คุณภาพน้ำจากตู้น้ำหยอดเหรียญทั่วประเทศ ผ่านเกณฑ์มาตรฐานเพิ่มขึ้นเป็น 68.59 % หลังคุมเข้ม กรมอนามัย ย้ำผู้ประกอบการ ต้องยื่นขออนุญาตจาก อปท. หากไม่ดำเนินการ อาจต้องโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
ตู้น้ำหยอดเหรียญเป็นแหล่งเพาะเชื้อโรคอย่างดี เพราะขาดการดูแลรักษา ขณะเดียวกันก็เป็นที่พึ่งของหลายครอบครัว เพราะเป็นแหล่งน้ำดื่มราคาถูก ที่คนจำนวนมากเข้าถึงได้ง่าย หลายปีที่ผ่านมากระทรวงสาธารณสุข จึงเข้าไปตรวจเข้มร่วมกับภาคีเครือข่ายทั้งหน่วยงานต่างๆ และภาคประชาสังคม
พญ.พรรณพิมล วิปุลากร อธิบดีกรมอนามัย กล่าวว่า จากการเก็บตัวอย่างน้ำจากตู้น้ำหยอดเหรียญในพื้นที่กรุงเทพมหานคร เทศบาลนคร และเทศบาลเมือง พบว่าคุณภาพน้ำของตู้น้ำหยอดเหรียญ มีแนวโน้มดีขึ้น ในปี 2561 ผ่านเกณฑ์คุณภาพน้ำประปาดื่มได้ 68.59 % สูงขึ้นจากปี 2557 ที่มีเพียง 40.9 %
ปัญหาหลักที่ทำให้คุณภาพน้ำจากตู้น้ำหยอดเหรียญไม่ผ่านเกณฑ์ คือ ปนเปื้อนแบคทีเรีย เนื่องจากไม่มีการดูแลรักษาความสะอาดของตู้น้ำหยอดเหรียญ และขาดการบำรุงรักษาระบบปรับปรุงคุณภาพน้ำภายในตู้ เช่น ไม่ล้างไส้กรอง ไม่เปลี่ยนไส้กรอง เป็นต้น
ทั้งนี้ ประชาชนที่ใช้บริการตู้น้ำหยอดเหรียญ ควรสังเกตสภาพของตู้น้ำหยอดเหรียญ ทั้งภายใน และภายนอกตัวตู้ โดยกรมอนามัยแนะนะวิธีสังเกต 7 จุด ดังนี้
- ตู้จะต้องสะอาด ไม่สกปรก ทำจากวัสดุที่แข็งแรง ทนทาน ไม่ผุกร่อน หรือเป็นสนิม
- จุดติดตั้ง ต้องมีความสะอาดโดยรอบ ตั้งอยู่บนพื้นที่เหมาะสม ไม่ตั้งอยู่ใกล้สถานที่ทิ้งขยะ หรือสิ่งปฏิกูล
- ช่องรับน้ำภายในตู้ต้องสะอาด มีฝาปิดมิดชิด ไม่มีคราบสกปรก หรือฝุ่นละออง
- หัวจ่ายน้ำ ต้องทำจากวัสดุที่เหมาะสมกับอาหาร เช่น สแตนเลส ไม่ควรเป็นท่อพลาสติก หรือสายยาง และ ต้องสะอาด ไม่เป็นตะไคร่ หรือมีสิ่งสกปรกบริเวณหัวจ่ายน้ำ
- สี และกลิ่นของน้ำ จะต้องไม่ผิดปกติ
- ด้านหน้าของตู้ต้องติดฉลากแสดง คำแนะนำการใช้งาน
- มีสติ๊กเกอร์แสดงรายการตรวจสอบ หรือดูแลรักษา ที่น่าเชื่อถือ ระบุชื่อบริษัทเจ้าของ ชื่อผู้ตรวจวันเวลาที่มาตรวจอย่างชัดเจน
หากพบตู้น้ำหยอดเหรียญที่ไม่มีคุณภาพ มีสภาพชำรุด หรือสงสัยว่า น้ำจากตู้น้ำหยอดเหรียญนั้น ไม่สะอาด อาจมีการปนเปื้อนของเชื้อโรค สามารถแจ้งไปยังราชการส่วนท้องถิ่นในพื้นที่ให้เข้ามาตรวจสอบ และดูแลได้ เนื่องจากมีอำนาจหน้าที่โดยตรงในการควบคุมกิจการ ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพตามกฎหมายการสาธารณสุข
ที่ผ่านมากรมอนามัยได้ออกมาตรการส่งเสริมให้ การประกอบกิจการตู้น้ำหยอดเหรียญ เป็นไปอย่างถูกกฎหมาย และมีสุขลักษณะที่ดีในการประกอบกิจการ ดังนี้
- การจัดทำคำแนะนำคณะกรรมการสาธารณสุข เรื่องแนวทางการควบคุมการประกอบกิจการตู้น้ำหยอดเหรียญ
- การจัดทำร่างข้อบัญญัติท้องถิ่น เรื่อง สุขลักษณะการประกอบกิจการตู้น้ำหยอดเหรียญ
- การส่งเสริมให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นพัฒนา ระบบคุณภาพในการควบคุมการประกอบกิจการตู้น้ำหยอดเหรียญ (EHA 2003)
- พัฒนาเสริมสร้างความรู้ให้แก่ผู้ประกอบการ และประชาชน
ในส่วนของการควบคุมกำกับการประกอบกิจการตามพ.ร.บ.การสาธารณสุข พ.ศ. 2535 นั้น ต้องอาศัยอำนาจ ของเจ้าพนักงานท้องถิ่น ในการกวดขันด้านสุขลักษณะ ตามข้อบัญญัติท้องถิ่น และกระตุ้นให้ผู้ประกอบกิจการดำเนินการขออนุญาต โดยผู้ประกอบการจะต้องมายื่นขออนุญาต จากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ในพื้นที่ประกอบกิจการ
ไม่เช่นนั้นจะมีความผิดฐานประกอบกิจการโดยไม่ได้รับอนุญาตตามพ.ร.บ. การสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือนหรือปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
