจะนำมาซึ่งประสบการณ์ใหม่ๆ ในแบบที่ทุกคนไม่เคยได้เจอมาก่อนแน่นอน
สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA ได้จัดกิจกรรม Innovation Thailand Expo 2019 หรือ ITE 2019 ภายใต้แนวคิด “Social Innovation in the City” เพื่อนำเสนอนวัตกรรมเพื่อสังคมที่ตอบโจทย์แก้ไขปัญหาของชุมชน และสังคมที่เกิดจากการขยายตัวของเมือง โดยหนึ่งในหัวข้อการเสวนาที่น่าสนใจ คือ “Fake News & Future Media การรับมือกับเฟคนิวส์และแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของสื่อในอนาคต”
ดร.พันธุ์อาจ ชัยรัตน์ ผู้อำนวยการ สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) กล่าวว่า อีกไม่กี่ปีข้างหน้าระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตที่มีความรวดเร็วขึ้น จะเข้ามามีบทบาทในประเทศไทยเป็นอย่างมาก โดยการเปลี่ยนแปลงที่จะเห็นได้ชัดเจนที่สุดคือ เทคโนโลยีต่างๆ หรือการสั่งการผ่านระบบปฏิบัติการจะมีความหน่วงเวลา หรือใกล้เคียงกับความจริงมากที่สุด เช่น การสั่งงานอุปกรณ์จากระยะไกลที่สามารถสร้างผลลัพธ์ได้ทันที แม้แต่การรับข้อมูลข่าวสารบนโลกออนไลน์ของประชาชนก็จะมีการเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย
ทั้งนี้ จะส่งผลให้โลกออนไลน์เชื่อมต่อกันอย่างรวดเร็ว มากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน แน่นอนว่าประสิทธิภาพของเครือข่ายไร้สาย ที่หลากหลายองค์กรกำลังพัฒนาให้รวดเร็วนั้น จะเป็นการสร้างทั้งโอกาสและผลกระทบแก่สื่อต่างๆ
ทั้งนี้ หากมองในแง่การสร้างโอกาสจะส่งผลให้การทำงานของสื่อในอนาคตได้รับโอกาสคือ ความสะดวก รวดเร็ว ทันต่อเหตุการณ์, ความสามารถในการเข้าถึงทุกคน ทุกเวลา และทุกอุปกรณ์, ช่วยเพิ่มคุณภาพของการรับสาร ซึ่งไม่ว่าจะเป็นภาพ วิดีโอ เสียง, สามารถตอบสนองต่อผู้ใช้งานมากขึ้นในทุกกิจกรรม, รองรับการเชื่อมต่อที่มากกว่าอุปกรณ์สื่อสาร และสามารถเก็บข้อมูลทุกอย่างได้แบบเรียลไทม์
นอกจากนี้ ความรวดเร็วของระบบอินเทอร์เน็ต จะเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิด “Media Innovation” หรือการยกระดับนวัตกรรมขึ้นในอุตสาหกรรมสื่อ ผ่านการสร้างสรรค์ด้วยเทคโนโลยีสื่อรูปแบบใหม่ หรือต่อยอดเทคโนโลยีสื่อเดิม การพัฒนาเนื้อหาสื่อสารรูปแบบใหม่ เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านความรู้ทัศนคติของผู้ส่ง และผู้รับสาร รวมถึงการเกิดนวัตกรรมที่จะช่วยสร้างให้เกิดสื่อที่มีมูลค่าสูง เนื้อหารูปแบบใหม่ที่มีความสร้างสรรค์ แปลกใหม่ สามารถแข่งขันได้ ทำให้เกิดการยกระดับอุตสาหกรรมสื่อ
ขณะเดียวกัน จะผลักให้เป็นอีกหนึ่งอุตสาหกรรมสำคัญในการกระตุ้นเศรษฐกิจ และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ รวมถึงการเกิดธุรกิจสตาร์ทอัพใหม่ที่ชื่อว่า MARTech (มาร์เทค) หรือกลุ่มธุรกิจดนตรี (Music) ศิลปะ (Art) และนันทนาการ (Recreation) เช่น มิวสิคสตรีมมิ่ง วิดีโอคอนเทนต์ โฆษณาบนโซเชียลมีเดีย หรือแม้แต่ออนไลน์เกม
พ.ต.ท.พัฒนะ ศุกรสุต ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านคดีพิเศษ กรมสอบสวนคดีพิเศษ หรือ DSI กล่าวว่า ความรวดเร็วที่เกิดขึ้นจากการเข้ามาของระบบ 5G นั้น ยังส่งผลกระทบด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะการนำเสนอข่าว การเผยแพร่ข้อมูล หรือแม้แต่การเก็บรักษาความเป็นส่วนตัว เนื่องจากในยุคที่ข้อมูลข่าวสารไหลเวียนอยู่ในระบบออนไลน์เป็นจำนวนมากทำให้คนเข้าถึงข้อมูลได้ง่าย รวดเร็ว มีข้อมูลข่าวสารให้เลือกอ่านได้อย่างไม่จำกัด
ส่งผลให้การกลั่นกรองข้อมูลลดน้อยลง เพราะสื่อเองก็ต้องการนำเสนอข่าวที่รวดเร็ว ประชาชนทั่วไปก็ต้องการเข้าถึงข้อมูลแบบเร่งด่วน จึงกลายเป็นที่มาของการสร้างข่าวปลอมหรือที่คุ้นหูกันดีว่า Fake News (เฟคนิวส์)
พร้อมกันนี้ ยังนำมาซึ่งผลกระทบอื่นๆอีก ได้แก่ การรั่วไหลของข้อมูล, เกิดพฤติกรรมการกลั่นแกล้ง (Cyber Bullying) , มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้บริโภคข่าวสาร ทั้งขาดการวิเคราะห์ข้อมูล เกิดความความเชื่อในรูปแบบที่ผิด การโพสต์ข้อมูลโดยขาดการกลั่นกรอง เกิดความใจร้อน หรือหัวรุนแรงจากการยุยงปลุกปั่นด้วยข้อความ, การสร้างโปรแกรมหรือช่องทางเพื่อเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคล เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ และการทำธุรกรรมประเภทต่างๆ ลดทอนความสัมพันธ์ทำให้ผู้คนพูดคุยกันในชีวิตน้อยลง
ดังนั้น แนวทางที่สำคัญที่จะลดการเกิดเฟคนิวส์ ต้องเริ่มจากตัวของผู้ให้บริการเอง ที่จะต้องมีจิตสำนึกและความรับผิดชอบต่อการให้บริการไม่ว่าจะเป็นการนำเสนอความจริง การเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารที่เป็นประโยชน์ หรือแม้กระทั่งการผลิตคอนเทนท์ ที่มีเนื้อหาจรรโลงสังคม ลำดับต่อมาคือ การมีกฎระเบียบควบคุมจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง หรือมีมาตรการที่เป็นรูปธรรมเพื่อให้เกิดขอบเขตที่พอดีสำหรับการนำเสนอและบริโภคข่าวสาร ไม่ใช้สิทธิเสรีภาพในเรื่องดังกล่าวมากเกินความจำเป็น
ส่วนอีกแนวทางที่สำคัญก็คือ การสร้างความรู้ที่เท่าทันสำหรับประชาชน ไม่ว่าจะเป็นการเกิดขึ้นและระดับความน่าเชื่อถือของสื่อ การจำแนกประเภทของโซเชียลมีเดีย ที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล หรือแม้แต่กระทั่งการสร้างแพลตฟอร์ม เช่น เว็บไซต์ แอปพลิเคชัน เพื่อให้ประชาชนสามารถตรวจสอบข้อเท็จจริงหรือข่าวได้