ตามข่าวการเมืองช่วง 2 เดือนเศษๆที่ผ่านมาแล้ว คิดถึงมหากาพย์การล่มสลาย ธนาคารกรุงเทพฯพาณิชย์การ หรือ แบงก์บีบีซี หนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์การเงินธนาคาร และการเมืองสำคัญของไทยที่ผ่านมากว่า 2 ทศวรรษแล้ว
ย้อนอดีตกันหน่อย …. รัฐบาลบรรหารเข้าควบคุมการบริหาร แบงก์บีบีซี เมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม 2539 หลัง สุเทพ เทือกสุบรรณ สส.ประชาธิปัตย์ตอนนั้น นำปัญหาแบงก์บีบีซีมาอภิปรายรัฐมนตรีรายบุคคล 2 วัน 2 คืนในสภา โดยใช้ข้อมูลจากเอกสารลับมากๆ ของแบงก์ชาติ โจมตีการบริหารของผู้บริหารแบงก์บีบีซียุคนั้นว่า ทำให้แบงก์เสียหายนับหมื่นล้าน
ไฮไลท์การอภิปรายครั้งนั้นคือ สุเทพพุ่งเป้าโจมตี นักการเมืองกลุ่ม 16 โดยกล่าวหาว่าเข้ามาแสวงหาประโยชน์จากการกู้เงิน โดยตีมูลค่าที่ดินที่ใช้เป็นหลักประกันสูงเกินจริง แล้วนำเงินกู้ที่ได้ไปเทคโอเวอร์กิจการในตลาดหุ้นก่อนขายทำกำไรต่ออีกทอดหนึ่ง
เขาระบุว่ามีการใช้เงินกู้จากแบงก์บีบีซีมากถึง 7,833 ล้านบาท
ไม่ถึงหนึ่งสัปดาห์หลังการอภิปรายครั้งนั้น เงินฝากแบงก์บีบีซีหายไป 30,000 ล้านบาท !!!
กลุ่ม16 ก่อตั้งในปี 2535 ชื่อกลุ่มมาจากจำนวนสมาชิกรุ่นก่อตั้ง จากการรวมตัวของ ส.ส.พรรคชาติไทย และ พรรคชาติพัฒนา อาทิ สมพงษ์ อมรวิวัฒน์ ว่าที่ร.ต.ไพโรจน์ สุวรรณฉวี ผู้ล่วงลับ ชูชาติ หาญสวัสดิ์ สุชาติ ตันเจริญ เนวิน ชิดชอบ ฯลฯ โด่งดังจากการอภิปรายไม่ไว้วางใจ สุเทพ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ ในปี 2538 กรณี ส.ป.ก.4-01 ถือเป็นดาวรุ่งการเมืองในยุคนั้น
หลังการอภิปรายไม่ไว้วางใจ บรรหาร ศิลปอาชา นายกฯขณะนั้น ปรับใหญ่คณะรัฐมนตรี โดย สุชาติ กับ เนวิน กลายเป็น อดีตรัฐมนตรีช่วยมหาดไทย และ อดีตรัฐมนตรีช่วยคลัง ตามลำดับ แต่ไม่ได้ช่วยให้เสถียรภาพรัฐบาลดีขึ้น
กระทั่งบรรหารผู้ล่วงลับ ตัดสินใจผ่าทางตัน ประกาศยุบสภา หลังถูกพรรคร่วมบีบให้ลาออก ขั้วการเมืองเปลี่ยน บทบาทกลุ่ม 16 สิ้นสุด แต่สมาชิกยังมีตามบทเฉพาะตัว
ส่วน เกริกเกียรติ ชาลีจันทร์ อดีตกรรมการผู้จัดการใหญ่แบงก์บีบีซี หลังแบงก์ล้มหลบไปต่างประเทศก่อนกลับมาสู้คดี ราเกซ สักเสนา ที่ปรึกษาเกริกเกียรติ ผู้อยู่เบื้องหลังทุรกรรมอันตรายในแบงก์บีบีซีทั้งหลายทั้งปวง หนีหมายจับไปอยู่แวนคูเวอร์ แคนาดา
ช่วงหนีคดีในต่างแดน ราเกซ ยังสร้างเรื่องกระฉ่อนโลกอีกหลายครั้ง จนนักข่าวแคนาดาเอาไปเขียนหนังสือ
ปี 2541 กระทรวงการคลังโอนหนี้แบงก์บีบีซี 77,640 ล้านบาทให้ บริษัทบริหารสินทรัพย์กรุงเทพฯพาณิชย์การ ดูแล ก่อนประกาศปิดแบงก์บีบีซีอย่างเป็นทางการในปีถัดมา
กระบวนการดังกล่าวควบคู่ไปกับการดำเนินคดีอดีตผู้บริหารแบงก์บีบีซี ที่อัยการเริ่มต้นฟ้องในปี 2539 ซึ่งสรุปรวมแล้ว แบงก์ชาติ และ แบงก์บีบีซี (บริหารโดยแบงก์)ชาติฟ้อง เกริกเกียรติ ราเกซ และอดีตผู้บริหารแบงก์บีบีซีอีกจำนวนหนึ่ง รวม 29 คดี มูลค่าความเสียหายมากกว่า 44,000 ล้านบาท (ศาลฯรวบเหลือ 17 คดี)
ปี 2544 สุชาติ ตันเจริญ หวนคืนการเมืองพร้อมประกาศเสียงดังว่า ได้เคลียร์หนี้กับแบงก์บีบีซีจบแล้ว (รวมทั้งหนี้บริษัท ซีล่าร์อินเตอร์เนชันแนล) ด้วยการทำสัญญาประนอมหนี้ตั้งแต่ปี 2540 พร้อมยืนยันการกู้ของตนเป็นไปตามขั้นตอน
ช่วงนั้นอดีตสมาชิกกลุ่ม 16 เข้าร่วมพรรคไทยรักไทย และได้เป็นรัฐมนตรีหลายคน รวมทั้ง เนวิน ชิดชอบ
ส่วนคดีความเมื่อถึงปี 2550 เกริกเกียรติถูกพิพากษาจำคุกแล้วมากกว่า 110 ปี (บางคดีถูกตัดสินจำคุกมากกว่า 1,000 ปี แต่กฎหมายให้จำคุกไม่เกิน 20 ปี ในแต่ละคดี) ส่วนที่ปรึกษาคนสนิท “ราเกซ” ศาลฎีกาแคนาดาพิพากษาส่งตัวกลับมาดำเนินคดีในไทย(2552) หลังเล่นเอาเถิดกับอัยการมากว่า 10 ปี
ปัจจุบันโจรเสื้อสูทในตำนานรายนี้ยังอยู่ในคุก บางคนเชื่อวาเขากำความลับของหลายคนเอาไว้
หลังเกริกเกียรติเสียชีวิตในปี 2555 ในวัย 64 ปี คดีถูกจำหน่าย แต่ผู้ต้องหารายอื่น คดียังดำเนินต่อไป
ในหนังสือแจกงานศพ “ความจริง…บีบีซี เกริกเกียรติ ชาลีจันทร์” บันทึกจากเกริกเกียรติ เรียบเรียงโดยนักข่าวที่เกาะติดเรื่องแบงก์บีบีซีมาแต่ต้น อ้าง 3 ประเด็นหลักที่เป็นต้นเหตุให้แบงก์บีบีซีล่มสลาย
หนึ่ง เป็นปัญหาหนี้เสียสะสมจากอดีต สอง แบงก์ชาติปฏิเสธแผนฟื้นฟู และ สาม การห้ำหั่นทางการเมืองโดยใช้แบงก์บีบีซีเป็นเวที อีกทั้งยืนยันด้วยว่า การปล่อยสินเชื่อให้นักการเมืองเป็นธุรกรรมปกติ
เกริกเกียรติ ย้ำในบันทึกว่า ไม่มีนักการเมืองคนใดต้องโทษในคดีบีบีซี
แม้เกริกเกียรติ (จำเลยที่ 1) ไม่อยู่แล้ว แต่คดียักยอกทรัพย์แบงก์บีบีซียังดำเนินต่อไป เช่นเดียวกับนักการเมืองผู้เคยเกี่ยวข้องกับแบงก์บีบีซี ในฐานะลูกค้าหรือมีประสบการณ์ร่วมอื่นๆ อีกหลายๆ รายที่ยังโลดแล่นไปตามวิถีของตัวเอง
ล่าสุดนั้น คดียักยอกทรัพย์แบงก์บีบีซีถึงฎีกาแล้ว 4 สำนวน รวมทั้งคดี บริษัทฟอร์ฟิท ออร์เรนจ์ ทุนจดทะเบียน 10,000 บาท ใช้ที่ดินที่มีสายไฟฟ้าพาดผ่าน 462 ไร่ เป็นหลักประกันกู้เงินได้ถึง 1,000 ล้านบาท
ข้อเขียนชิ้นนี้ต้องการระลึกถึง มหากาพย์การล่มสลายแบงก์บีบีซี ที่จะเวียนมาครบ 22 ปี ในอีกไม่กี่วันข้างหน้า วิกฤติการเงินการธนาคารครั้งนั้น สร้างความเสียหายต่อระบบเศรษฐกิจ และต่อบุคคลอย่างเหลือคณานับ พัวพันกับผลประโยชน์ทางการเมืองในวงกว้าง เปลือยให้เห็นข้อบกพร่องระบบตรวจสอบ แบงก์ชาติ ณ เวลานั้น
สิ่งที่เกิดขึ้นเป็นบทเรียนที่ไม่ควรปล่อยให้หายไปกับกาลเวลา
