เส้นตายบีบเข้ามาทุกขณะ สำหรับการประมูล โครงการก่อสร้างรถไฟความเร็วสูง (Hi-Speed Train) เชื่อมสามสนามบิน ดอนเมือง-สุวรรณภูมิ-อู่ตะเภา และธุรกิจที่เกี่ยวข้อง วงเงิน 224,544 แสนล้านบาท ซึ่งเดิมเคยตั้งเป้าจะปิดจ๊อบลงนามสัญญาให้ได้ภายในเดือนมกราคม 2562 แต่เอาเข้าจริง หนทางกลับไม่สวยหรูอย่างที่คาด!
การเจรจาที่ตั้งเป้าจะให้จบภายใน 15 วัน กลับยืดเยื้อมานานถึง 2 เดือนและกำลังจะเข้าสู่เดือนที่ 3 ตอนนี้ทุกคนจึงต้องเปลี่ยนจากการลุ้นผลประมูล แล้วหันลุ้นระทึกแทนว่า สุดท้ายแล้วโครงการนี้จะรุ่งหรือร่วงกันแน่!?
ย้อนไปในช่วงปลายปี 2561 การเปิดประมูลไฮสปีดยังดูสดใสและมีความคืบหน้าตามเป้าหมาย โดยการรถไฟแห่งประเทศไทย (ร.ฟ.ท.) เป็นเจ้าภาพรับซองประมูลจากเอกชนในวันที่ 12 พฤศจิกายน 2561 หลังจากพิจารณาข้อเสนอ 3 ซองแรกเสร็จ ก็ได้ประกาศให้ ‘กิจการร่วมค้า บริษัท เจริญโภคภัณฑ์โฮลดิ้ง จำกัด และพันธมิตร’ (กลุ่ม CP) เข้าสู่รอบการเจรจาเป็นอันดับแรก ในวันที่ 21 ธันวาคม 2561 ล่าช้ากว่าแผนงานที่กำหนดไว้เพียง 4 วัน
ในข้อเสนอซองที่ 3 ด้านราคา กลุ่ม CP ชนะคู่แข่งไปอย่างขาดลอย โดยเสนอขอรับวงเงินอุดหนุนในปัจจุบัน (Net Present Value) ที่ 117,227 ล้านบาท ซึ่งอยู่ภายในเพดานการอุดหนุนของภาครัฐและยังต่ำกว่าข้อเสนอของ ‘กิจการร่วมค้า บีเอสอาร์’ (กลุ่ม BTS) ที่เป็นคู่แข่งถึง 52,707 ล้านบาท หลายคนจึงคาดการณ์ว่ากลุ่ม CP จะลอยลำคว้าการประมูลครั้งนี้ไปแบบสบายๆ
แต่การประมูลที่ราบรื่น กลับมาเจอตอในขั้นตอนการเจรจาข้อเสนอซองที่ 4 และการเจรจาร่างสัญญาซึ่งเริ่มขึ้นในปี 2562 เพราะกลุ่ม CP ได้ยื่นข้อเสนอซองที่ 4 ซึ่งเป็นข้อเสนอพิเศษเพื่อสนับสนุนโครงการ เกินจาก ‘กรอบการประมูล’ ตามสไตล์ ‘นักธุรกิจ’ ที่ต้องการปิดความเสี่ยงทั้งหมด คณะกรรมการคัดเลือกฯ โครงการรถไฟความเร็วสูง จึงใช้เวลาเรียกข้อมูลเพิ่มเติมและพิจารณาข้อกฎหมายกันอย่างถี่ถ้วน
จนกระทั่งวันที่ 18 มกราคม 2562 คณะกรรมการคัดเลือกฯ ได้มีมติรับข้อเสนอซองที่ 4 ของกลุ่ม CP จำนวน 3 ข้อเพราะสอดคล้องกับการเพิ่มประสิทธิภาพโครงการ ได้แก่ การตั้งศูนย์ความเป็นเลิศระบบราง ตั้งโรงงานประกอบรถไฟฟ้า และพัฒนาโครงการร่วมกับชุมชน แต่คณะกรรมการคัดเลือกฯ ก็ได้ปฏิเสธข้อเสนออีก 8 ข้อ เพราะไม่เข้ากับหลักการเพิ่มประสิทธิภาพโครงการและอยู่นอกเหนืออำนาจของคณะกรรมการคัดเลือกฯ
“เขากังวลว่า ถ้าเป็นแบบนี้มันจะมีความเสี่ยงเยอะ ถ้าความเสี่ยงเยอะก็ต้องบริหารความเสี่ยง แล้วถ้ามันสะดุดขึ้นมา ถึงกับโครงการไปต่อไม่ได้ เกิดความเสียหาย เขาก็อยากให้การทำธุรกิจมีความเสี่ยงในระดับที่ควบคุมได้ เขาก็มองในมุมมองธุรกิจ” นายวรวุฒิ มาลา รักษาการผู้ว่าการรถไฟฯ และประธานคณะกรรมการคัดเลือกฯ กล่าวไว้ เมื่อวันที่ 18 มกราคม 2562
แม้การพิจารณาข้อเสนอซองที่ 4 จะจบไปแล้ว แต่ขั้นตอนการเจรจาร่างสัญญากับ CP ก็ยังดูไม่คืบหน้าเท่าที่ควร เพราะข้อเสนอบางอย่างของกลุ่ม CP ยังอยู่นอกเหนือจากกรอบการประมูล ทำให้การเจรจาดูท่าจะยืดเยื้อและไม่สามารถหาบทสรุปได้ง่ายๆ
ในการเจรจาร่างสัญญากับกลุ่ม CP เป็นครั้งที่ 2 คณะกรรมการคัดเลือกฯ จึงตัดสินใจตั้งคณะอนุกรรมการฯ ที่มีอธิบดีอัยการเป็นประธาน ขึ้นมาเจรจากลุ่มย่อยกับ CP เพื่อเคลียร์ประเด็นด้านกฎหมายและลดระยะเวลาการเจรจาให้น้อยลง โดยคณะอนุกรรมการฯ ได้นัดประชุมกับกลุ่ม CP ทั้งหมด 3 ครั้ง ก่อนสรุปผลการเจรจาเสนอให้คณะกรรมการคัดเลือกฯ ชุดใหญ่ตัดสินใจจุดยืนของภาครัฐในวันที่ 22 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา
คณะกรรมการชุดใหญ่ฯ ก็ได้มีมติเห็นชอบตามที่อนุกรรมการฯ เสนอ โดยเห็นชอบให้ปฏิเสธข้อเสนอหลัก ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของโครงการจำนวน 12 ข้อของกลุ่ม CP เพราะเป็นข้อเสนอที่อยู่นอกเหนือมติคณะรัฐมนตรี (ครม.) และเอกสารเชิญชวนยื่นข้อเสนอ (RFP) เช่น กรณีขอให้รัฐบาลจ่ายเงินอุดหนุนก่อนเวลาที่กำหนดไว้ หรือขอขยายอายุสัมปทานออกไปเป็น 99 ปี
ทั้งนี้ คณะกรรมการคัดเลือกฯ ได้ให้เวลากลุ่ม CP นาน 1 สัปดาห์เต็ม เพื่อให้ไปคุยกันหุ้นส่วน แล้วกลับมาให้คำตอบในวันที่ 5 มีนาคมนี้ ว่า กลุ่ม CP รับมติดังกล่าวได้หรือไม่ หากไม่มีความชัดเจนใน 12 ประเด็นดังกล่าว ถึงดึงดันเจรจากันต่อไปไม่มีประโยชน์ทั้ง 2 ฝ่าย
ถ้ากลุ่ม CP ยอมรับความเสี่ยงและจุดยืนของภาครัฐได้ จะเดินหน้าเจรจาร่างสัญญาที่เหลือต่อไป ซึ่งไม่มีประเด็นใดซับซ้อนแล้ว แต่ถ้ากลุ่ม CP รับไม่ได้และขอจบการดีลนี้ คณะกรรมการคัดเลือกฯ พร้อมจะเชิญกลุ่ม BTS มาเจรจาแทนโดยเร็ว เพื่อให้ทุกอย่างจบลงในภายในเดือนมีนาคมนี้ เนื่องจากมีการเลือกตั้งวันที่ 24 มีนาคมและการตั้งรัฐบาลชุดใหม่มาเป็นตัวบีบเรื่องเวลา
ไทม์ไลน์สำคัญในตอนนี้จึงอยู่ที่วันที่ 5 มีนาคม ซึ่งทุกสายตาคงจะจับจ้องไปที่กลุ่ม CP ว่าจะตัดสินใจหมากเกมส์นี้อย่างไร ซึ่งก็เป็นเรื่องที่สุดจะคาดเดา!
